Türk Vatandaşlığı Kanunu’na (TVK) göre, Türk vatandaşlığı, ilke olarak, ananın ya da babanın Türk olması nedeniyle “doğumla” kazanılır. Bununla birlikte, belli durumlarda “sonradan” vatandaşlık kazanmaya da olanak vardır. Bunlardan “telsik” denilen yol Türkiye’de beş yıl ikamet etmiş olmak, yeteri kadar Türkçe konuşabilmek, milli güvenlik ve kamu düzeni açısından engel bir hali bulunmamak gibi koşullara bağlanmıştır (TVK m.11). Bu koşullardan biri de “İyi ahlak” sahibi olmak”tır.

TVK, belli ayrıksı (istisnai) durumlarda, bazı yabancılara bu koşullar aranmaksızın da vatandaşlık verilmesine olanak tanımıştır. Bunlar, “Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen kişiler”dir. Bunlara, özel durumlar nedeniyle 12. maddede sayılmış “teknik” koşullar aranmaksızın vatandaşlık verilebilir; ama herhalde, örneğin “milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturan bir hali bulunmamak” koşulundan vazgeçilemez. Kuşku yok ki, “iyi ahlâk sahibi olmak” da böyledir.

RUS OLİGARKLARIN DURUMU

Medya organlarında, “Rus oligarkları” diye bilinen, kısa bir süre içinde olağanüstü servet sahibi olmuş kişilere, “olağanüstü hizmetleri” geçeceği umuduyla “kolay yoldan” vatandaşlık verilmesinin söz konusu olduğuna ilişkin haberler çıkmaktadır. Peki, bu “oligarklar” kimdir ve bu büyük servetlerinin kaynağı nedir? Bunlar, Sovyetler Birliği’nin çöküş yıllarında, maaşlarının karşılığı birkaç yüz doları aşmayan, yönetiminde bulundukları işletmeleri kendi çıkarları için kullanmış, üst düzey bürokratlardır. Bu bürokratlar, kendi anayasalarındaki “sosyalist mülkiyetin, kişisel kazanç amacıyla kullanılmasını” yasaklayan hükmü pervasızca çiğneyerek “halkını soymuş” insanlardır. “İyi ahlak sahibi” nitelemesine kesinlikle uymazlar.

Bu konuda üzerinde durulacaklar, sadece Rus oligarklar değildir. Petrol zengini Arap devletlerinden gelen, olağanüstü servet sahibi insanlar gibi başkaları da vardır.

TAŞINMAZ SATIŞINDAKİ DURUM

Türkiye’de yabancılara “taşınmaz mal” satışlarında büyük artış olduğu anlaşılmaktadır. Son yıllarda, başta turistik beldeleri bulunan Muğla olmak üzere bazı illerde yabancı alıcılar nedeniyle taşınmaz fiyatları, “sıradan yurttaşlar”ın ulaşamayacağı kadar yükselmiştir. Ayrıca, İstanbul başta olmak üzere birçok ilde kiralarda büyük artışlar gözlemlenmektedir. 

Öte yandan, sayıları ve statüleri tam olarak bilinmeyen beş milyon kadar “sığınmacı”mız vardır. Servetlerinin kaynağı karanlık taşınmaz yabancılar ve milyonlarca “sığınmacı” önümüzdeki yıllarda ciddi ekonomik/sosyal sorunlar yaratacaktır.

Yabancılara taşınmaz mal satılması konusunda Kanada, ilginç bir örnek oluşturmaktadır. Son yıllarda, Kanada’da yabancılara taşınmaz satışında büyük artış olmuş; çoğu zaman, servetlerinin kaynağı karanlık yabancılar, yüksek karşılıklar ödeyerek taşınmaz mal edinmeye başlamışlardır. Bunun sonucu olarak, taşınmaz piyasasındaki fiyatlar katlanarak yükselmiş, “sıradan” Kanadalıların konut sahibi olmaları çok güçleşmiştir. Bu durum karşısında; Kanada hükümeti, yabancılara taşınmaz satışını iki yıl süreyle yasaklamıştır.

SONUÇ

Sayıları ve statüleri tam bilinmeyen “sığınmacı”lar ve kolay yoldan edinilmiş servetleriyle, taşınmaz piyasasında fiyatları olağanüstü yükselten, geçmişi karanlık taşınmaz sahibi yabancılar nedeniyle toplumumuz yakın gelecekte çeşitli ekonomik/sosyal sorunlarla karşılaşacaktır. Rus oligarklara vatandaşlık verilmesi hem Türk vatandaşlığının saygınlığına gölge düşürecek hem de sorunlara sorun ekleyecektir. Devleti yönetenler, “sıcak para” bulma sorunlarına çözüm ararken kendi bürokrasisini “alaşağı etmek” gibi ciddiyetten uzak sözler söylemek yerine yakın gelecekte bizi bekleyen bu sorunlara çözüm aramalıdır.

PROF. DR. RONA AYBAY

İSTANBUL GEDİK ÜNİ. HUKUK FAKÜLTESİ