Emre Kongar
Emre Kongar ekongar@cumhuriyet.com.tr Son Yazısı / Tüm Yazıları

Sultan İbrahim

28 Mayıs 2023 Pazar

Bugün Türkiye bir siyasal rejim kararı vermek üzere seçime gidiyor...

Ve insanlığın Demokrasi, Adalet, Eşitlik, Özgürlük mücadelesi devam ediyor.

Bir seçim gününü, tarih bilinciyle süslemek için yazdım aşağıdaki yazıyı!

***

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinden sonra, Osmanlı İmparatorluğu, Endüstri Devrimi’ne kadar, dünyanın egemeni oldu.

Osmanlı’nın yükseliş ve çöküş tarihi pek çok ilginç kişilikler ve olaylarla doludur.

Bugün tarihin “Deli İbrahim” sıfatıyla da andığı Sultan İbrahim’in hüzünlü öyküsünü okurlarıma aktarmak istedim.

Rahmetli annem, “Ne oldum’ dememeli, ‘Ne olacağım’ demeli” derdi.

***

Sultan İbrahim, 5 Kasım 1615 tarihinde doğdu.

Babası Osmanlı Padişahı I. Ahmet, annesi Kösem Sultan’dır.

Babasının 1617 senesinde vefat etmesi ve amcası I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi ile ağabeyi II. Osman tahta çıktı.

II. Osman’ın öldürülmesinden sonra öteki ağabeyi IV. Murat tahta çıktı.

İbrahim daha 2 yaşındayken kafese kapatılmıştı.

1635’te Revan Seferi’ne çıkarken Sultan IV. Murat, Şehzade Bayezit’i ibrişim kemendiyle boğdurdu. Öteki kardeş Şehzade Süleyman da aynı sırada öldürüldü.

Kösem Sultan’dan doğan öz kardeşi Şehzade Kâsım da 1638’de Bağdat Seferi başlarken boğduruldu.

Osmanlı tarihçilerine göre, ağabeyinin ölüm haberini alan İbrahim, bunun kendisini öldürmek için uydurulan bir yalan olduğunu sanmış, odasından dışarı çıkmamış, ancak ağabeyinin cesedini gördükten sonra ikna olmuş ve 1640 tarihinde tahta oturmuştur.

***

ARABA YASAĞI

İstanbul sokaklarında sık sık dolaştığı günlerden birinde önüne çıkan bir öküz arabası Sultan İbrahim’i hiddetlendirmiştir.

Bunun üzerine şehir içinde araba kullanılmasını halka yasaklar.

Günün birinde üfürükçüye gittiği sırada karşısına bir araba çıkması üzerine kızar ve bundan sorumlu tuttuğu Veziriazam Nevesinli Salih Paşa’yı üfürükçünün evine çağırtır ve orada kuyu ipiyle boğdurtur.

***

VARVAR ALİ PAŞA İSYANI

Sultan İbrahim, İbşir Mustafa Paşa’nın güzelliğiyle maruf eşi Perihan Hanım’ı kendine ister.

Ama Varvar Ali Paşa bu emre karşı gelir ve İbşir Mustafa Paşa’nın eşini Sultan İbrahim’e götürmez.

Bu durum üzerine İbşir Mustafa Paşa, Varvar Ali Paşa’yı öldürmekle görevlendirilir.

Eşini savunduğu İbşir Mustafa Paşa, Varvar Ali Paşa’yı öldürür ve başını keserek İstanbul’a yollar.

***

SALTANAT KAYIĞI

Sultan İbrahim tamamen mücevher işli yeni bir saltanat kayığı yaptırmak ister. Bunun için esnaftan, ulemadan, ocak ağalarından ve devlet ricalinden ek vergiler istenir ve buna muhalefet edecek olanların cezalandırılacakları duyurulur.

Bu arada, Sadrazam Tezkereci Ahmet Paşa da kendi müsrifliğine devam etmekte ve oğlunun düğünü için yaptığı eğlentiler ve harcamalar hakkındaki dedikodular bütün kentte konuşulmaktadır.

***

ŞİVEKÂR SULTAN

Sultan İbrahim’in kilolu kadın arzusu üzerine İstanbul’da aranarak bulunan bir Ermeni kadındır.

Sultan İbrahim’le 1645 yılında evlenmiş ve üç çocukları olmuş ama oğulları çocukken ölmüştür.

Şam’ın tüm gelirleri Şivekâr Sultan’a bağışlanmıştır.

Erkek kardeşi Zaven Efendi Hasan ismini alarak baltacılar arasına dahil edilmiştir.

Sultan İbrahim’in 1648 yılında tahttan indirilip öldürülmesinden sonra Eski Saraya gönderilmiştir.

***

SAMUR VE AMBER VERGİSİ İSYANI

7 Ağustos 1648’de ulema Fatih’te, kapıkulu ocakları ağaları da At Meydanı’nda Orta Camii’nde toplanır ve Sultan İbrahim’in sefahatine ve koyduğu samur ve amber vergilerine karşı bir ayaklanırlar.

Bunu haber alan sadrazam Tezkereci Ahmet Paşa korkup saklanır.

Başdefterdar olan Sofu Mehmed Paşa Fatih Camii’ne çağrılır sadarete getirildiği ilan edilir.

O akşam geç saatlerde Tezkereci Ahmet Paşa saklandığı konağında yakalanır, konağı yağmalanır, kendisi Sofu Mehmed Paşa önüne getirilir ve orada Cellat Kara Ali tarafından boğularak idam edilir.

İsyancılar, Sultan İbrahim’in tahttan inmesini ve Şehzade Mehmet’in Padişah olmasını isterler.

Kösem Sultan’ın oğlu İbrahim’i kurtarma çabaları sonuç vermez ve sonunda 6 yaşındaki küçük Şehzade Mehmet, IV. Mehmet olarak tahta oturur.

IV. Mehmet’in tahta çıkışından sonra yeni Sadrazam Sofu Mehmed Paşa, şeyhülislamdan İbrahim’in idamı için fetva ister.

Şeyhülislam “Eğer iki sultan var ise birini öldürün” diyerek Sultan İbrahim’in katline fetva verir.

Sultan İbrahim kapatıldığı odada iki cellat tarafından boğularak 18 Ağustos’ta katledilir.

Sofu Mehmet Paşa ve diğer vezirler de bu idamı izlerler.

***

İnsanlık tarihi, özellikle de Osmanlı tarihi, “insanı” anlamamıza yardımcı olan ibret verici olaylarla doludur.

Okumaya, öğrenmeye ve paylaşmaya doyamıyorum!



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları