İşte 2008'den kalanlar...

Şiir

2008, Türkçenin iki büyük şairi Fazıl Hüsnü Dağlarca ve İlhan Berk'i kaybettiğimiz yıl olarak kalacak belleklerde. Dağlarca gitmeden, yeni kitabı İçeri Sait Faik'i ve Bütün Şiirleri'nin 1954 sayfalık birinci cildini geriye bıraktı (Yapı Kredi). Cemal Süreya'nın Üvercinka'sının 50. Yıl (Yapı Kredi) ve Ahmed Arif'in Hasretinden Prangalar Eskittim'inin 40. Yıl (Metis) özel baskıları da bu çağdaş şiir klasiği kitapları hatırlamak açısından önemliydi. Özdemir İnce'nin Bir Ana Heykeli (Kırmızı); Kemal Özer'in Sıvas Katliamı'nı konu edindiği Temmuz İçin Yaralı Semah (Yordam); Nihat Behram'ın toplumcu çizgisini lirikleştirerek sürdürdüğü Tanımlar (Everest); Güven Turan'ın yalnızlık izleğini geliştirdiği Çıkış (Yapı Kredi Yay.); Süreyya Berfe'nin Çıkrık (Yapı Kredi); Ahmet Güntan'ın otuz yıllık şiir birikimi Toplu Şiirler (Yapı Kredi); Ahmet Erhan'ın Sahibinden Satılık (Everest); Oya Uysal'ın ustalık dönemi şiirleri Kimselerin Akşamı (Yapı Kredi); küçük İskender'in Ölü Evinde Seks Partisi (Sel); Bejan Matur'un din ve inanç sularında varoluş sorgulaması İbrahim'in Beni Terk Etmesi (Metis); Gonca Özmen'in Belki Sessiz (Yapı Kredi); Can Bahadır Yüce'nin yeni arayışlarından oluşan Unuttum Dünya (Sel); Veysi Erdoğan'ın Yaşar Nabi ödüllü ilk kitabı Şimdi Terk Edin Çadırımı (Varlık); Can Yayınları'nın Dünya Şiiri'nin ustalarını iyi çevirilerle sunduğu Dünya Şiiri Dizisi; Başo'dan Oruç Aruoba'nın çevirdiği 275 Haiku ve açıklamalı notlarından oluşan Kelebek Düşleri (Metis); romantizm akımının kurucularından Samuel Taylor Coleridge'in başyapıtı Yaşlı Gemici (İletişim) belleğimde yer eden şairler ve kitaplardı.

 

