Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Kartalkaya yangını ve rant kültürü - Halit Payza
Türkiye’de sonu ölümle biten olaylar toplumun sosyolojisiyle yakından ilişkilidir, bu gibi olayların oluşumu sosyal ve yapısal gerekçeler dışında açıklanamaz. Kartalkaya otel yangını bu sosyolojik rant kültürünün sonu felaketle biten örneğidir.
Alman sosyolog Ulrich Beck, Risk Toplumu/Başka Bir Modernliğe Doğru adını verdiği çalışmasında Markx’ın yabancılaşma kuramına benzer biçimde, risk toplumlarını kendi kendine, yabancı olma haline geri götürdüğünü yazar: “Sanayi toplumu, burjuva toplum düzeni, özellikle de muavenet devleti ve sosyal devlet, insani yaşam bağlamlarını amaçsalrasyonel olarak denetlenebilir, üretilebilir, üzerinde tasarrufta bulunulabilir, (bireysel ve hukuki anlamda) sorumlu tutulabilir kılmakla yükümlüdür. Buna karşıt olarak risk toplumunda, tam da bu denetim iddiasının öngörülemez yan etkileri ya da çok sonra ortaya çıkan sonuçları, toplumu aşıldığı sanılan belirsizlik çağına, çok-anlamlılık çağına, kısacası, kendi kendine yabancı olma haline geri götürür.”
‘RİSK TOPLUMLARI’
Her ne kadar Beck, risk toplumlarını sanayi ve burjuva toplum düzeni ile açıklasa da Türkiye gibi sanayileşmesini gerçekleştirememiş, burjuvazisini genel anlamda oluşturamamış toplumlar da “risk toplumları” kategorisi içindedir. Sanayi toplumlarının modernlik evresi içinde ortaya çıkardığı tehditler, Türkiye gibi gelişiminde çarpıklıkların var olduğu toplumlarda daha ilkel ve sonu ölümler ve maddi yitimlerle biten sonuçlara neden olmaktadır.
Beck, çağdaş toplumlarda gelişmelerin, bilimin, teknolojinin, politikanın, toplumun sabit kalmadan ilerlemesi gerektiğini ileri sürer.
DOMİNO ETKİSİ
Bu süreçlerin tamamlanmadığı, eski yönetim biçimlerinin dayatıldığı toplumlarda görülen olumsuzlukların yan etkileri Beck’e göre “sürekli bir kıvrım gibi birbirini izler, toprak zarar görür, hayvanlar ve bitkiler yok olur, erozyon tehlikesi artar, tehlikeler anne sütüne kadar ulaşır.
Medyayı, parayı, mülkü etkiler. Toprak değer kaybeder. Malın değeri düşer ve çevre dengesi bozulur. Bu dönüşüm, işi yapan ve karar veren için de geçerlidir” yargısına ulaşır.
Kartalkaya otel yangını da yolsuzluğun, etik ilkelerin göz ardı edilerek rant kültürünün varlığının toplumda nasıl felaketlere yol açabileceğinin sadece kısıtlı bir örneğidir.
HESAP VERİLEBİLİRLİK
Beck’in Risk Toplumu’nun modern toplumlarda ortaya çıkması beklenen risklerin, Türkiye gibi yolsuzluğun olağanlaştırıldığı, sorumluların hesap vermediği, bireysel çıkarların toplumsal çıkarlardan önde geldiği toplumlarda görülmesinin oranı çok daha fazladır.
Devlet ontolojik olarak yurttaşlarının güvenliğinden sorumludur, bu işlevini denetim sistemleriyle gerçekleştirir. Güvenlik ve denetim sistemlerinin işlemediği, işlevini yitirdiği toplumlarda daha fazla riskin ortaya çıkması, kayıpların artması kaçınılmaz biçimde artacaktır.
BELLEKSİZLİK
Kartalkaya örneğinde ve genel olarak turizm sektöründeki gelişme hizmet amaçlı olmayıp rant amaçlı ve kontrolsüz bir biçimde geliştiği için söz konusu felaket yaşanmış, can kayıplarıyla sonuçlanmıştır.
Kartalkaya otel yangınında, yangına karşı alınabilecek önlemlere ilişkin yatırımların gereksiz görülmesi, en az yatırımla en çok kârı elde ederek zenginleşme kültürü toplumsal eşitsizlik ve hesap verilebilirliğin zayıf olduğu toplumlarda adaletin herkes için eşit işletilmediğinin somut sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir.
Doğulu toplumların belleği zayıf, unutma kültürü güçlüdür. Bu belleksizlik benzeri felaketlerin geleceğe taşınacağının göstergesidir.
HALİT PAYZA
YAZAR
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Ekonomist Atilla Özkan'dan Şok Eden Enflasyon Yorumu!
- Trump döneminde ABD ve dünya nereye gidiyor?
- Yurttaşın Ekonomi Çığlığı:
- 'Erken kaos bekliyorum' Fatih Ergin açıkladı!
- Türkiye’de siyasi ve toplumsal baskı artıyor
- 'Bilirkişi' skandalı kamuoyuna açıklanmıştı:
- Uğur Mumcusuz 32 yıl: Öldürüldük ey halkım unutma bizi!
- Doğuma 1 hafta kala bebeklerini kaybettiler!
- 76 kişiye mezar olan otelde son kez arama yapılacak...
- Özdağ’dan ilk mesaj: ‘Tek endişem Kozinoğlu gibi suikast
En Çok Okunan Haberler
- Vatan hainini andılar
- Hakan Şükür yasası geliyor
- AKP'li isim ‘erken seçim’ için tarih verdi
- 'Bana 'aday ol, sonra AKP'ye katıl' dedi'
- Askeri alandaki projeye onay çıktı
- Halil Konakcı’ya Saray’dan destek geldi!
- 'Babamın günahını çekmek zorunda değilim'
- Özel’den ‘iki adaylı formül’ sorusuna net yanıt!
- Adalet Bakanı ve AKP Sözcüsü'nden sert yanıt!
- Tolga Karel: 'Fırat Tanış'ın ağzını burnunu kıracağım'