Avrupa gündeminde epeydir konuşulan, üzerine makaleler yazılan, adeta dillere pelesenk olan bir konu vardı. Neydi? Avrupa’da yükselen aşırı sağ. Haziran ayında yapılan Avrupa Parlamentosu seçimleriyle birlikte bu söylem iyice revaçta oldu. Günümüz itibarıyla İngiltere, aşırı sağın yükselişinden ayrışıp sol iktidar tarafından yönetilen bir ülke konumunda. Fransa’da ise beklenilenin aksine seçimlerden sol cephe galip ayrıldı. Almanya, şu an da sosyal demokratların büyük ortak olduğu koalisyonla yönetilse de aşırı sağ hâlâ önemli bir güce sahip, önümüzdeki yıl eylül ayında yapılacak seçimler şu an için Sosyal Demokratlar ve Yeşiller açısından pek parlak gözükmüyor, muhafazakâr demokratların büyük ortak olduğu bir denklem olası. İspanya’da da şu an azınlık koalisyonu da olsa iktidarda sol bir koalisyon var ancak aşırı sağ hâlâ özgül ağırlığı olan bir konumda.

İngiltere’de muhafazakârların aldığı erken seçim kararıyla birlikte hemen herkes, sandıkların İşçi Partisi’nin zaferiyle sonuçlanacağını tahmin ediyordu. Beklenildiği gibi de oldu. İşçi Partisi ezici bir üstünlükle seçimlerde ipi göğüsleyen taraf oldu. Bazı yorumcular bu durumu “İktidara sol gelmedi, sol merkeze kaydı” şeklinde yorumladı; onlara göre İngiliz İşçi Partisi ve Keir Starmer merkeze kaymıştı. Evet İşçi Partisi, Jeremy Corbyn döneminde olduğu kadar sol bir çizgide değildi, evet kimilerine göre Tony Blair ve Gordon Brown’un üçüncü yoluna daha yakın gözüküyordu. Kimileri de Starmer’i monarşinin İşçi Partisi’ne yerleştirdiği adam olarak yorumluyordu. Bu tür söylemler için henüz çok erken, bakmayın Starmer’in şövalyelik unvanına, “Ser” unvanını daha sonraları almış yani aristokrasiden değil, işçi sınıfından gelen bir aileye mensup, gençliğinde monarşinin kaldırılması söyleminde dahi bulunmuş birisi. 2022’de de Sky News’deki bir açıklamasında Lordlar Kamarası’nın kaldırılacağını vaat etmişti. Ancak ne olacağını, hükümetin nasıl bir işleyiş sürdüreceğini, İşçi Partisi’nin yelpazenin neresinde olacağını, Starmer’in Downing Sokağı’nda neler yapacağını zaman gösterecek.

FRANSA’DAKİ KOALİSYON

Fransa’ya bakarsak orada durum daha da farklı ve çok daha çalkantılı. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ve ülkedeki genel seçimin ilk turunda aşırı sağa göz kırpan Fransızlar, seçimin ikinci turunda bu gidişata dur dedi. Dört sol partinin bir araya gelerek Jean-Luc Mélenchon liderliğinde oluşturduğu Yeni Halk Cephesi, seçimleri hem yükselen aşırı sağın temsilcisi olan Marine Le Pen’in Ulusal Birlik Partisi’nden hem de Emmanuel Macron’un merkezcilerinden daha fazla sandalyeye sahip olduğu bir sonuçla kazandı. Başta da belirttiğimiz gibi Fransa’da hükümetin durumu henüz belli değil, nasıl bir koalisyonun ortaya çıkacağını önümüzdeki günlerde göreceğiz.

AŞIRI SAĞ VE TÜRKİYE

Sonuç olarak, Avrupa’da yükselen aşırı sağ, bugün değilse yarın insanlık için yok olmaya mahkûmdur. İspanya’da, Almanya’da, İngiltere’de ve Fransa’da sosyal demokratlar, demokratik sosyalistler ülkelerinin yönetimlerinde söz sahibi konumlardadır/olacaktır. 

Türkiye’de de 31 Mart’taki yerel seçimlerin ardından CHP, birinci parti konumda ve iktidarın en büyük potansiyeli durumundadır. Genel Başkan Özgür Özel’in sıkça vurguladığı gibi Avrupa’nın en yüksek oyuna sahip olan sosyal demokrat partisi CHP’dir. Özellikle şu an İngiltere ve Türkiye aşırı sağdan ayrışmaktadır. Hal böyle olunca sosyal demokratların/demokratik sosyalistlerin uluslararası birliği olan Sosyalist Enternasyonal aşırı sağın yükselmesine izin vermemelidir. 

Sosyalist Enternasyonal Başkanı ve İspanya Başbakanı Pedro Sánchez’in Ortadoğu’da barışa giden yolun Filistin’i tanımak olduğunu belirten tutumu da son derece kıymetlidir. Sosyalist Enternasyonal’in Türkiye’nin AB süreci konusundaki tutumu da önemlidir. Uzun lafın kısasına gelirsek, evet Avrupa’da yükselen bir aşırı sağ var ancak farklı denklemler de mevcut. Bugün öyle ya da böyle Avrupa’nın önemli büyük ülkelerinden bazıları sosyal demokrat/demokratik sosyalist iktidarlar tarafından yönetilmekte, aşırı sağın yükselişini engellemek de bu iktidarların elinde.