Olağanüstü Hal ilan edilmesi üzerine, bu kanunda yer aldığı üzere kanun hükmünde kararnameler (KHK) yayımlanmaya başlandı. Bu kararnameler ile çok sayıda, görevden çıkarma, yeni atamalar ve kanunla kurulan bir kısım kamu kurum ve kuruluşlarının kapatılmasına karar verildi.

                                    Olağanüstü Hal Kanunu ile çıkarılabilecek
                                    KHK’lere bir kısıtlama da anayasanın 91.
                                    maddesi ile getirilmiştir.

Acaba alınan bu kararlar anayasaya, kanunlara ve Olağanüstü Hal Kanunu’nda yer alan maddelere uygun ve geçerli midir? Olağanüstü Hal Kanunu; iki nedenle bu özel uygulamanın yapılabileceğini öngörmektedir.
Bunlardan birincisi “Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım”dır. İkinci neden “Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması”dır.

İki nedenden hangisi?
Olağanüstü Hal ilanını gerektiren bu iki neden altında, hangi önlemlerin alınabileceği tek tek belirtilmiştir. Örneğin Olağanüstü Hal ilanını gerektiren birinci neden olan “Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım” hallerinde bu durumu önleyecek ve düzeltecek önlemler olarak; felakete uğrayanların kurtarılması ve uğradıkları zarar ve hasarın karşılanması için gerekli olan önlemler sıralanmıştır.
Şu anda uygulanan Olağanüstü Hal ilanını gerektiren ikinci neden olan “şiddet hareketleri”ni durdurucu ve giderici önlemler de ilgili madde de (Md.11) sıralanmıştır.

Önlemler
Bunlar şiddet hareketlerini giderici ve önleyici olarak düşününülen; sokağa çıkma yasağı, üst baş arama yöntemleri, ateşli silahların taşınmasına ve olayları tırmandıran sahne oyunlarına, filmlerine yasaklama getirmek, toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, dernek çalışmalarını durdurmak gibi önlemlerdir.

91. madde
Görüldüğü üzere bu yetkilerin içinde; “Kanun ile kurulan kamu kurum ve kuruluşlarını tüm olarak kapatmak ve yasaklamak” gibi kalıcı yetkiler yoktur. Ayrıca Olağanüstü Hal Kanunu ile çıkarılabilecek KHK’lere bir kısıtlama da anayasanın 91. maddesi ile getirilerek, bu KHK hükümlerinin anayasanın 91. maddesinde yer alan hak, yetki ve kısıtlamaları aşamayacağı öngörülmüştür. Bu madde de ise çıkarılacak KHK’lerin “Anayasada yer alan Temel Haklar, Kişi Hakları, Siyasi Hak ve Ödevlere ilişkin olamayacağı” yazılıdır.
Yani çıkarılacak olan kanun hükmünde kararnameler (KHK) ancak ilanını gerektiren Olağanüstü Hal kapsamında; geçici, giderici, düzenleyici önlemler olabilecektir. Kanunlarla kurulan ve güvence altına alınan kurum ve kuruluşların örneğin; “Askeri okulların ve benzeri kurum ve kuruluşların kapatılması ve benzeri kararların alınması” mümkün ve geçerli değildir.
Alınan bu ve benzeri kararlar; Olağanüstü Hal Kanunu’na, bu kanunla yetki verilen kanun hükmünde kararnamelere, anayasaya, mevcut yasalara ve geçerli olan hukuk düzenine aykırıdır.

Av. A. ERDEM AKYÜZ