Temmuz ayının son haftasında Türkiye’nin işletim sistemi olarak yaratılmaya başlanan Pardus’un (Anadolu Parsı) projesinin ne olduğunu sormuştum. Yer verdiğim bir okur mektubundaki doğru olmayan varsayımlar ve yönelttiğim sorular üzerine TÜBİTAK açıklama gönderdi. Yanıtta Pardus’un yaşadığını görüyoruz.

Biraz özetleyerek açıklamayı yayımlıyorum.

***

Pardus projesinin tarihçesine https:// www.pardus.org.tr/pardustarihce/ adresinden ulaşılabilir.

www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/orhanbursali/pardus-kaplan-degil-pars-veyurtdisi-yerlesikler-2230077 Bu bağlantıdaki sorularınızın cevabı şu şekilde:

Planlama çalışmaları 2003 yılında TÜBİTAK UEKAE altında başlatılan ve 2005’te ilk kararlı sürümü çıkarılan Pardus projesi; 2012’de TÜBİTAK ULAKBİM’e taşındı, 2015 itibarıyla personel alımları yoğunlaştı, 2017 sonrasında 17, 19, 21, 23 ana sürümleri ve ana sürüm başına 5’er arasürüm yayımlandı. En güncel Pardus sürümü 16 Temmuz’da yayımlanmış olan Pardus 23.2 sürümüdür.

(www.pardus.org.tr/pardus-surumnotlari-23-2/)

Pardus, Debian bazlı bir sürümdür. Debian Stable kolu tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, stabil ve en yeni özellikleri hemen içermeyen, kurumsal kullanıma daha uygun bir koldur. Pratikte masaüstü özellikleri için bazı paketlerin yeni versiyonları Pardus’a eklenebiliyor: tracker.pardus.org.tr

TEK TIKLA UYGULAMA

Pardus’un son kullanıcılar ve kurumlarda kullanımını kolaylaştırmak için tek tıkla uygulama yüklenebilen Yazılım Merkezi (apps.pardus.org.tr) yanında bir çok uygulama da sunuluyor (pardus.org. tr/pardus-uygulamalar). Ayrıca kurumsal olarak kullanım için uzaktan yönetim merkezi Lider Ahenk, siber güvenlik sistemi Ahtapot BSGS, kimlik yönetimi sistemi Engerek de Pardus bünyesinde geliştirilmekte.

Pardus dünyada en popüler iki masaüstü ortamından biri olan GNOME masaüstü ile dağıtılmakta. Ayrıca daha az sistem gereksinimi tüketen ve daha yalın XFCE versiyonu var. Etkileşimli tahtalar için MEB ile birlikte geliştirilen ETA versiyonu, eğitim ve yazılım geliştirme uygulamaları kurulu gelen Eğitim versiyonu da var. Ayrıca sunucu, bulut ve konteyner imajları sağlanmakta.

Pardus imajı, 2023’te 900 binin üzerinde indirildi. Aşağıdaki adreste erişilebilir olan docker imajımız da (https://hub.docker. com/r/pardus/yirmibir) 100 bin üzerinde indirilmiş görünmekte.

ETKİLEŞİMLİ TAHTALARDA VAR

Pardus’un en yaygın kullanım alanı MEB bünyesindeki etkileşimli tahtalardır. https://tahta.etap.org. tr/ adresine göre internete bağlı, kurulumu yapılmış tahta sayısı 220 binin üzerindedir. Ayrıca laboratuvar bilgisayarları ile birlikte 250 binin üzerinde kullanım vardır. MEB ile yapılan sözleşme kapsamında tüm tahtaların Pardus’a dönüştürülmesi öngörülmekte.

Pardus kamuda TÜBİTAK başta olmak üzere birçok devlet hastanesi, AFAD, MSB, Diyanet İşleri Başkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, BTK, İSKİ gibi çeşitli kurumlarda kullanılıyor. Diyanet İşleri Başkanlığı 2021 yılında 10 bin bilgisayar için Pardus sayesinde 4 milyon dolar tasarruf ettiğini açıkladı. Eyüpsultan Belediyesi 2016-2018 arası için 2 milyon dolar, Pendik Belediyesi 2017-2020 için 3 milyon dolar tasarruf ilan etti.

DÖNÜŞÜM DENEYİMLERİ

Çeşitli kurumlardaki bazı Pardus dönüşüm tecrübelerini pardus.org.tr/ roportajlar/ sayfasından yayımlıyoruz. Ayrıca çeşitli Linux dağıtımlarını değerlendiren distro watch sitesinde Pardus, 9.52 ortalama ile en az 10 değerlendirme alan dağıtımlar arasında 2. sıradadır.

Özel sektörde kullanımın tam hacmi bilinmese de Ziraat Katılım Bankası yaptığı Pardus dönüşüm lansmanında 2020- 2022 arasında 5 milyon dolar tasarruf ettiklerini bildirdi. TAB Gıda da diğer bir özel sektör örneğidir.

Ülke çapında Pardus’un dönüşümü için TC Dijital Dönüşüm Ofisi ile çalışmalar yapıldı, Cumhurbaşkanlığı genelgesi çıkarıldı (https://cbddo. gov.tr/projeler/acik-kaynak/). Pardus ekosisteminde 17’si dönüşüm ortağı olmak üzere 23 iş ortağı var (pardus.org. tr/is-ortaklari/).

Pardus İşletim Sistemi ve açık kaynaklı teknolojileri öğrenmek isteyenler Pardus Uzaktan Eğitim Merkezi https://uzem. pardus.org.tr/ adresinden online eğitimler de alabiliyor.

https://gonullu.pardus.org.tr/ adresinden erişebildiğiniz Topluluk Portalımız Pardus İşletim Sistemi’ne çeşitli yollarla katkı sağlamak isteyen gönüllülerimizin yazdıkları makaleler ile deneyimlerini paylaştıkları bir platformdur. Okurlarınızı doğru bilgilendirme adına bu açıklamamızın yayımlanmasını rica ederiz.

***

Pardus yaşıyor!