Kâğıda basılı gazetelerin geleceği var mı?
1990’ların sonuydu. Bir gazeteciler konferansında konuşmacıydım.
“Kâğıda basılı gazeteler bir süre sonra ortadan kalkacak” dedim, “Önce tirajları azalacak, sonra ilan gelirleri düşecek.”
Salonda soğuk bir hava esti. Yüzler asıldı.
Beni dinleyen gazetecilerin büyük bölümünü tanıyordum. Aralarında eski arkadaşlarım da vardı. Benimle aynı görüşü paylaşmıyorlardı.
Oysa, “Gazeteler ortadan kalkmayacak” diye sürdürmüştüm sözlerimi, “Kâğıda basılı gazetelerin yerini dijital gazeteler alacak. Maliyetler düşecek, tirajlar yükselecek, gazeteler daha geniş kitlelere ulaşacak. Medyada çeşitlilik artacak.”
Daha da ötesi, gazeteciler bir araya gelecek, kendi gazetelerini kurabileceklerdi.
90’larda “teknolojik bir iyimserlik” vardı.
İnternetin ilk yıllarıydı ve yeni teknolojilerin bizlere sunduğu olanaklar olağanüstüydü.

***

Yine bir gazetecilik seminerinde konuşmacıyım.
Katılımcıların yarısı Almanya’dan gelen gazeteciler. En büyük sorun tirajlarda yaşanan düşüş.
“Önümüzdeki 50 yıl içinde kâğıda basılı gazeteler varlıklarını sürdürebilirler mi” diye soruyorum.
Salondaki gazetecilerin ve medya ile ilgilenen bilim insanlarının yarısı “sürdürür” diyor.
İkinci soruyu soruyorum:
“Kâğıda basılı gazeteler 20 yıl içinde ömrünü tamamlar diyen var mı?”
Salonun dörtte biri el kaldırıyor.
15 yılda bu noktaya geldik.

***

Kâğıda basılı gazeteler Avrupa, Amerika ve Avustralya’da okur kaybediyor.
Avrupa’da gazeteler son beş yılda okurlarının yüzde 21.3’ünü kaybetti. Avustralya’daki kayıp yüzde 22.3, Kuzey Amerika’da 8.8.
Gazetelerin okur kaybettiği bölgelerde internet kullanım oranları yüzde 72.9 ile yüzde 87.9 arasında değişiyor.
Reklamlar... Kâğıda basılı gazete ve dergilerin 2014’te dünya reklam pastasından aldığı pay yüzde 22.3. Oysa daha sekiz yıl önce yüzde 42.32 seviyesindeydi.
Dijital reklamların yüzde 5.7’lik payı, yüzde 24’e yükseldi ve ilk kez basını geçti.
Dijitalden sağlanan gelire bakıyorum. Google tek başına gelirlerin yüzde 38’ini almış. Sonra Facebook geliyor. Gazetelerin payı düşük.
Amerika ve Avrupa’daki gazetelerin neredeyse tümünün birer web sayfası var. Web sayfalarında, kâğıda basılı gazetelerin 5-10 katı okura ulaşıyorlar. Müthiş.
Ancak gelir düşük. Eğer arkalarında gazetelerin haber desteği olmasa, tek başlarına ayakta kalmaları, o kadrolara maaş ödeyebilmeleri bugün için mümkün değil.
Dünyada gazeteler, gelirlerinin yüzde 93’ünü kâğıt baskıdan sağlıyorlar. Sadece yüzde 7’si dijitalden geliyor.
Peki gazeteler bugün kâğıt baskıdan vazgeçse ne olur?
Medyada bugünkünden de büyük bir tekelleşme olgusuyla karşılaşır mıyız? Demokrasiler bundan nasıl etkilenir?
Türkiye’de hem tirajlarda hem de ilan gelirlerinde sıkıntı var. Oysa henüz internetin güçlü etkisini hissetmiyoruz.
Avrupa’da internet kullanım oranı yüzde 73.5, Türkiye’de yüzde 54.
Türkiye’de internet kullanımı yüzde 70’leri aştığında ne olacak?..
Görünen o ki kâğıttan dijitale geçiş çok sancılı olacak.