Soru: İlk işe girişim 1995. Devlet memurluğuna geçişim 2011. 1995 ila 2011 arasında toplamda 2892 prim günüm bulunmakta. 2008’de yasa değişti. Ben 9 bin gün ile emekli olabilir miyim? Kadir E.

1995 tarihinde sigortalılığınızın başlaması nedeniyle EYT kapsamındasınız. Her ne kadar 2011 yılında devlet memuru olsanız bile, aylığa hak kazanma koşulları yönünden 9 bin güne tabisiniz. 9 bin günü doldurmanız halinde emekli olabilirsiniz. Ancak emekli aylığınızın hesaplanmasında 5434 sayılı kanun yerine 5510 sayılı kanun hükümleri uygulanır. 

ÇİFTE VATANDAŞLIĞA SAHİP OLANLAR BORÇLANMA YAPABİLİR Mİ?

Soru: Çifte vatandaşlar için yurtdışı hizmetlerinin borçlanması mümkün mü? Türkiye ve Romanya vatandaşı bir kimse, Romanya’da geçirdiği süreleri SGK’ye borçlanabilir mi? Müjdat K. A.

Ülkemiz ile Romanya arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmesi 1/3/2003 tarihi itibarıyla yürürlükte bulunuyor. 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’un 1. maddesinde; Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin, Türk vatandaşı olarak yurtdışında geçen ve belgelendirilen sürelerini borçlanabilecekleri öngörülmüş. Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı süreleri borçlandırılmıyor. Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı (çifte vatandaşlık) devam eden sigortalı ve hak sahipleri yurtdışı borçlanması yapabiliyor. Dolayısıyla Romanya’da geçen çalışma süreleri 3201 sayılı kanunda belirtilen koşullar dahilinde borçlanılabilir.

YÜKSEK PRİM ÖDERSEM EMEKLİ AYLIĞIM ARTAR MI?

Soru: 1996 yılı ekim ayında SGK girişim var. Emeklilik için gerekli gün sayımın dolmasına 3.5 senem kaldı. Çalıştığım firma primlerimi yüksekten öderse emekli maaşıma etkisi olur mu? Ayşe U.

Sigortalılık başlangıç tarihinizin 1996 olması nedeniyle EYT kapsamındasınız. Bu aynı zamanda şu anlama geliyor. Tarafınıza üçlü karma sisteme göre emekli aylığı hesaplanacak. Çünkü 2000 öncesi hizmetleri bulunup 2008/Ekim sonrası aylık talebinde bulunanların aylıkları; gösterge, 4447 ve 5510 sayılı kanunla getirilen üçlü karma sisteme göre hesaplanıyor. Bu üç aylık hesaplama sisteminde, aylığın miktarını belirleyen üç temel unsur bulunuyor. Bunlar sigortalıların; yaşı, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazançları. 2000 yılından sonra aylıkların hesaplanmasında enflasyon (TÜFE) ve gelişme hızı (GH) oranları kullanılmaya başlandı.

Yaş, sadece gösterge sistemine göre bağlanan aylıklarda aylık bağlama oranının tespitinde dikkate alınıyor. Kadın 50, erkek 55 yaştan sonraki her tam yaş için taban aylık bağlama oranlarına “1” puan ekleniyor. 4447 ve 5510 sayılı kanunlarla getirilen sistemlerde, yaşın aylık bağlama oranlarına bir etkisi bulunmamakta. 

Prim ödeme gün sayısı, aylık bağlama oranının tespitinde dikkate alınıyor. Prim gün sayısı ne kadar fazla ise aylık bağlama oranı da ona göre yüksek oluyor. Aylık bağlama oranının hesaplanmasına ilişkin kurallar gösterge, 4447 ve 5510 sayılı kanunlarla getirilen aylık hesaplama sistemlerinde farklılık gösteriyor. 

Prime esas kazançların, asgari, azami veya asgarinin katları üzerinde olması bağlanan aylığın miktarını doğrudan etkiliyor. Primlerin yüksek kazançlar üzerinden bildirilmesi bağlanacak aylığın miktarını da artırıyor. 

İkili veya üçlü karma sistemlere göre bağlanan aylıklarda aylığın miktarını belirleyen diğer önemli bir faktör ise sigortalıların çalışmalarının hangi yıllarda bulunduğu. Özellikle 2000 yılından sonra getirilen aylık hesaplama sistemlerinde, prime esas kazançların olduğu gibi alınmayıp emeklilik talep yılına güncellenmesi, çalışmaların bulunduğu yıllara göre bazılarının daha çok güncellenmesi sonucunu doğurduğu için emekli aylığı miktarını önemli ölçüde etkiliyor.

Netice itibarıyla, SSK sigortalılarının emekli aylığı hesaplanırken son belli sayıda yıla ilişkin prime esas kazançları dikkate alınmıyor. Sigortalının varsa 2000 yılından önceki 10 yıl, 2000’den sonra ise tüm yıllara ilişkin prime esas kazançları dikkate alınıyor. Dolayısıyla asgariden prim ödeyip son üç veya beş yıl yüksekten prim ödemenin elbette emekli aylığının miktarının artmasına olumlu etkisi olur ancak bu tutarlar çok yüksek olmaz. Sigortalılık başlangıç tarihiniz 1996 olduğundan emekli aylığınız hesaplanırken 1996’dan emeklilik için işten ayrıldığınız tarihe kadar tüm çalışmalarınız ve prime esas kazançlarınız dikkate alınacak. Prim gün sayınızın tamamlanmasına kalan son 3.5 yılın primlerinin yüksek kazançlar üzerinden ödenmesi, elbette hesaplanacak emekli aylığınızın miktarını olumlu etkiler. Yani emekli aylığı miktarı, asgari kazanç üzerinden yapılan bildirimlere göre daha fazla olur.