Dün sabah, Murat Taylan, TELE 1’deki “Gün Başlıyor” programında Bekir Bozdağ’ın ettiği yeminin kaydını yorumlayınca, ben de bu yemin olayına bir kez daha bakmak istedim.

Anayasa’nın 81. Maddesine göre milletvekili yemin metni şöyle:

“Devletin varlığı ve bağımsızlığını vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

Cumhurbaşkanı yemin metni de Anayasa’nın 103’üncü maddesine göre aşağıdaki gibidir.

(Bu maddenin milletvekili yemininden farklı olan sözcüklerini, ifadelerini siyahla vurguladım.)

“Cumhurbaşkanı sıfatıyla, Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma, Anayasaya (eklenmiş), hukukun üstünlüğüne, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılâplarına ve lâik Cumhuriyet ilkesine (‘demokratik ve laik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına’ yerine) bağlı kalacağıma, milletin (‘toplumun’ yerine) huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma (herhalde yukarda ‘Anayasaya’ ifadesi eklendiği için buradaki ‘ve Anayasaya sadakattan’ ifadesi çıkarılmış,), Türkiye Cumhuriyeti’nin şan ve şerefini korumak, yüceltmek ve üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma Büyük Türk Milleti ve tarih huzurunda, namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

***

Şimdi NAMUSU VE ŞEREFİ ÜZERİNE YEMİN EDEN politikacıların nelere uyacaklarını, neleri koruyacaklarını madde madde özetleyelim:

Milletvekilleri ve cumhurbaşkanları için:

Devletin varlığı ve bağımsızlığı...

Vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğü...

Milletin kayıtsız ve şartsız egemenliği...

Anayasa...

Hukukun üstünlüğü...

Demokrasi...

Atatürk ilke ve inkılâpları...

Lâik Cumhuriyet...

Milletin/toplumun, huzur ve refahı...

Millî dayanışma ve adalet anlayışı...

Herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması...

Sadece cumhurbaşkanları için:

Türkiye Cumhuriyeti’nin şan ve şerefini korumak, yüceltmek...

Üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek...

***

Milletvekilleri ve cumhurbaşkanları yeminlerinin arasında çok ciddi iki fark var:

Birinci fark, cumhurbaşkanları için olan yemine “tarafsızlık” ilkesi eklenmiş...

İkinci fark, ant içmenin, milletvekilleri için sadece Büyük Türk Milleti önünde olmasına karşın, cumhurbaşkanları için “ve tarih huzurunda” ilavesi yapılarak cumhurbaşkanlarının namus ve şereflerinin sadece millete değil, tarihe de havale edilmiş olması.

***

Şimdi çok kısaca yemin, namus ve şeref sözcüklerinin anlamlarını (Türk Dil Kurumu Sözlüğü, 7. Baskı) anımsayalım:

Yemin: Ant. Yemin (billah) etmek: Allah adına ant içmek.

Namus: 1) Bir toplum içinde ahlâk kurallarına karşı beslenen bağlılık. 2) Dürüstlük, doğruluk. 3) İffet.

Şeref: Onur. 1) Başkalarının gösterdiği saygının dayandığı kişisel değer. 2) Erdem, gözü peklik ve yetenekle kazanılmış iyi şöhret.

***

Benim diyeceklerim bu kadar:

Değerlendirme hiç kuşkusuz, önünde namus ve şerefleri üzerine yemin ettikleri Tarihin ve Büyük Türk Milletinindir!