TÜİK’e göre, Ocak ayı enflasyonu yüzde 11.10, yıllık enflasyon ise yüzde 48.69 olarak açıklandı.

Buna karşılık, ENAG’ın TÜİK’le aynı yöntemi kullanarak yaptığı hesaplara göre, Ocak ayı enflasyonu yüzde 15.52, yıllık enflasyon da yüzde 114.87.

Üstelik TÜİK’e göre bile üreteci enflasyonu yıllık yüzde 93.53.

Özetle zamların önemli bir bölümünün de 1 Ocak tarihine taşınması sonunda açıklanan resmi enflasyon oranının gerçek enflasyonun yarısı kadar olması, maaşlı ve ücretli kesimin ceplerindeki paranın bu oranda (enflasyon soygunuyla) azalması anlamını taşıyor.

***

Bu konuda salı günü yazdığım yazı üzerine, eskiden Ecevit’le Göreme Sokak’ta CHP’nin yeni programını yazarken bize yardımcı olarak toplantılara katıldığı dönemden tanıdığım genç arkadaşım Işın Çelebi aradı. Özal’ın ve kendisinin DİE’ye karışmadığını belirtti.

Sayın Çelebi sonradan, önce DPT’ye girmiş, daha sonra da, “Ecevit’in Danışmanı” kimliğiyle Özal’ın yanına geçerek, Devlet Bakanlığı’na kadar yükselmiş yetenekli bir politikacıdır.

“Kısa bir not yolla yayımlayayım” dedim.

Çelebi yolladığı notta önce, “01 Şubat 2022 tarihindeki yazınızda belirttiğiniz Özal, milli gelir hesaplama yöntemiyle oynamıştı, sabit fiyatlarla hesaplanmış zaman serileri güvenilmez hale gelmişti sözleri doğru değildir. Ekonomiden sorumlu bakan ve DİE, DPT çalışmalarından sorumlu olarak, ilgili kurumların yetkilerine ve sorumluluklarına ne sayın Turgut Özal ne de ben, hiçbir zaman müdahale etmedik” diyor.

Ama sonra, hesaplamalarda değişiklikler yapıldığını kabul ederek buna ilişkin “Tüm çalışmalar uluslararası standartlarda yapılan değişikliklere uyum sağlamak amacıyla, bilimsel tarafsızlık ilkesi çerçevesinde yürütülen çalışmalardır” biçiminde bir açıklama yapıyor.

***

Sayın Çelebi’nin yapıldığını kabul ettiği değişikliklerin niteliğini, 1988-1994 yılları arasında DİE Başkanı olan değerli teknokrat ve akademisyen Sayın Orhan Güvenen de ricam üzerine yolladığı bir mektupta şöyle açıklıyor:

“ - Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplama Sistemi, SNA (System of National Accounts) uyma gereği

- 1990 yılına kadar ülkemizde olmayan üç aylık milli gelir hesaplarının başlatılması

- ‘Baz’ yılının güncellenmesi gerekiyordu, 1968’den 1987’ye çekildi.

- 1987 bazlı GSYH serisi, mukayese sağlamak için, geriye dönük olarak,1968 yılına kadar hesaplandı.”

Böylece zaman serileri konusundaki hesaplamaların değiştirildiğini ve bu değişikliklerin sadece 1968 yılına kadar geri götürüldüğünü açıkça belirtiyor.

Zaten benim de salı günkü yazımda belirttiğim sıkıntı buradan kaynaklanıyordu.

Sayın Güvenen, mektubunu bitirirken de bütün sorumlulukları yüklendiğini belirterek “Tüm görev süremde siyasi baskı ile yapılmış çalışma ve açıklama yoktur” diyordu.

***

Yukarıda ilgili bölümlerini aktardığım mektuplardan önce beni arayan mektup sahipleriyle uzun uzun konuşmuş ve kendilerinden bunları yazılı olarak yollamalarını özellikle rica etmiştim.

Milli gelirin zaman serileri konusuyla ilgili olarak, o dönemlerde Devlet Planlama Teşkilatı’nda Uzman ve sonra da Müsteşar olarak görev yapan İlhan Kesici’yle de konuştum.

Kesici, Güvenen’in de telefonda bahsettiği DPT - DİE arasındaki farklılıklardan söz ettikten sonra, “En sonunda birlikte çalışarak, zaman serilerini belli bir zamana kadar düzelttik” dedi.

Öyle anlaşılıyor ki, aynen benim salı günkü yazımda belirttiğim gibi, milli gelir hesaplamalarındaki değişmeler zaman dizilerini de etkiliyor ve hangi yıla kadar indiriliyorsa, ondan önceki yıllarla mukayeseyi güçleştiriyor.

İlhan Kesici, bu konuda bugünkü iktidar döneminden de iki örnek verdi:

“AKP ilk olarak 2006 yılında birdenbire milli geliri yüzde 30 arttıran bir hesap değişikliği yaptı...

İkinci olarak 2016’da milli geliri yüzde 18 arttırdı. Milli gelir dizilerini 1998’e kadar bunlara göre düzeltti. Ondan önceki yıllarla sağlıklı mukayese zor” dedi.

***

Unutmayalım, bugünkü bütün sorunlar, Evren - Özal döneminde atılmış olan temeller üzerinde yeşermiştir.