Yolculuk, edebiyatın ana izleklerinden biri. Çok eski çağlardan beri edebiyatın ilgi alanlarından.

Yeryüzünü, gökyüzünü, denizler altını, dünyanın merkezini biraz da bu edebiyatla tanımadık mı?

Kutsal yer, İpekyolu, göç, keşif yolculukları...

Fransız Devrimi’nden sonra Jön Türklerin, Fransa ve Paris yolculukları...

Yolculuk deyince hepimizin aklına önce Jules Verne, Evliya Çelebi, Cervantes, Marco Polo, Piri Reis gelmez mi?

Bunlara elbette başka adlar da eklenebilir. Örneğin İtalyan edebiyatından Dante’nin İlahi Komedya’sı... Yazarın Cehennem’e, Araf’a ve Cennet’e yaptığı düşsel yolculuk...

Yahya Kemal Beyatlı’nın “Sessiz Gemi”si... Yani “son yolculuk”...

Cengiz Aytmatov’un Beyaz Gemi’si de bir yolculuk özlemidir... Başkişisi 7 yaşındaki çocuk, dedesinin armağanı sahra dürbünüyle her gün Isık Göl’ü seyretmekte, yıllar önce giden babasının Beyaz Gemi’yle geri gelmesini beklemektedir.

‘Simyacı’

Öte yandan iki yolculuk romanı daha var ki ayrıntılı anmamak olmaz. İlki Arjantinli yazar Paula Coelho’nun Simyacı, yıllardır ilgi görüyor, diğeri de film yönetmeni Ferzan Özpetek’in yeni çıkan Bir Nefes Gibi yapıtı.

Simyacı’nın başkişisi Endülüslü genç çoban Santiago, 16 yaşındadır, babası papaz olmasını ister, o ise çoban olmak... Babası, tarlada bulduğu üç İspanyol altını ona verir, git kendine bir sürü al, dilediğini yap, der. Santiago bir sürü alır, elinde bir yamçı ve bir kitapla yola çıkar, kendi menkıbesini (alın yazısını, düşünü, geleceğini) yaşamaya başlar. Aynı rüyayı iki kez görür. Bunu gelecekbilici yaşlı kadına yorumlatır. Kadın, para istemiyorum ama bulduğun hazinenin onda birini bana vereceksin, der, Santiago kabul eder. Sürüsünü satar. Yola çıkar, “işaretleri” önemser, benzersiz bir yolculuk yapar. Yol boyunca olağanüstü deneyimler yaşar. Bir çöl kadınına âşık olur. Tehlikelerden geçer, Mısır Piramitleri eteğinde olan hazineye ulaşır mı? Masalsı, felsefi bir yolculuktur bu. Yazar Mevlana’nın Mesnevi’sinde geçen bir öyküden yola çıkıp çağdaş bir roman yaratmıştır.

Simyacı (Can Yayınları, 151. bas. 70 bin adet, Aralık 2019), Özdemir İnce’nin eşsiz çevirisiyle Türkiye’de ilk basımı 1996’da yapılan, kitaptaki bilgiye göre, dünyada 85 milyon satılmış, 81 dile çevrilmiş bir roman.

‘Bir Nefes Gibi’

Ferzan Özpetek’in de İtalyanca yazdığı üçüncü romanıdır Bir Nefes Gibi (Can Yayınları, çev. Neval Barlas, 1. bas. 30 bin adet, Haziran 2020). Romanın başkişileri Adele ile Elsa kardeşlerdir. Roma yakınlarında Viterbo’da yaşarlarken Elsa, ansızın evden ayrılır. Doğu Ekspresi’yle Türkiye’ye gelir. 23 Ekim 1969’da ablasına ilk mektubunu gönderir. İstanbul’da yarım yüzyıl maceralar yaşar. Bu süre içinde 12 mektup yazar. Bu mektuplara Elsa ve Adele’nin sıra dışı yaşamları yansır. Son mektubu tam bir yıl önce 20 Haziran 2019 tarihlidir ve onu görmeye Roma’ya geleceğini belirtir. Belirttiği tarihte 50 yıl önce yaşadıkları evin kapısını çalar.

Dramatik ve sağlam yapısı, olay örgüsü, kolay okunurluğuyla Bir Nefes Gibi, aşkın gücünü kanıtlayan, gerçekçi bir roman.

Yolculuk deyince aklıma gelen başka yazar ve kitaplarını da anımsatmak isterim: Ahmet Haşim Frankfurt Seyahatnamesi, Nâzım Hikmet Memleketimden İnsan Manzaraları, Halikarnas Balıkçısı Mavi Sürgün, Azra Erhat Mavi Yolculuk, Melih Cevdet Anday Sovyet Rusya,...Seyahatnamesi, Attilâ İlhan Ah Ulan Paris, Cevat Çapan Ne Güzel Yolculuktu Aklımdan Çıkmaz, Ataol Behramoğlu Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga Şiirleri, Yüksel Pazarkaya Yol Dolayları, Demir Özlü İthaka’ya Yolculuk, Mustafa Balbay Çin’in Uzun Yürüyüşü, Haluk Oral Nâzım’a Yolculuk, Feyza Hepçilingirler Sabah Yolcuları, Esra Alkan Kalk Gidelim / Ahlat, Ahmet Hamdi Tanpınar Beş Şehir, Alberto Manguel Tanpınar’ın İzinde (çev. Sevin Okyay - Kutlukhan Kutlu).

Yolculuk yapacaklara iyi yolculuklar...

Yolculuk kitapları okuyacaklara iyi okumalar...