Sevgili okurlarım, ben bunaldığım ve çok yorulduğum zamanlar tarih ve edebiyat okurum.

En sevdiğim metinlerden biri Bertolt Brecht’in “Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı” oyunudur.

Ben bu oyunu Türkiye’de Genco Erkal’dan izledim de.

Bugünlerde o metni o kadar çok okudum ve bu konuda o kadar çok düşündüm ki sonunda Brecht’e bir nazire olarak “Arturo Ui’nin Önlenemez Düşüşü” diye bir oyun yazmaya karar verdim.

Önce Brecht’in oyunun anlatayım.

***

Arturo Ui, Hitler ile Al Capone karışımı bir karakterdir.

Böylece bütün otoriter, Faşist liderlerin aslında birer haydut ve hırsız olduğunu belirtir Brecht.

Oyun, büyük şirketler arasındaki savaşta suçlu durumuna düşen bir Belediye Başkanı’nın, aklanmak için çete lideri Arturo Ui ile işbirliği yapması bağlamında, otoriterliğin, Faşizmin yükselişini irdeler.

Arturo Ui’nin hızla yükselişini, eleştirdikleri yerine onun bir sömürü çarkı oluşturmasını ve karanlık ilişkilerle bir ülkenin kaderini nasıl değiştirebildiğini anlatır.

Arturo Ui, yükselirken her türlü ahlaki kuralı da çiğner ve toplumu çürütür elbette.

Oyun, faşizmin ayak seslerini nasıl duyurduğunu ve toplumu nasıl etkisi altına aldığını anlatarak izleyicilere aslında bir tarih ve demokratik bilinç dersi verir ve uyarır.

Ui’nin toplumu nasıl manipüle ettiğini, demagoji ile insanların desteğini nasıl kazandığı incelenir.

Toplumun korkuları ve endişeleri, Ui’nin yükselişinde birer araç haline gelir.

Brecht’in eseri geçmişteki hatalara ışık tutarak geleceğe de bir uyarı niteliği taşır.

“Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı”, otoriterliğin, Faşizmin engellemesinde halkın ifade ve eleştiri özgürlüğünün ve politik katılımın önemini ortaya koyan, evrensel bir ders niteliğindedir.

***

Ben de aşağıdaki senaryo özeti ile Brecht’e, bir nazire yazmak istedim.

Arturo Ui’nin Önlenemez Düşüşü

“Arturo Ui’nin Önlenemez Düşüşü”, otoriter ve Faşist liderlerin, bu özelliklerinin yarattığı çelişkilerden dolayı düşüşlerinin kaçınılmaz olduğunu anlatır!

Artura Ui’nin düşüşü de onun yükselme süreciyle tam bir koşutluk gösterir:

Ne kadar güçlü olursa olsun, otoriterliğin ve Faşizmin kendi iç çelişkileri, onu eninde sonunda yok edecektir.

Halkın içindeki korku ve suskunlukla beslendiği için, bu korku, değişim umuduyla kırılmaya başlayınca Ui’nin çöküşü de kaçınılmaz olur.

Oyun, sadece bireysel bir çöküşün hikâyesi değildir; aynı zamanda bir toplumun ahlaki çöküşünü ve bundan kurtuluşunu da anlatır.

“Arturo Ui’nin Önlenemez Düşüşü”, totaliter rejimlerin nasıl yükseldiğini ve onların içsel çelişkilerinin zorunlu olarak nasıl bir çürümeye yol açtığını ve aynı çelişkilerin, otoriter, Faşist rejimleri nasıl çökerttiğini anlatır.

İzleyici, ne olursa olsun, bu çöküşün bir gün mutlaka gerçekleşeceğini çünkü her şeyin içsel bir dengesizlik ve çürümeyle beslenmekte olduğunu fark eder.

Bu oyun, insanları, içinde bulundukları çürümüş yapıları sorgulamaya, güçle, iktidarla kurdukları ilişkileri yeniden değerlendirmeye, otoriterliğe ve Faşizme karşı mücadeleye davet eder.

***

Oyundaki çöküş ve düşüş, Faşizmin, otoriterliğin, hem bireysel hem de toplumsal olarak kaçınılmaz sonunu simgeler:

Son sahnede Arturo Ui’nin tahtındaki görüntüsü yavaş yavaş kararırken orkestranın coşkun nağmeleriyle, parlak ramp ışıkları, bir oy sandığını ve o sandığı koruyan, gözleri bağlı ve çıplak olarak elinde bir kılıç taşıyan Adalet Tanrıçası Themis’in heykelini aydınlatır.

Oy sandığının seyirciye bakan yüzünde şu sözler yanıp sönmektedir:

Güç ve iktidar yozlaşır ve yozlaştırır:

Mutlak güç ve iktidar, mutlaka ve mutlak olarak yozlaşır ve yozlaştırır!