6 Ağustos’ta Hopa’da, Gürcistan sınırına yakın bir yerde korkunç bir olay oldu. Bir TIR garajına çekilen Gürcü plakalı bir aracın dorsesinde terk edilmiş, aralarında gebe atların da olduğu 38 at bulundu. 

İki at ölmüştü; biri kan kusuyordu… Üç atın durumu ağırdı, bazıları baygın halde yatıyordu. 

Biri gebeydi ve dorsede doğum yaptı… Acı, öfke, utanç ve sevinci aynı anda yaşadığım bir olaydı. O anne Kırgızistan’a ulaşsa karnındaki tayla birlikte bir düğünde davetlilere ikram edilmek için kesilecekti! 

Saat 17.00 civarında olayla ilgili bana da ulaşan videoları sosyal medyada paylaştım. Olay yerine gitmeleri için Hopa’daki yetkilileri aradım. “Mesai saati bitti” diyenlere bunun mesai saati ile ilgili olamayacak kadar acil bir durum olduğunu anlatıp videoları gönderdim. 

Emniyet, zabıta ve il tarım müdürlüğü görevlilerinin atların yanına varmasıyla ayrıntılar ortaya çıktı. Kars’tan kesim için Kırgızistan’a götürülmek istenen atların bazıları yolda ölünce, sınırdan geçemeyeceğini anlayan Şerafettin Civelek adlı şoför, aracı garaja çekip gitmiş!

Atlara Artvin İl Tarım Müdürlüğü el koyduktan sonra onları güvenceye almak ve bakımlarını yapmak üzere devreye HAYDİKO Artvin Derneği girdi. Sonunda atların, onları “et” olsunlar diye satan sahiplerine geri verilmesi önlendi ve çiplenen hayvanların hepsi Ardanuç’ta kaymakamlığın gözetiminde bir çiftliğe alındı. 

Şoför ve atları satan firmanın sahibi Erdal Şirin’e hayvan refahına aykırı taşıma yapmak ve gerekli belgeleri bulundurmamak suçlarından para cezası uygulandı. 

***

28 Ağustos akşamı ise aralarında tayların da olduğu 33 atla dolu bir TIR, yine Hopa’da ele geçirildi. Kars’tan yüklenen atlar önce Ayaş, Ankara’ya getirilmiş, şoför Düzce’de bırakıp gidince aracın sahibine hayvanları Hopa’ya kadar götüreceği söylenmiş. Hopa’da işin şekli değişince kendisi olayı ihbar etmiş.

Bu ikinci grup atlar da yine Kırgızistan’a kesim için götürülüyordu. Hepsi bakımsızlıktan bir deri bir kemik kalmış halde bulununca serum verilerek kendilerine getirilmeye çalışıldı. Bir at düşük yapmış ama o yavru ortada yok… 

Bu defa da HAYDİKO Artvin Derneği devreye girdi. Ancak hem maddi olarak hem de gönüllüler açısından olanakları çok sınırlı. Atlara bakabilecek güvenilir kişi ve kurumların desteğine ihtiyaçları var. 

Bu iki olayda bir nedenle atlar son anda ele geçirildi. Ama anlaşılıyor ki Türkiye, at yemenin yaygın olduğu Kırgızistan, Gürcistan gibi ülkelere sürekli canlı hayvan ihraç ediyor. Bu zalim ticarette yer alanlardan öğrendiğime göre, köylüler yıllarca öldüresiye çalıştırdıkları atları satıyor, aracı firmalar da onları toplayıp yurtdışına pazarlıyor.

Anlattığım ilk olayda ihracatçı firma Ankara, Altındağ’daki AKNI ET iken ikinci olayda TIR sahibinin verdiği bilgiye göre, Ankara da faaliyet gösteren Bayraklar Grup İnşaat adlı bir şirket…

Canlı hayvan ticaretinin yapılabilmesi için gereken orijin ve veteriner sağlık sertifikasını onaylayan kurum hangisi? 

Tarım Bakanlığı Gıda ve Kontrol Müdürlüğü. Gebe atların kesim için ihraç edilmesine nasıl onay verildiğini kendilerine sormak zorundayız. Çünkü bu yasal değil!

İkinci olayda TIR sahibi yetkililere çip listesini de göstermiş. Oysa kontrolü yapılan dokuz  atın sadece ikisinde çip bulundu. Bu durumda belgelerin sahte olması söz konusu.

***

Daha başa gidersek, atları ve domuzları “kasaplık hayvan” olarak tanımlayan kim? AKP hükümeti. 

2006’da, o dönemdeki adıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, etlerle ilgili iki tebliğ yayımladı ve “domuz, yabandomuzu, at ve tavşanı” diğer kasaplık hayvanlar olarak belirledi. Gıda Kodeksi AB’ye uyduruldu ve at, kasaplık hayvan oldu…

2011’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği’nin 4. maddesinde, “Evcil tırnaklı hayvan: Sığırı, mandayı, bizonu, koyunu, keçiyi, tek tırnaklı hayvanı, deveyi ve domuzu ifade eder” denildi.

2012 tarihli Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği ile ise evcil tırnaklı hayvan etinin kullanım alanları şöyle sıralandı: Emülsifiye et ürünü, jambon, kurutulmuş jambon. 

Tek tırnaklı evcil hayvanlar hangileri? At, eşek, zebra, bunların melezleri olan katır, bardo, zebroit ve domuz.

Görüldüğü gibi, gerekli belgeler ve hijyen koşulları sağlandığında bu hayvanların da etinin üretilip satılması için AKP hükümeti mevzuatta düzenlemeler yaptı.

Kim bilir kaç TIR dolusu at kesilsin diye yurtdışına gönderildi, kaç TIR dolusu at yurtiçindeki mezbahalarda katledildi?

Acilen canlı hayvan ticaretinin durdurulması gerekiyor! 

Ama elbette bu mesele, yaşam hakkını savunanlar açısından sadece atlarla ve canlı hayvan ticareti ile sınırlı değil. İnsanlar, hayvan bedenlerini “paraya dönüştürülebilir et” olarak gördüğü sürece bu zulüm sona ermez…