*Bu yazı gazetemizin 99'uncu yıldönümü için hazırlanan ekte yayımlanmıştır.

Bugün Cumhuriyet gazetesinin yayın yaşamına başlayışının 99. yıldönümü. Cumhuriyet gazetesinin ilk sayısı 7 Mayıs 1924 tarihinde yayımlandı.

Gazete ilk günkü başyazısında “Cumhuriyet ilkelerini, Cumhuriyet felsefesini ve Aydınlanma Devrimlerini” savunacağını açıkça ilan etmişti ve bu sözünü 99 yıldır ödünsüz olarak sürdürüyor.

Yüzyıllık yaşamı, Cumhuriyet ilkelerinin, savunusu ve mücadelesiyle geçen Cumhuriyet gazetesi dünya basın tarihinde çok önemli ve saygın bir yere sahiptir.

Gazetenin kuruluşunu Milli Mücadele’nin önderi, Cumhuriyetin kurucu babası Mustafa Kemal istemişti. Bu önerisini Yunus Nadi’ye yapmıştı.

Kökten Kuvayı Milliyeci

Aslında kökten bir Kuvayı Milliyeci olan Yunus Nadi bu öneriyi duraksamadan ve büyük heyecanla kabul etti. Bu bir Kuvayı Milliye öyküsüdür. Temel noktalarını anlatalım:

Yunus Nadi, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İstanbul’da yayımlanan Yenigün gazetesinin başyazarıydı. İşgal güçlerine karşı olduğu için gazete sürekli sansür ediliyor, kapatılıyor, ceza yiyordu.

Yunus Nadi 23 Nisan 1920’de, TBMM açılışı öncesi gizlice Anadolu’ya geçti. İstanbul’daki matbaasını da gizlice parça parça Ankara’ya taşıdı. Ankara’da zor koşullarda Milli Mücadele’yi destekleyen “Anadolu’da Yenigün” gazetesini yayımlamaya başladı.

Şurasını belirtelim ki Anadolu’da Yenigün gazetesinin yaşamı ve yayınları bugün üniversitelerde doktora tezi olarak inceleniyor.

9 Eylül 1922 Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanmasının tarihidir. Ardından Mudanya Ateşkesi sağlandı. Lozan Barış Konferansı’ndan önce 1 Kasım 1922’de padişahlık TBMM’nin kararıyla kaldırıldı. Lozan Barış Konferansı’nın başarıyla sonuçlanmasının ardından 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.

İstanbul’daki Halifeciler

Cumhuriyet ilan edilmişti ancak, İstanbul basını Cumhuriyet hükümet sistemine karşıydı.

Tutucu yazarlar, Cumhuriyet ilkelerine karşı çıkıyor, halifelik kurumunun sürdürülmesini istiyorlardı. Bu gerici zihniyete karşı ciddi bir fikir mücadelesi yapmak gerekiyordu. İşte Atatürk bu koşullar nedeniyle Yunus Nadi’ye Cumhuriyet adını taşıyan bir gazeteyi İstanbul’da kurmasını önermişti.

Bir Kuvayı Milliyeci, bir devrimci, bir Cumhuriyetçi olan Yunus Nadi bu zor görevi sevinç ve heyecanla kabul etti.

Cumhuriyet gazetesi, toplum yaşamına katıldığı 7 Mayıs 1924’te yayımladığı ilk sayısında kurucusu Yunus Nadi’nin yazdığı başyazı ile amacını açık olarak belirtmiştir. Yunus Nadi başyazısında şöyle diyordu: 

“Cumhuriyet ne hükümet, ne de parti gazetesidir. Cumhuriyet yalnız Cumhuriyetin, bilimsel ve yaygın anlatımıyla demokrasinin savunucusudur. Gazetemiz Cumhuriyet ve demokrasi fikir ve esaslarını yıkmaya çalışan her kuvvete karşı mücadele edecektir. Ülkemizde her anlamıyla gerçek bir demokrasi kurulması için bütün varlığı ile çalışacaktır.”

Temel Çizgi

Cumhuriyet gazetesi 99 yıldır temel çizgisini değiştirmeden yazın ve düşün yaşamını sürdürüyor.

Cumhuriyet gazetesi için önemli noktalar şunlardır:

    • Vatanın bütünlüğü ve Türkiye Cumhuriyetinin ve Aydınlanma Devrimleri’nin demokrasinin sonsuza kadar savunulması

    • Kuvayı Milliye ruhunun sürdürülmesi bağımsız ve özgür Türkiye’nin sağlanması 

Cumhuriyet Vakfı senedinin başlangıç bölümünde gazetemizin temel ilkeleri açıkça belirtilmiştir. Bu ilkeler şöyledir:

“Cumhuriyet Atatürk devrim ve ilkelerinin açtığı Aydınlanma yolunda aklın bağnazlıktan, bilimin dinden bağımsızlaşması, laiklik ilkesinin toplumca benimsenmesi için çaba gösterecektir. İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Bildirgesi’ni demokrasinin evrensel anayasası olarak benimseyen Cumhuriyet, amaçlarına ancak Atatürk’ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı ve bütünlüğü kapsamında ulaşılacağını temel ilke sayar”. 

Cumhuriyet gazetesini kuran Yunus Nadi, kurumlaştıran Nadir Nadi’dir. 

