Salı günkü yazımda, Abdülhamit sansürünün genellikle gülünç kelime yasakları ile gündeme getirildiğini ve Padişah’ın despot yönetimine, vehimli, korkak kişiliğine bağlandığını ama bu sansürün arkasındaki “Toplum Mühendisliğinin” ihmal edildiğini yazmıştım.

Oysa bu sansürün arkasında “ideolojik bir toplum mühendisliği” amacıyla, din, siyaset, tarih ve edebiyat kitaplarını da kapsayan biçimde yapılan “düşünce yasaklamaları” ve “toplumsal manipülasyon” vardır.

Dün yarıya yakın bölümünü yayımladığım aşağıdaki listede, Abdülhamit döneminde YAKILAN KİTAPLARI, (lütfen dikkat ediniz, “yasaklanan” değil, “yakılan”) ve kaç tanesinin yakıldığını belirten sayılarla birlikte, Fatmagül Demirel’in kitabından aktardım.

(II. Abdülhamit Döneminde Sansür, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2007, ss. 173-183) 

Demirel, 11 sayfada yayımladığı listede 132 farklı kitaptan 29 bin 681 adedinin yakıldığını belirtiyor.

Bugün son altı sayfadaki listeyi alıntılıyorum:

Lütfen bu YAKILAN KİTAPLAR listesine dikkatle bakınız, şaşıracaksınız! 

***

Battal Gazi 4, Asya Haritası (Basılı harita) 29, Hukuk-ı Düvel Said Ve Cebrail Gregor, Du Freal’den çev.  Kemal Paşazade Said ve Cebrail Gregor 209, Mehmed Hayfî, (Muhammed Hanefi’nin Cengi olabilir) 440, Engizisyon Esrarı, Du Fereal’den çeviren H. Nazım 36, Nasihat-ı Hükemâ 19, Müntahabât-ı Asâr-ı Rıfat Paşa 265, Cezmi, Namık Kemal 17, Evrâk-ı Perişân, Namık Kemal 15, Emir Nevrûz 22, Muharrerât-ı Türkiye 1, Plevne Kahramanı Osman Paşa (İki kitaptan biri) 100, Vasiyetname, Şeyh Ahmed Kuddusi 528, Arnavutlar (ve) Solyadlar, Ahmed Midhad Efendi 36, Yunanistan-ı Kadim Tarihi, Kostantinidi Paşa 126, Toros Ahbârın Ermenistan Seyahati 300, Ermeni Kahramanları Namıyla Levha, (Karpostal veya basılı resim olabilir) 29, Dehşetli Hata, (Çeviren Mustafa Hulusi Giridli) 1, Ermenileri Teşvik Yollu Bir Takım Müfsidkârane Sözler 141, Ermenistan’ın Taksimini Gösterir Harita 2, Mecmua’yı Divân-ı Vehhabiyân 29, Tarikât-ı Muhammediyye Şerhi 9, Muhammediyye, (Yazıcızade Mehmed) 81, Müntahabât-ı Arabiye, (Arapça olabilir) 10, Selim Sabit Tarihi, Selim Sabit Efendi 2226, Akıldan Belâ, A. Griboiedou’dan çeviren Mehmed Murad 125, Huşenk, Ali Ferruh İbnürreşad 218, Kısas-ı Enbiyâ, Ahmed Cevdet Paşa 3, Gülnihâl, Namık Kemal 1, Vatan (yahut) Silistre, Namık Kemal 2, Hande, M. Cemil 9, Melhame-i Cevri, Cevri 3, Ali Suavi’nin Hive Tarihi, Hive 1, Mesmûât 1200, Âşık Ömer 55, Hukuk-ı Düvel, Hasan Fehmi Paşa 2, Lü’lü-i Asfer, George Pradel’den çeviren Ahmed Midhad Efendi 100, Billur Köşk 32, Tarih-i Mücmel-i Kurun-ı Vusta, Drui’den çeviren Ahmed Tevfik Paşa 10, Şah Melik ile Güllü Hanım, (Melik Şah ile Güllü Hanımın Hikâyesi) 100, Fihrist-i Bekçi Baba 10, Mekald-i Aşk, Koniçeli Kâzım Paşa 11, Tarih-i Kırk Vezir 25, Yedi Âlimler Hikâyesi, Ebüzziya Tevfik Bey 35, Hazine-i Fünûn 10, İlaveli Esmâ-i Türkiye, Rıza Paşa 100, Albanya yahud Arnavutluk 300, Telemak Tercemesi, Fenelon’dan çeviren Ahmed Vefik Paşa (Başka çeviriler de var) 10, Başlangıç, Şerefeddin Magmumi 10, Letaif–i Âsar, Mihri (Mihran Apikyan) 50, Tuhfe-i Garbiyeden 2, Amerikanın Keşf ve Fethi Tarihi, Robertson’dan çeviren Abdülgaffar Enisi 2, Karagöz Hikâyesi 215, Lüleci Yekta Efendi (Lüleci Yekta efendi yahut İyilik Eden İyilik Bulur), A. Cemil (başka iki küçük kitapla birlikte tek ciltte) 15,  Muahede-i Kat’iyye-yi Devlet-i Aliyye ve Rusya (Devlet-i Aliyye ile Rusya Devleti Beyninde Akd Olunan Muahede-i Kat’iyyenin Tercüme-i Resmiyesidir) 43, Macera-yı Aşk (Abdülhak Hamid ya da Michel Zevako çevirileri) 18, Nasıl İzdivaç Etmeli(dir), Pol Mantegadza’dan çeviren Süleyman Tevfik 50, Uhra bin Sirac (Arapça olabilir) 5, Et-Tarihü’l Amm (Arapça olabilir) 2, Leyla ile Mecnun, Fuzuli 30, Kanûn-ı Ticaret Almanîu’l Amm (Arapça olabilir) 2, Rusya el-Hadis (Arapça olabilir) 1, Keşkül-i Hatimetü’l Udebâ (Arapça olabilir) 31, Suriye Tarihi (Arapça olabilir) 1, Nusratü’l-Cünûd, Mehmet Hakkı bin Ali Güzelhisari 1, Mevakıf Şerhi (Arapça olabilir) 3, Siyer-i Nebi, Hakkı (Bıçakçıoğlu) 14, Hilyetü’n Naci (Arapça olabilir) 1, İmadü’i İslam (Arapça olabilir) 1, Tarihü’l Efkâr (Arapça olabilir) 1, Ebâ Müslim, Corci Zeydan’dan çeviren Zekî Magamez (Daha önceki Arapça baskısı olabilir) 14, Şerh-i İbn Ukayl (Arapça olabilir) 5, Kitâbü’l-İşârat’ı-İcâz (Arapça olabilir) 1, Şemsü’l-Maarif-i Kebir (Arapça olabilir) 3, Şerh-i Akaid, Ömer İbn-i Muhammed el-Nesefi’den şerh eden Sadüddin el-Taftazani, çeviren Sırrı Paşa Giridi 2, Şems-ül Etvâr (Arapça olabilir) 2.

***

Unutmadım: Madımak katliamını lanetle anıyorum!

Yarın: Maarif Nazırı’nın yakılan kitaplar listesi!