Tümce şöyle devam eder, “… Hâkimiyet-i Milliye’ye müstenit, müstakil, yeni bir Türk devleti kurmak”.
Mustafa Kemal Atatürk, 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a çıkışının “asıl” nedenini Bandırma Vapuru’yla İstanbul’dan hareket etmeden hemen önce bu tek tümcede açıklamıştı.
Bu, Anadolu ve Trakya’nın düşman işgalinden kurtarılarak Osmanlı enkazı üzerinde bağımsız ve modern bir devletin, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulma projesiydi. Tümce, benzersiz bir kararlılığı, somut hedefleri içermekteydi. Böylesine muazzam bir projeyi kısacık bir cümlede özetlemek ve adım adım gerçekleştirmek yeryüzünde başka hiçbir kumandana ve devlet adamına nasip olmamıştı.
“Ulusal egemenliğe dayalı, bağımsız” Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde atılan adımlara bir bakalım.
İlk adım Mustafa Kemal’in 21-22 Mayıs 1919 gecesi 9. Ordu Müfettişi kimliğiyle yaveri Cevat Abbas Bey’e yazdırdığı Amasya Genelgesi’dir.
İkinci adım bu genelgede çağrısı yapılan ve 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında toplanan Erzurum Kongresi’dir.
Üçüncü adım işgale uğrayan ülke topraklarını kurtarmak ve ulusun bağımsızlığını sağlamak için çareler aramak amacıyla seçilmiş ulus temsilcilerinin Sivas’ta bir araya gelmesiyle, 4 Eylül-11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleşen Sivas Kongresi’dir.
Dördüncü adım İstanbul’da bulunan Meclis-i Mebusan’ın İngilizler tarafından kapatılması üzerine Mustafa Kemal’in Heyet-i Temsiliye’yi temsilen Meclisi Ankara’da toplanmaya çağırması ve 21 Nisan 1920’de yayımladığı bir bildiri ile Meclis’in 23 Nisan 1920’de toplanacağını duyurmasıdır. 23 Nisan Cuma günü Hacı Bayram Camii’nde kılınan cuma namazının ardından dualar ile Meclis açıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Meclis-i Mebusan üyelerinden oluşan 324 milletvekili ile kurulan Meclis, zorluklar nedeniyle 115 milletvekili ile açıldı. Aynı gün gerçekleşen toplantıda Meclis adının Türkiye Büyük Millet Meclisi olmasına karar verildi.
TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Atatürk’ü Meclis başkanlığına seçti. Atatürk, kendi öncülüğünde kurulan TBMM’nin başkanlığını, cumhurbaşkanlığına seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürecektir.

***

TBMM’nin kurulmasıyla birlikte ağırlık askeri harekâta verildi.
Beşinci adım 1. İnönü Muharebesi. 6 Ocak 1921 tarihinde iki koldan taarruza geçen Yunan kuvvetleriyle İnönü mevzilerinde savunmada olan TBMM kuvvetleri arasında yapılan muharebedir. 6-9 Ocak 1921 tarihleri arasındaki muharebeler, örtme ve emniyet kuvvetleri harekâtı şeklinde cereyan etmişti. İnönü mevzilerindeki muharebeler ise 10 Ocak 1921 tarihinde başlamış, Yunan kuvvetlerinin taarruz çıkış hatlarına çekildiği 11 Ocak 1921 tarihine kadar sürmüştür.
Altıncı adım 23 Mart - 1 Nisan 1921 tarihleri arasında gerçekleşen
2. İnönü Muharebesi’dir. 1. İnönü Muharebesi’nden kazanç sağlayamayan Yunan kuvvetleri, Sevr Antlaşması hükümlerini zorla TBMM Hükümeti’ne kabul ettirmek maksadıyla 23 Mart 1921 günü ileri harekâta geçerek Dumlupınar’ı, ve Afyon’u ele geçirdiler. Fakat Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın başarılı karşı taarruz emriyle geri çekilmek zorunda kaldılar. Yunanların mağlubiyeti İsmet Paşa tarafından 1 Nisan 1921’de TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa’ya şu telgrafla duyuruldu.
“Düşman, binlerce ölüsüyle doldurduğu savaş meydanını silahlarımıza bırakmıştır.” Bu telgrafa Mustafa Kemal Paşa’nın yanıtı ise şöyledir: “Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makûs talihini de yendiniz. İstila altındaki topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en ücra köşelerine kadar zaferinizi kutluyor”.
(Devamı cuma günü)