Vakıf senedinin başlangıç bölümü şöyle devam ediyor:

“Cumhuriyet Türkiye’sinin temelleri atılırken kurulan Cumhuriyet gazetesini Yunus Nadi’nin ölümünden sonra her çeşit güçlüğe karşı yüzyıllık savaşımla hiç ödün vermeden yöneten ve kurumlaştıran Nadir Nadi 20 Ağustos 1991 günü gözlerini yaşama kapamıştır. Kimliği, ilkeleri ve amaçları, bu uzun süre içinde belirlenip toplumda kök salan Cumhuriyet’i aynı yörüngede yaşatmak Cumhuriyet Türkiye’sine, topluma ve Cumhuriyet okurlarına karşı bir ödev niteliğine dönüşmüştür. Cumhuriyet Vakfı, bu amacı yerine getirmek için kurulmuştur.”

SADIK OKUYUCU

Nadir Nadi’den sonra gazeteyi İlhan Selçuk yönetti. Cumhuriyet Vakfı Nadir Nadi’nin eşi Berin Nadi tarafından 1993 yılında kuruldu. Cumhuriyet gazetesinin en önemli varlığı Cumhuriyet ismi Cumhuriyet Vakfı’nın mal varlığının içindedir. Bu ismin ortağı yoktur ve tek sahibi Cumhuriyet Vakfı’dır.

Cumhuriyet gazetesi bir patron gazetesi değildir. Kâr etmek amacını taşıyan bir anonim şirket değildir. Onun asıl sahibi gazeteyi fedakârlıkla yayına hazırlayan emekçileri ve onun sadık okuyucularıdır”.

Cumhuriyet, 99 yıl olduğu gibi, Atatürk yolunda, Aydınlanma ve demokrasi yolunda, çalışmayı sürdürecek. Her zaman emekçilerin ve çalışanların yanında yer alacaktır.

Bugün Cumhuriyet gazetesi, tarafsız yayını, dürüst ve doğru haber uygulaması, yazarlarının özgürce yorumlarını ortaya koyduğu tavır ve tutumuyla Türkiye’nin en saygın gazetesidir. Bu durum dünya basınını izleyen ve değerlendiren kurumlar tarafından da kabul edilmektedir.

Cumhuriyet gazetesi Aydınlanma, laiklik ilkeleri ve demokrasi yolunda yılmadan savaşımını sürdürdü. Özellikle 1980’den sonra bu uğurda şehitler verdi. 

Başta Uğur Mumcu, Muammer Aksoy, Bahriye Üçok, Cavit Orhan Tütengil ve Ahmet Taner Kışlalı, hepsi de Cumhuriyet gazetesinin yazarlarıdır, Aydınlanma Devrimi’nin ve demokrasi mücadelesinin şehitleridir.

DEMOKRASİ ŞEHİDİ İLHAN SELÇUK

Birçok yazarımız hapse girdi. Birçok yazarımız işkence gördü. En son Aydınlanma şehidimiz İlhan Selçuk’tur. Ergenekon tuzak plan ve projesi çerçevesinde sabaha karşı polisler tarafından evinden alındı. Emniyet Müdürlüğü’nde üç gün kendisine psikolojik baskı yapıldı. 80 yılı aşmış yaşına, kalp, tansiyon, şeker ve diğer hastalıklarına karşın, kendisine uygulanan baskılar karşısında sağlık durumu bozuldu. Moral dünyası yıprandı. Sonunda kalp yetmezliği nedeniyle kendisini kaybettik. İlhan abi, Cumhuriyet’in son Aydınlanma ve demokrasi şehididir.

Tüm baskılar, mali cezalar, yazarlarına her gün davalar açılması, baskı yapılması, cezaevine gönderilmesi ne yazık ki devam ediyor.

CUMHURİYET YILMAZ

Ancak 99 yıldır olduğu gibi, Cumhuriyet gazetesi yılmaz. Onun Cumhuriyetçi ve Aydınlanmacı yazarlarını hiçbir siyasal iktidar baş eğdiremez. Cumhuriyet, inandığı dava ve ilkeler uğruna, Atatürk ışığında yoluna devam edecektir.

Tekrar ediyoruz. Cumhuriyet gazetesi, haberlerde objektif, doğru ve tarafsızdır. Gazetenin ideolojik çizgisi korunmak koşuluyla, yazarlar yorumlarında özgürdür.

Bugün her gün okuduğunuz gazetemizin temel politikası özetlenmek istenirse Nadir Nadi, İlhan Selçuk ve Uğur Mumcu çizgisidir.

Aydınlanmanın gazetesi Cumhuriyet Atatürkçü, cumhuriyetçi, Aydınlanmacı, kültür düzeyi yüksek, sadık bir okuyucu kitlesine sahiptir.

Cumhuriyet gazetesiyle eşgüdüm içinde yayın yapan cumhuriyet.com.tr günde 2.5 milyon, ayda 75 milyon okuyucunun izlediği bir yayın gücüne kavuşmuştur.

99 yıllık saygın bir geçmişe sahip olan Cumhuriyet gazetesi, Türkiye Cumhuriyeti yaşadıkça, sonsuza kadar saygın yaşamını, değişmez yayın politikasını, Atatürk’e ve Aydınlanma Devrimleri ’ne bağlılığını sürdürecektir.