“Tahıl koridoru anlaşmasının kurtarılmasına en çok kimin ihtiyacı var” sorusuna yanıt listesi hazırlasak Türkiye en başlarda olacaktır. Zira tahıl koridoru anlaşması, Türkiye için öncelikle NATO’yu Karadeniz’den uzak tutmanın yoluydu.

Nitekim Rusya’nın kendisiyle ilgili bölüm yerine getirilmediği için bir yıldır süren anlaşmayı sonlandırmasıyla, o tehlike hemen ortaya çıktı. 22 Temmuz’da bu köşede “çatışma koridoru” başlıklı incelememizde o tehlikeye dikkat çekmemizden hemen iki gün sonra, eski NATO Başkomutanı James G. Stavridis formülünü açıkladı:

“Ukrayna tahılını taşıyan gemilere NATO ya da ABD ve İngiltere ile Karadeniz’deki ortaklarının savaş gemileri güvenlik sağlamalı. Türkiye, Romanya ve Bulgaristan’daki NATO üslerinden kalkan savaş uçakları onlara eşlik etmeli.”

ANKARA-MOSKOVA İŞBİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Ukrayna’da “uzun savaş” isteyen ABD’nin, Karadeniz’de, Moldova ve Gürcistan’da Rusya’ya yeni cepheler açmak istediği elbette sır değil. ABD 2008’de Ukrayna ve Gürcistan’a NATO üyeliği yolu açtığından bu yana, Karadeniz’i “NATO gölü” yapmak istiyor.

Dolayısıyla baştaki sorumuza dönersek tahıl koridoru anlaşmasını kurtarmak, Türkiye’nin çıkarınadır. Peki mümkün mü? Evet, mümkün. Türkiye, Rusya’yla işbirliği iradesini sürdürebilirse mümkün.

Ankara’nın Moskova’yla işbirliğinin son beş yılda, Suriye-Karadeniz-Kafkasya üçgeninde hangi kazanımları doğurduğu ortada. Bunu bugün Karadeniz’de tahıl koridoruyla ve Suriye’de Astana aracılığıyla normalleşmede sürdürebilmek kritik önemde.

ERDOĞAN: RUSYA’YLA BİRLİKTE DÜŞÜNÜYORUZ

Erdoğan ile Putin arasında 2 Ağustos’ta yapılan telefon görüşmesi ve dün Erdoğan’ın şu sözleri, Ankara-Moskova işbirliği iradesinin devamına işaret ediyor:

“Tahıl koridoru konusunda Rusya ile birlikte düşünüyoruz. Rusya’dan gelecek tahılın sevkiyatını yapacağız. Tahılın, Afrika’daki fakir ülkelere gönderilmesi konusunda hemfikiriz.” (BloombergHT, 4.8.2023)

Türkiye’nin bu konuda “Rusya’yla birlikte düşünüyor” olması üç kere önemli:

1) Türkiye-Rusya işbirliği, tahıl koridorunu kurtararak “Ukrayna gemilerine Karadeniz’de NATO eskortu” planını bozar.

2) Türkiye-Rusya işbirliği, Hazar-Karadeniz-Doğu Akdeniz- Basra/Arap Körfezi dörtgenindeki “gaz savaşları”nda Türkiye’nin konumuna değer katar.

3) Afrika’da Türkiye-Rusya işbirliği zemini oluşturur.

Bir yıldır süren anlaşma iki boyutluydu: Ukrayna tahılı sevk edilecek ve Rusya tahılının sevk edilmesinin önündeki engeller kaldırılacaktı. Ukrayna tahılı sevk edildi ama Rusya tahılının sevkinin önündeki engeller kaldırılmadı. Rusya da bu nedenle anlaşmayı yenilemedi.

Şimdi Türkiye üzerinden Rusya tahılı Afrika’ya ulaştırılabilirse bu “küresel Güney”de çok önemli bir girişim olacak. Zira Ukrayna tahılı Afrika’ya değil, Avrupa başta gelişmiş ülkelere gitmişti!

BEYAZ SARAY’IN SÖZÜ(!)

Washington, Ankara-Moskova girişimden, Erdoğan-Putin telefon görüşmesinden hemen sonra haberdar olmuş olmalı. Nitekim ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Rusya tahıl anlaşmasına geri dönerse, ihracatını gerçekleştirebilmesini sağlamak üzere ne gerekiyorsa yaparız” dedi. (Sputnik, 3.8.2023)

Kremlin Sözcüsü Peskov’un Blinken’e yanıtı netti: “Söz vermesinler, yerine getirsinler. Bu yapılır yapılmaz, anlaşma derhal yeniden yürürlüğe girecektir.” (CRI Türk, 4.8.2023)

Kremlin’in Beyaz Saray’ın sözlerine inanmaması için onlarca haklı nedeni var elbette, en başta da “NATO’nun genişlememesi” sözü. Ki tutulmayan o söz, bugün yaşananların esas nedenidir.