Geçen gün bir toplantıda İstiklal Marşı okunacak, pek çok kez olduğu gibi Atatürk ve arkadaşlarına saygı çerçevesinde 30 saniyelik ti borusu eşliğinde dalgalanan Türk bayrağı karşısında hazır ola geçtik. Epey bir süredir sinir oluyorum. Ta Prof. Hasan Yazıcı’nın Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji dergimizde yıllar önce (2004) yayımladığımız ti üzerine yazısından beri, lanet diyorum.

Bugün ABD için savaşan ve ölen askerler için yapılan törenlerin şaşmaz boru sesi.

Biz bu tiyi almışız ve kendi askerisivil devlet saygı müfredatımıza dahil etmişiz.

Kopyacıyız. Hazıra konmakta birinciyiz.

Avrupa ülkelerinde, İngiltere, Fransa, Almanya bu tiyi kullanıyor mu? Ama bizim dışımızda bizim gibi yaratıcılıktan nasibini pek az almış ülkelerde çalınıyor olabilir. Bilenler varsa bildirsin lütfen.

Hasan Yazıcı’nın CBT’deki yazısı gördüğüm kadarıyla bu konuyu ele alan bir ilk. 2005’te intihal (aşırma) üzerine Tabipler Odası’ndaki panelde de yaptığı “Niye Aşırıyoruz?”, başlıklı konuşmada da ti konusunu aşırmaya özel bir örnek olarak almış.

DİYOR Kİ YAZICI:

“Geçen yıl sayın Bush eşiyle beraber Ankara’yı ziyaret etti. Anıtkabir’de hazır ola geçtiler. Ti çaldı. Ti ile beraber Bush’un suratından bir gülümseme geçti gibi geldi bana. Sonra tekrar kendini toparladı.

Düşündüm. Anıtkabir’de çaldıkları parça, Montgomery Clift’in yıllar evvel İnsanlar Yaşadıkça filminde boru ile çaldığı o çok güzel müzik parçası. Adına Taps deniyor. Amerikan İç Savaşı sırasında askere ‘yat borusu’ olarak ortaya çıkmış. Yıllar içinde giderek askeri cenaze marşı haline gelmiş ve Amerikalılar için belki ulusal marşları kadar önemli bir parça. Eğer ulusalcı bir Amerikalıya Taps çalarsanız hemen ayağı kalkıyor, elini göğsüne koyup sözlerini söylemeye başlıyor.

Bush, Beyaz Saray’da oturuyor. Az ötede Arlington Ulusal Mezarlığı var. Arlington mezarlığında Taps her gün çalınıyor ve Bush da bunu dinliyor. Manzarayı gözünüzün önüne getirin: Adam Türkiye’ye gelmiş ve Atatürk’ün, en büyük Türkün huzurunda, hazır olda. Çalan ise Taps.”

Yazıcı, İletişim’den çıkan Bir Aşırma kitabının içinde de (s. 127-128) konuya değiniyor.

Ti üzerine sonra da yazılmış, aynı hikâye. 2011’de Prof. Mustafa Kaymakçı da “Ti sesi nereden geliyor” diye araştırmış. Ve ti sesinin kaldırılması ve yerine bir beste yapılması için müzisyenlerimizi göreve çağırmış.

NE KADAR DOĞRU!

Konuyu cumartesi günü Ahmet Yavuz’un Kadıköy Tarihçi Kitabevi’nde yaptığı konuşma sonrası, Yazıcı’yı görünce gündeme getirdim, şimdi de bu yazıyla bu ti sesinin törenlerden tamamen kaldırılması çağrısında bulunuyorum. Öncelikle Anıtkabir’den. Atatürk’e büyük saygısızlık. Ti yine Anıtkabir’de çalındı yazıları yazmayayım.

Ti sesi belli ki devletçe topluma şırınga edildi.

Devletin ordu kanadından başladığını kabul etmemiz gereken bu uygulama, giderek sivil toplantılarda saygı duruşlarını da esir aldı.

Yapmayın kardeşim! Kaldırın şu boru sesini! Yerine bir şey koyamazsak sessizlik en iyisi! Bu aşırma utanç verici. Herhalde ABD’den daha iyisi yapılamaz inancı veya ruhlara ve bilince işleyen Amerikancılık ve aşırmacılık sonucudur.

PEKİ NE ZAMAN BAŞLATILDI?

Bu konuda rivayet muhtelif. Kaymakçı, Kore Savaşı’yla birlikte bizim müktesebata girme olasılığından bahsediyor. Kanıt yok.

Bazıları 12 Eylül 1980 darbeci generallerinin uygulamayı başlattığını söylüyor. Mümkündür. Bence de baş şüpheliler. En Amerikancı generaller onlar. Amerikalılar da zaten darbe için “Bizim çocuklar başardı” demişlerdi. Bu utanca son verelim.

Hiçbir belediyede ve sivil toplantılarda saygı duruşlarında tiye yer vermeyin lütfen.