Bugün Trump, Roma imparatorlarının taç giyme törenlerine rahmet okutacak bir biçimde Beyaz Saray’a çıkıyor. Böylece ABD’de müstehcen düzeyde servet eşitsizliği üzerinde yükselen bir oligarşinin (yeni egemen sermaye) siyasi etkisi, hatta devleti ele geçirme olasılığı hızla artıyor; Trump muhalefeti susturmak için yargıyı kullanacağını açıklamaktan kaçınmıyor, ABD’de basın özgürlüğünün geleceği tartışılıyor; klasik faşizmin kültürünü anımsatan bir “performatif erkeklik” anlayışı yükseliyor. ABD’de “süreç olarak faşizm” yeni bir aşamaya giriyor.

BIDEN UYARDI

Biden’in veda konuşması, ABD’nin, çok kritik bir tarihsel eşikte durduğunu gösteriyordu. Biden, tarihte eşine rastlanmamış bir servet eşitsizliğine, yükselen bir oligarşinin tehlikelerine işaret etti. Bu durumun sadece ekonomik adaletsizlik yaratmakla kalmadığına, aynı zamanda demokratik sistemleri de zayıflattığına işaret etti. Biden’a göre teknoloji devlerinin, milyarder seçkinlerin etkisiyle giderek yozlaşan bir sistem demokrasiyi aşındırıyor. Biden X, Meta, Amazon, Apple ve Google gibi şirketlere göndermeyle “teknolojik-endüstriyel kompleks”in yükselişini, Dwight D. Eisenhower’ın “askeri-endüstriyel kompleks” uyarısındaki duruma benzetti. Biden’a göre kendi çıkarlarını halkın çıkarlarının önüne koyan bu oligarşi, ekonomik eşitsizlikleri büyütmekle kalmıyor, demokratik değerleri de aşındırıyor.

FAŞİZMİN ERKEKLİK KÜLTÜRÜ CANLANDI

Trump’ın, MAGA (Make America great again) hareketinin yükselmesiyle birlikte, erkeklik anlayışında, gözlenen ABD’de, İtalyan, Alman, İspanyol faşizmlerinin kültürlerini anımsatan bir dönüşüm Biden’ın uyarılarını destekliyor. Bu anlayışın, tükenmiş bir kapitalizmin kültürel dejenerasyonunun etkisiyle MAGA erkekliği, fiziksel gücü, gösteri ve egemen sembollerle harmanlanarak sunan vülger bir performansa dönüşüyor.

Örneğin, savunma bakanı adayı Pete Hegseth’in Kongre komisyonunda gerçekleşen mülakatında yaşanan, gülünç olduğu kadar da çarpıcıydı. Kongre üyelerinden biri “Kaç tane şınav çekiyorsunuz” (savunma bakanı olmakla ne alakası varsa) diye soruyor. Hegseth de Trump’ın 47. başkan olmasına gönderme yaparak, “Her sabah kırk yedişerden 5 set, şınav çekiyorum” diyor. Meta’nın sahibi Zuckerberg de geçenlerde “savaş sanatlarıyla ilgilenmeye başladıktan sonra, agressive bir erkeklik anlayışının değerli bir yanı olduğunu” anladım, “işletmelerde biraz daha fazla erkeklik kültürü yararlı olur” diyor. Amazon’un sahibi Bezos vücut yapmaya meraklı. Musk bir bilgisayar oyununda dünya altıncısı olduğunu iddia ediyor.

Ancak bu “erkekliğin” bir de öbür yüzü var: Erkekliğine derin bir güvensizlik, sürekli kadınların kazanımlarından obsesif yakınmalar ve tabii daha önce, hakarete varan ifadelerle eleştirdikleri Trump seçimleri kazanınca sırnaşıklığa varan bir omurgasızlık. Musk’ın da oyunda hile yaptığı iddia ediliyor. Trump da sürekli olarak “mağduriyet” vurgusu yaparak adeta ağlaşıyor. Google CEO’su Trump’a yönelik daha önce yaptığı eleştirilerin “günahını” kadın müdürünün üstüne yıkarak sıyrılmaya çalışıyor. Bu sürekli ağlaşmanın, suçu başkalarına yıkmanın, erkek bedenin görüntüsüyle bu kadar ilgilenmenin, klasik ataerkil (hatta Cowboy-vahşi Batı) değerlerinden çok uzak, içi boş, adeta bir “fake masculinity” sergilediği görülüyor.

Bu performatife erkeklik, “teknolojik-endüstriyel-kompleks”in kıymetli mineraller ve veri bankası hangarlarının su ya da soğuk ortam gereksinimleri, ABD yönetici seçkinlerinin, yükselen güçler karşısında giderek artan anksiyetesiyle birleşince dış politikada Kanada ve Grönland’ı ilhak etmek, Meksika Körfezi’nin adını Amerika Körfezi olarak değiştirmek ve Panama Kanalı üzerinde Amerikan egemenliğini yeniden tesis etme gibi tehlikeli fantezilere yol açıyor. Steve Bannon’un (MAGA ideologlarından) deyimiyle, “Büyük oyunun modern bir yinelemesini temsil eden jeostratejik bir vizyon şekilleniyor”. Financial Times’tan Gideon Rachman da geçen hafta “Trump’ın ABD’yi bir haydut devlete dönüştürme tehlikesine” işaret ediyordu. Tarih de bize “büyük oyunun”, “büyük savaşlara” yol açtığını, faşizmle-haydut devletin aynı madalyonun iki yüzü olduğunu gösteriyor.