“Borcunu ödemek için yeterli para kazanamayan ancak bir şekilde desteklerle hayatta kalmaya devam eden şirketler...”

Bu şirketlere uluslararası ekonomi dilinde “zombi şirketler” adı veriliyor. 

Kaynakların verimsiz kullanılmasına neden oldukları için de büyük tehditlerden biri olarak niteleniyor.

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) geçen aylarda “Yürüyen ölüler yükselişte” başlıklı raporuna göre Türkiye, dünyada en yüksek “zombi şirket” oranına sahip ülke.

Türkiye’de sadece krediyle yürüyen, katma değeri zayıflamış, öz sermayesi kalmamış “zombi şirket” oranı yüzde 13’ü geçmiş durumda. 

Halka açık olan şirketler arasında ise bu oran yüzde 8’in üzerine çıkmış.

IMF’nin raporuna göre bu şirketler “zombi” haline geldikten sonra en fazla dört yıl yaşayabiliyor. Ya desteklerle kurtuluyorlar ya da batıyorlar. 

Türkiye’de 2018 yılında başlayan pandemi sürecinin de etkisini derinleşen bir ekonomik kriz var. Birçok şirketin mali yapısı bozuldu. 

Ancak çok sayıda şirket uygulanan düşük faiz politikaları ve sık sık yinelenen kredi yapılandırmaları, kamu bankalarından dağıtılan kredilerle bugüne kadar yüzdürüldü. 

Bu şirketler batmasın diye enflasyon yüzde 80’lerdeyken yüzde 14 faizlerle kredi dağıtıldı. 

Ama artık denizin sonuna gelindi.

Nasla başlayan “epistomolojik kopuşla” şekillenen düşük faizli politika dönemi artık geride kalıyor. Ekonominin başına “akla uygun” yani rasyonel politikalara geçmekten başka seçenek kalmadığını açıklayarak gelen Mehmet Şimşek, sıkı para politikasına başladı.

Ekonomi yönetimi özellikle kamu bankalarının kaynaklarını para getirecek ihracata yönlendireceğini söylüyor.

Bankacılık verilerine göre özel bankaların ticari kredi iştahı son 4.5 yılın en düşüğünde. Kamu bankalarında da ticari kredilerde yavaşlama söz konusu.  

MUSLUKLAR KESİLİYOR

İş dünyasının “Finansmana ulaşamıyoruz” çığlığı da işte bu gelişmelerin yansıması. Son günlerde peş peşe gelen konkordato haberleri de fırtına öncesi sessizliğin habercisi gibi...

Şevket Çelik, ticari davalar konusunda uzman bir hukukçu. Uzun bir süredir batık şirketlerin kredi yapılandırmaları, düşük kredi faizleriyle yüzdürüldüğünü söylüyor. Çelik bu dönemin artık geride kaldığını belirtiyor ve zombi şirketlerin kaderine terk edilmeye başlandığını anlatıyor. 

Çelik, sıkıntı yaşayacak sektörleri turizm, inşaat ve gıda olarak sıralıyor ve şunları söylüyor:

“Bunlar arasında halka arzla kurtulmaya çalışanlar da oldu. Borsada küçük yatırımcıyı önümüzdeki dönemde zora sokacak şirketler var. Ancak katma değer üretemeyen, yüksek borçlu, yüksek riskli firmaların gideceği yer kalmadı. Musluklar kesiliyor.”

Çelik’in söylediği sektörler istihdam açısından önemli. Kaçınılmaz hale gelen bu süreç istihdam için de büyük tehlike. 

Mart 2024 yerel seçimleri yaklaşırken bu eylülden itibaren yoğunlaşacak konkondato, iflas furyası hükümetin dayanma gücünü etkileyecek mi ve Şimşek başarılı olabilecek mi? 

Önümüzdeki dönemde “Zombi açmazının” gündemimize taşıyacağı en önemli sorular bunlar olacak.