Yarın, “Dünya Çevre Günü”dür... Bu amaçla dünyada ve Türkiye’deki “çevre kirliliği” olaylarına değineceğim... Dünyadan başlayalım...

ABD bilim dergisi “Science”a göre “Dünyada, yılda yaklaşık 8 milyon ton plastik çöp denize atılıyor!” 

“Uluslararası Okyanusları Koruma Örgütü’nün (Oceana)” değerlendirmesi ise şöyle:

“Okyanuslar, her gün karşılaştığınız bir şeyden kaynaklanan büyüyen plastiklerin tehdidi altında... Her yıl okyanuslara yaklaşık 15 milyon ton plastik karışıyor. Bu kabaca, her dakika, iki çöp kamyonunun plastikle dolu yükünü okyanuslara boşaltmaya eşdeğer! 

Okyanuslardaki plastik kirliliği, kritik deniz doğasını tehdit ediyor ve plastikler asla yok olmuyor. Kimyasal yüklü ‘mikro plastiklerin’ bazıları besin zincirinde ilerleyip yediğimiz balıklara ulaşıyor...”

Oceana, okyanuslardaki plastik kirliliğinde azalma elde etmek amacıyla, dokuz ülkede ve Avrupa Birliği’nde (AB)  çalışmalar yürütüyor. 

“Avrupa Birliği Komisyonu (ABK)” ise “Dünya genelinde, denizlere giden çöplerin yüzde 85’inin ‘plastik’ olduğunu, bu çöplerin doğaya zarar verdiğini, biyolojik olarak yeniden işletmeye uygun olmadığını” açıkladı. 

ABK’nin bilgileri şöyle: 

“AB sınırları içinde, yılda yaklaşık 26 milyon ton plastik çöp üretiliyor. Çöpe uygun atılmayan plastik ürünlerin büyük bölümü denize karışıyor. Denizlerdeki çöpün yüzde 85’ini plastik maddeler oluşturuyor. Bunların yarısını, tek kullanımlık plastik ürünlerden, dörtte biri ise balıkçıların kullandığı ağlardan kaynaklanıyor...”

ABK’nin “plastik atık ihracatına sıkı denetimler getiren” düzenlemesi 1 Ocak’ta yürürlüğe girdi. ABK kararına göre AB ülkeleri, gelişmekte olan ülkelere plastik atıkları sadece geri dönüşüm için ihraç edebilecek. 

İngiltere Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı konuya ilişkin şu açıklamayı yaptı: 

“Plastik atıkların yurtiçinde geri dönüştürülmesi yönünde kararlıyız. 

Plastik atıkların ‘Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)’ dışı ülkelere ihracatını yasaklamayı ve daha sıkı kontroller yoluyla - Türkiye gibi ülkeler de dahil olmak üzere - yasadışı atık ihracatını kısıtlamayı taahhüt ediyoruz.”

Türkiye, AB’nin plastik atık ihraç ettiği ülkeler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Türkiye, OECD’nin 37 üyesinden biri...

Çin, 2018’de plastik atık ithalatına sınırlama getirdi... Kırktan fazla ülkede şubesi olan “Greenpeace (Yeşilbarış)” örgütünün verilerine göre Türkiye’nin AB ülkelerinden ithal ettiği plastik atıkların miktarı 2004’ten bu yana 173 kat arttı. 2019’da plastik atık ithalatı en yüksek düzeye çıkarak aylık ortalama 48 bin 500 tonu aştı! 

***

AB ülkeleri, “2025’e kadar plastik şişelerin yüzde 90’ının geri dönüşümünü sağlamakla sorumlu olacak. Plastik şişelerin de en az yüzde 35’inin geri dönüşüm ile üretilmiş olması” gerekecek...

Öngörülen maddelerden biri, “balıkçı ağlarını” kapsıyor. AB ülkeleri, “denizlerdeki balıkçı ağlarının en az yüzde 50’sinin toplanmasından” sorumlu olacak.

ABK’nin verilerine göre AB ülkeleri, “2019’da 1.5 milyon ton plastik atık” ihraç etti. Türkiye, Malezya, Endonezya, Vietnam, Hindistan ve Çin plastik atıkların gönderildiği ülkeler arasında ilk sıralarda yer alıyor! 

***

Alman hükümeti, “plastik atıkların azaltılmasını amaçlayan AB mevzuatına uygun olarak tek kullanımlık pipet, kulak temizleme çubuğu ve çatal-kaşık, plastik tabak kaplarının satışını” yasakladı...

Yasak, 3 Temmuz’da yürürlüğe girecek.

Almanya’da, her saat, tek kullanımlık 320 bin bardak tüketiliyor. Almanya Çevre Bakanı Svenja Schulze, “amaçlarının ‘kullan-at’ uygulamasına son vermek olduğunu” söyledi.

***

Çünkü Avrupa Parlamentosu’nun (AP) kabul ettiği tasarı, “tek kullanımlık plastik ürünlerin yasaklanmasını” öngörüyor. Yeni düzenleme ile “plastik torba, tabak, pipet, kulak çöpü gibi ürünlerin kullanımı”, 2021 yılından itibaren tümden yasaklandı!

AP’nin Sosyal Demokrat Partili üyesi Jo Leinen, “çöplerle kirlenen deniz ve kıyıların doğa ve hayvanları tehdit ettiğini” vurgulayarak “yeni düzenlemenin plastik çöplerin yüzde 70 oranında azaltılmasını hedeflediğini” söyledi.

***

AB Komisyonu’nun “bütçeden sorumlu” üyesi Günther Oettinger, ayrıca “plastik çöpe vergi getirilmesini” öneriyor... 

Oettinger, “AB üyesi her ülkenin, kullanılmayan plastik atıkların kilo başına AB bütçesine belirli bir miktar bedel ödemelidir!” diyor. 

***

Oceana’nın denizlerdeki plastik atıklarla ilgili araştırmasına göre Akdeniz’in zemininde “dev çöplükler” oluşmuş durumda. Kıyıları ve yakın çevresindeki ülkelerde, yaklaşık 450 milyon kişinin yaşadığı Akdeniz, hızla plastik çöplüğüne dönüşüyor. 

“Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN)” araştırması, Akdeniz’e kıyısı olan ya da nehirlerle bu denizle bağlantısı bulunan ülkelerdeki yanlış atık uygulamalarının, “Akdeniz’deki plastik kirliliğine yol açtığını” ortaya koydu.

“Dünya Doğayı Koruma Vakfı’na” göre Akdeniz’i, yılda yaklaşık 74 bin ton çöple en fazla Mısır kirletiyor. Onu, yaklaşık 34 bin tonla İtalya ve 24 bin tonla Türkiye izliyor! 

(Sürecek...)