Başbakan Davutoğlu’nun Diyarbakır’da Kürtçe öğrenme arzusunu açıkladığı sıralarda, Mogadişu’da bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Somali’ye 10 bin konut yapma sözü verdi.
Erdoğan’ın, Başbakanlık’a bağlı bir kurum olan TOKİ adına taahhütte bulunmasının anlam ve içeriğini, Başbakan Davutoğlu, kuşkusuz bizden daha iyi değerlendirir.
Bugün sıcağı sıcağına sorgulamamız gereken temel konu, böylesine iddialı bir projenin finansmanı...
Üstlendiği pek çok projeyi zamanında teslim etmeyerek dar gelirli vatandaşları mağdur eden TOKİ aleyhine açılan davalar ve ödediği tazminatın, dönemin bakanı tarafından yanıtlanmış soru önergeleri ve Sayıştay raporlarına geçmiş olması, konunun önemini artırıyor.
Halen, konutları geç teslim etmesinden dolayı TOKİ’ye açılmış dava sayısı on binlerle; İdare’nin geç teslimat ve kusurlu, eksik işler dolayısıyla vatandaşa ödediği tazminat tutarı ise yüz milyonlarla ifade ediliyor.

***

Aslında Somali, portföyüne 10 bin konut gibi iddialı bir proje daha ekleneceği anlaşılan TOKİ için, ilk yurtdışı deneyimi değil.Öncesinde Endonezya ve Sri Lanka’daki doğal afetler için yapılan konutlar var.
Ancak gerek konut sayısı gerekse finansman hacmi bakımından, TOKİ’nin yurtdışındaki asıl büyük ölçekli projesi, 2010’da sel felaketine uğrayan Pakistan için hayata geçirildi.
İdare, dönemin başbakanı Erdoğan’ın talimatıyla bu ülkeye sosyal donatılarıyla birlikte 4 bin 620 konutluk bir proje geliştirdi. Proje gündeme geldiğinde de finansmanın Pakistan’a sel felaketi için toplanan yardım paralarından karşılanacağı açıklanmış; tutarın da 200 milyon TL civarında olduğu duyurulmuştu.
TOKİ’nin Pakistan’a 4 bin 620 konut için davet mektubu gönderdiği 9 firmanın katıldığı ihaleyi, iktidar partisine öteden beri çok yakın duran bir firma kazandı: Siyah Kalem Mühendislik.
Pakistan konutları ihalesine, 135.8 milyon TL ile en düşük teklifi veren Siyah Kalem, Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminden başlayıp başbakanlığı döneminde de TOKİ’den en fazla ihale kazanan sayılı firmalar arasında yer alıyor. İstanbul, Eskişehir, İzmir, Samsun, Tuzla’daki toplu konut projelerinin yanı sıra, yol, meydan, sınır karakolu (Hatay) Feshane restorasyonu, Taksim-Mecidiyeköy gibi çok sayıda kamusal projede de onun adına rastlanıyor.
Şirket, uluslararası projeler portföyüne son olarak, cumhurbaşkanının dün Mogadişu’da açılışını yaptığı 200 yataklık hastaneyi de ekledi. Siyah Kalem, ihalesini TİKA’nın açtığı bu projeyi, Albayrak İnşaat ile birlikte üstlenip tamamladı.

***

Dört yıl önce, Pakistan’daki 4 bin 260 konutluk proje esas alındığında, Somali için geliştirilecek 10 bin konutluk projenin en az 500 milyon TL’lik bir finansman gerektirdiği ortada.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün Somali’ye “10 bin konut” sözünü verirken projenin 1 yılda tamamlanacağını da söyledi. (Somali konutlarının, haziran seçimlerinde bol bol duyacağımız bir propaganda malzemesine dönüşeceğini anlamak içinse kâhin olmaya gerek yok.)
Konuyla ilgili Mogadişu kaynaklı dünkü haberlerde, finansmana dair bir veri bulunmuyordu. İnsan ister istemez, geçen yıl Reuters’ın geçtiği bir haberi hatırlıyor.
15 Şubat 2014 tarihini taşıyan bu haberde Somali Merkez Bankası eski başkanı Abdulselam Ömer, görevde kaldığı yedi ay boyunca Türkiye’nin aylık 4.5 milyon dolarlık nakit yardım yaptığını söylüyor ve ekliyor:
“Ayda bir kez Türkiye’nin Mogadişu Büyükelçiliği’ne gider ve 4.5 milyon doları kutular içinde teslim alırdık. Her zaman 100 dolarlık banknotlar halinde olurdu.”
Erken bir soru olsa da not düşmekte zarar yok:
Somali’ye 10 bin konutun finansmanı, Pakistan’da olduğu gibi Somali için vaktiyle Türk vatandaşlarından toplanan yardım paralarından mı, yoksa dönemin Merkez Bankası Müdürü’nün açıkladığı “kutular”dan mı karşılanacak?
Şimdi, seçim arifesinde TOKİ’nin davet mektubu göndereceği firmaları ve en düşük teklifi kimin vereceğini izleme zamanı.