Roman

2008'in en önemli romanı kuşkusuz Orhan Pamuk'un Masumiyet Müzesi'ydi (İletişim). Bir başyapıt sayılmasa da, Nobelli yazarın, ödül sonrası ilk kitabı olarak önemle üzerinde durulması gereken bir romandı. Mehmet Rauf'un pornografik bulunduğu için yasaklatılıp toplatılan eseri Bir Zambak Hikâyesi'nin orijinal metni ile birlikte basımı (Sel); Tahsin Yücel'in bize çok tanıdık gelen, hayali bir ülkeyi ironik dille anlattığı Golyan Devrimi (Can); Selim İleri'nin 'geçmiş, bir daha gelmeyecek zamanlar' üst başlığını taşıyan roman dizisinin yeni kitabı, deneme ile anlatı arasındaki ince çizgide gelişen Daha Dün (Doğan Kitap); İbrahim Yıldırım'ın Köy Enstitüleri'nden 70'li yıllara uzanan Ölü Bir Zamana Ağıt (Turkuvaz); Selçuk Altun'un İstanbul - Buenos Aires hattında hüzünlü aşkların ve Edgar Allen Poe'nun izini sürdüğü 'Senelerce Senelerce Evveldi' (Sel); Sibel K. Türker'in 'önyargılar, dışlamalar, inançlar üzerine' romanı Meryem'in Biricik Hayatı (Doğan Kitap); Hakan Bıçakçı'nın gündelik hayatın içindeki gerilimi küçük ayrıntılardan yola çıkarak yakaladığı Apartman Boşluğu (Oğlak Yay.); Emrah Serbes'in Ankara polisiyelerinin ikincisi Son Hafriyat (İletişim); Zafer Şenocak'ın 60'ların İstanbul'unda aşk, inanç, inançsızlık kavramlarını sorguladığı Köşk'ü (Alef); Gürsel Korat'ın 16. yüzyıl dervişlerinin dünyasını anlattığı Kalenderiye (İletişim); Hatice Meryem'in varoşlardaki yaşamı ustaca anlattığı İnsan Kısım Kısım Yer Damar Damar (İletişim); Behiç Ak'ın üç kuşaktan üç erkeğin iç içe geçen öykülerini anlattığı Uyku Şehir (İletişim); Ömer Ayhan'ın yeni anlatım biçimlerini izini sürdüğü İstanbul romanı Öldüren Şehir (Notos); Barış Bıçakçı'nın yalın ve derin anlatımıyla dikkati çeken Bir Süre Yere Paralel Gittikten Sonra (İletişim) ve Kaya Genç'in ilk romanı Macera (Yapı Kredi) bende iz bırakan romanlardı.Çevirilere gelince, Fernando Pes-oa'nın Şeytanın Saati (Can); Maureen Freely'nin derin İstanbul gözlemleriyle zenginleşen 68 romanı Aydınlanma (Metis); Çağdaş Arap edebiyatının en önemli eserlerinden sayılan Alâ El Asvani'nin Yakupyan Apartmanı (Merkez Kit.); İş Bankası Yayınları'nın Hasan Ali Yücel, İletişim'in Orhan Pamuk yönetimindeki klasikler, Turkuvaz'ın Klasikler dizilerinde yayımlanan romanlar; tekrar hatırladığımız önemli yazar Alberto Moravia'nın bir aşkın çözülüp dağılmasını anlattığı Küçümseme (Merkez); 'Yaşam öyküleri koleksiyoncusu' W.G Sebald'in Austerlitz (Can); Jose Saramago'nun sahte demokrasiyle yönetilen bir ülkede seçimde kullanılan boş oylarla hükümetin gerçek yüzünün ortaya çıkmasını anlattığı Görmek (Can); John Berger'in politik bir mahkûmla sevgilisinin mektuplaşmalarından oluşan A'dan X'e Mektuplar (Metis); E. Sevgi Özdamar'ın 60'lı yılların Berlin'i ve İstanbul'unu anlattığı Haliçli Köprü (Turkuvaz) hatırlatmak istediğim kitaplar.
 

Hikâye

'Çevrenin, ailenin, geleneklerin baskısıyla sindirilmiş' kişileri ince duyarlıkla anlatan Selçuk Baran'ın, ölümünden sonra da olsa yazarlığının kırkıncı yılının selamlandığı bütün öykülerinden oluşan Ceviz Ağacına Kar Yağdı (Yapı Kredi); Nezihe Meriç'in kendine has sesini sürdürdüğü Gül İçinde Bülbül Sesi Var (Yapı Kredi); Orhan Duru'nun 75. yaş hediyesi Küp (Yapı Kredi); Mustafa Kutlu'nun Huzursuz Bacak (Dergâh); Ayşe Sarısayın'ın Karakalem Resimler (Can); Ahmet Büke'nin Alnı Mavide (Kanat); Seyit Göktepe'nin Ben Ol da Gör (Yapı Kredi); şair Mehmet Erte'nin ilk hikâye kitabı Bakışın Kirlettiği Ayna (Yapı Kredi); Ayşegül Çelik'in hayatı lunaparkta kesişen insanları konu edindiği Şehber, Dehlizdeki Kuş (Yapı Kredi); Kenan Biberci'nin Dullar ve Reçeller (Kanat); Yavuz Ekinci'nin Bana İsmail Deyin (Doğan Kitap); Sait Faik Hikâye Armağanı kazanmış yazarların öykülerinden oluşan Nursel Duruel'in hazırladığı İnsanlar İçinde Bir İnsan (Yapı Kredi Yay.) ve Hürriyet Yaşar'ın hazırladığı 12 Mart Askeri Darbesi'nin öncesi ve sonrasıyla Türk hikâyesine yansımalarından oluşan Yiğit İken Ölenlere (Can) antolojileri dikkatinizi çekmek istediğim hikâye kitapları.

