AKP büyümeye doping peşinde

Kredi kartı ve tüketici kredilerinde taksit sınırının gevşetilmesi gündemde. Açıklama geçen hafta Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Mehmet Ali Akben’den geldi. Akben, konunun Finansal İstikrar Komitesi toplantısında gündeme geldiğini, taksit sınırının esnetilmesi üzerinde çalıştıklarını söyledi.

BDDK tüketici borçlarını kısma amacıyla 2014 başında kredi kartlarına ve tüketici kredilerine taksit sınırlaması getirmişti. Beyaz eşya, mobilya, giyim, ayakkabıda taksit imkânı 6 ila 9 aydı. Elektronikte, cep telefonunda taksit kalkmıştı. Tüketici kredilerinde vade de 36 ay ile sınırlanmıştı.

Tehlikeli oyun

Seçim öncesi taksit sınırlamasının esnetilmesinin gündeme gelmesi, tüketimi ve dolayısıyla büyümeyi canlandırma adımı olarak değerlendiriliyor. Ancak uluslararası kuruluşlara göre tüketim odaklı büyümeye tekrar dönülmesi tehlikeli. Zayıflayan büyüme dolayısıyla en büyük oy kaynağı olan küçük işletmelerin zor durumda olması AKP’yi tehlikeli bir oyuna itiyor. BDDK’nin yayımladığı verilere göre, taksit sınırlamasının yürürlüğe girdiği 2014 başında bireysel kredi kartlarıyla gerçekleştirilen taksitli harcama tutarı 47.4 milyar lira düzeyindeydi. Bu rakam 21 Ağustos’ta 34.5 milyar liraya indi. Buna göre taksit sınırlaması taksitle gerçekleştirilen bireysel kredi kartı harcamalarını 12.9 milyar lira yani yüzde 27 azaldı. Yine aynı şekilde bireysel kredi kartı harcamaları toplamı 2014 başında 83.4 milyar lira iken, 21 Ağustos’ta 74.5 milyar liraya geriledi. Bireysel kredi kartı harcamaları yakslaşık 20 ayda 8.9 milyar lira azalış gösterdi.

Esnafın borcu arttı

Azalan harcamalar ise işletmeleri vurdu. Daralan talep başta esnafın olmak üzere kuyumculardan, mobilyacılara ve elektronikçilere farklı sektörlerin tepkisine yol açtı. Bankalar ise ticari kredilere yöneldi. Taksitli ticari krediler 128.5 milyar liradan 196.9 milyar liraya çıkarken, takipteki taksitli ticari krediler 3.9 milyar liradan 6.2 milyar liraya yükseldi. Tasfiye olunacak tasitli ticari krediler geçen yılın başına göre yüzde 59 arttı. Yılın ilk yedi ayında protestolu senet tutarı 5.3 milyar liraya yükselirken, parasal tutarı 15.4 milyar TL’yi bulan 424 bin adet çek için de karşılıksız işlemi yapıldı.

BDDK Başkanı Akben göreve ilk geldiğinde “Yeni Türkiye sürecinde devlet politikaları ile uyumlu olarak sektör de yeni bir politika içine girecek” demişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın büyümeyi canlandırmak için Merkez Bankası’na yaptığı faiz indirimi baskısı sürerken, geçen yıl Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’a, “Bana Merkez Bankası’ndan değil, Hamamönü’nden haber ver” sözleri ise hâlâ akıllarda.

Milli gelir tüketimle büyüdü

2004-2005’teki yüksek büyüme oranları genişleyen kredi talebine paralel iç talebe dayanarak gerçekleştirildi. Türkiye 2004’te yüzde 9.4 büyürken, yerleşik hanehalklarının tüketimi yüzde 11 arttı. 2005’teki 8.4’lük büyüme, yüzde 7.9’luk tüketim artışıyla karşılandı.Geçen yıl ise hanehalklarının tüketimi yüzde 1.3 artarken, Türkiye sadece yüzde 2.9 büyüyebildi. Büyüme dört çeyrektir yüzde 3’ün altında seyrediyor. Yılın ilk çeyreğinde büyüme yüzde 2.3’te kaldı.

Gelecek hafta dış ticaret açığı, imalat, ihracat ve enflasyon verileri açıklanacak. Siyasi belirsizlikle yapısal reformların gecikmesi beklenen ortamda verilerin seyri önem taşıyor. Kur artışı nedeniyle ihracat ve enflasyonun olumsuz etkilenmesi beklenirken, Türkiye için yıllık büyüme tahmini yüzde 2.5’e kadar geriledi.