Kasım ayında küresel gündemin odağı -Ukrayna’da kritik gelişmeler sürerken dahi- Asya’daydı. 13 Kasım’da Kamboçya’da ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği), 15 Kasım’da Endonezya’da G20 ve son olarak 18 Kasım’da Tayland’da APEC (Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu) zirveleri vardı. Tüm bu zirvelerin esaslı gündeminde dünyanın üretim ve karar merkezinin Asya’ya kaydığı tescil edildi. 

12 Kasım’da Özbekistan’da düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi’ni de Asya’daki gelişmeler arasında sayabiliriz. Burada da KKTC ilk kez uluslararası bir örgüt tarafından resmen gözlemci statüsüyle dolaylı da olsa tanınmış oldu.

‘DOLARDAN KURTULMA’

En önemli toplantı kanımca Bali’deki G20 Zirvesi idi. ABD başkanı ve tüm Batılı liderler de buradaydı. Hatta sanal küreselci lider gibi ortalıkta dolaşan WEF (Dünya Ekonomik Forumu) Direktörü Klaus Schwab bile batik gömleğiyle Young Global Leaders kurslarından eski öğrencileri (!) olan Jacinda Ardern, Rishi Sunak ve Mark Trudeau ile partiledi. 

Tüm bu Asya diplomasi trafiğinde en önemli gelişme saldırgan ve kibirli “Batı”nın artık yalnızlaşma sürecinde olduğunun net biçimde ortaya çıkması oldu. G20 de tıpkı G7 gibi miadını doldururken BRICS sahneyi dolduruyor. Son 500 yıldır küresel hegemon olan Avrupa veya Batı, artık liderliği Avrasya’ya kaptırıyor. Bu süreçte kabaca her yüzyılda bir yeni rezerv para birimleri Batı’da ortaya çıktı. Ancak şimdi bu değişiyor.

2016’da IMF döviz sepetine eklenen Çin parası Yuan, bugün sepette yüzde 12.28 oranında ağırlığa sahip. Doların hâlâ yüzde 43.38 ile başat olması sadece bugünün fotoğrafı. Yarın için ise haberler farklı. 

Çin’in güçlü müttefikleri var. BRICS ülkeleri, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika, dünya nüfusunun yüzde 41’ini temsil ediyor. Bu aynı zamanda bir “dolardan kurtulma koalisyonu”. BRICS üyeleri doları aşmak için yerli para takası kullanmaya başladı. Bir sonraki adım, üyelerin para birimlerinden oluşan (IMF benzeri) bir sepete dayalı BRICS para birimi olabilir.

ASLAN PAYI

“Dolarsızlaşma” eğilimi BRICS ile de sınırlı değil. Afrika, Latin ve Orta Amerika ve Batı Asya’daki ülkeler muhtemel katılımcılar. Petrolünü tarihte ilk kez Yuan ile satmaya başlayan Suudi Arabistan, BRICS’e aday. 

Suudiler 50 yıl önce petrodoları ABD ile birlikte oluşturmuştu. Bu kez petro-BRICS para birimi yaratmada etkili olabilirler. Diğer OPEC ülkeleri de takip edebilir ve 7 trilyon dolarlık petrol piyasası yeniden fiyatlanabilir.

BRICS pek yakında BRICS +’ya dönüşecek gibi görünüyor. Türkiye, Arjantin, İran, Kazakistan, Nijerya, Cezayir, Endonezya, Mısır, Senegal ve Nikaragua da katılım için sırada bekliyor.

BRICS ile uyumlu Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) ve Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) ülkelerini de katarsak, dünya nüfusunun yarısından fazlası ve dünya emtialarındaki aslan payı artık Batı hegemonyası dışında demektir.

HASAN EREL

GAZETECİ