Eleştiri, deneme, anı

Türk edebiyat eleştirisi iki büyük adını, Fethi Naci'yi ve Mehmet H. Doğan'ı yitirdi. Mehmet H. Doğan'ın ölümünün hemen ardından İkinci Yeni Şiir adlı antolojisinin genişletilmiş yeni basımı ve son yazılarının bir araya geldiği Türk Şiirinden Son Okumalar'ı yayımlandı (İkaros). İnci Enginün ve Zeynep Kerman'ın yayına hazırladığı ve sunumu ile eleştirilen Tanpınar'la Başbaşa adlı Ahmet Hamdi Tanpınar'ın günlükleri (Dergâh); Sabahattin Ali'nin yazdığı ve kendisine yazılan mektuplardan oluşan Hep Genç Kalacağım (Yapı Kredi); Melih Cevdet Anday'ın yeni bulunmuş bir defterindeki günlüğü Bir Defterden (Everest); Emin Özdemir'in denemesel anlatı diye nitelendirdiği yazılarından oluşan İnsan Yüreğine Yolculuk (Can); Murat Belge'nin Türklerin tarihi kökenlerinin milliyetçi, muhafazakâr, İslamcı yazarlarca nasıl yansıtıldığını araştırdığı Genesis (İletişim); Nurdan Gürbilek'in edebiyatla mağdurluğun birleşim noktalarını araştırdığı Mağdurun Dili (Metis); edebiyatta 40. Yılını kutlayan Hulki Aktunç'la Rıza Kıraç'ın yaptığı nehir söyleşi Yoldaşım Kırk Yıl (Say); Muhsin Kızılkaya'nın anılarla Mehmet Uzun'un hayatını anlattığı Sen U Ben (İthaki); Enis Batur'un edebiyatçının günlüğü tadındaki Suya Seng (Sel); Oğuz Cebeci'nin parodi, satir ve ironi üzerine yoğunlaştığı Komik Edebi Türler (İthaki); Turan Karataş'ın şiir üzerine yazılarının toplamı Şiir Konakları (Sütun Yay.); Mahmut Temizyürek'in Çağdaş Türk şiiri eleştirilerinden oluşan Boşlukta Doğan (Kanat); Mehmet Rifat'ın editörlüğünü yaptığı Türkiye'de eleştiririn varlığını kanıtlayan Bizim Eleştirmenlerimiz (İş Bankası); İtalo Calvino'nun adında amacını belirttiği Klasikleri Niçin Okumalı (Yapı Kredi); Günter Grass'ın Almanya'da olay yaratan anıları Soğanı Soyarken (Turkuvaz); Javier Marias'ın ünlü yazarların hayatlarından bilinmeyen yanları anlattığı Yazınsal Yaşamlar (Can) geçen yılın kazanımlarıydı. Metis Yayınları 2008'de bir dizi önemli edebiyat kuramı kitabı yayımladı. Bu diziden eleştirmenin eleştirmeni sayılan Paul de Man'ın çağdaş eleştirinin retoriği üzerine denemeler alt başlığını taşıyan Körlük ve İçgörü'sü; Fredric Jameson'ın modernist yapıtları değerlendirdiği eleştirel yazılarının bir araya getirildiği Modernizm İdeolojisi; Dorrit Cohn'un roman karakterlerinin kurulmasında yapıları, yazarlık tekniklerini ele aldığı Şeffaf Zihinler; şiir teorisinin temel kitaplarından Harold Bloom'un Etkilenme Endişesi dikkatle okuduğum kitaplardı.