Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Kriz Sonrası Naomi Klein ve Samir Amin
Dünya ve Türkiye büyük bir “şok” yaşıyor.
Yaşadığımız bu ekonomik şok ne kadar sürecek?
Kapsamı, maliyeti ve sonuçları ne olacak?
Kimse bilmiyor!
***
“Krizden fırsat yaratmak”, hem kapitalizmi savunanların, hem de krizkoliklerin çok sevdiği bir slogan.
Bu yazıda, bu sloganı, işletme ve yönetici düzeyinden alıp, makro düzeye, dünya ve Türkiye düzeyi ile politikacılar katına taşımak istiyorum:
Acaba dünya ve Türkiye bu krizden bir fırsat yaratabilir mi?
***
Önce işin felsefi ve siyasal boyutuna bakalım:
Zülal Kalkandelen, Cumhuriyet Pazar Dergi’nin 6 Nisan 2008 tarihli sayısında “Şok ‘Terapiye’ Şok Tepki” diye bir yazı yayımladı.
Kalkandelen yazısında, Naomi Klein’in “The Shock Doctrine” adlı kitabından hareketle “felaket kapitalizminin” toplumlara nasıl dayatıldığını anlatıyordu:
Cameron adlı bir CIA psikiyatrının insanlara şok tedavisi uygulayarak belleklerini silip yeni bir insan yaratma deneylerine benzer biçimde, kapitalizm de şok yöntemiyle yayılıyor.
Önce savaşlar, terör saldırıları, darbeler, ekonomik krizler ve doğal afetler yoluyla toplumlarda şok yaratılıyor.
Sonra da, bu ilk şokun yarattığı korku ve düzensizlik ortamını kullanan politikacılar ve şirketler aracılığıyla, ikinci şok gerçekleştiriliyor; felaket kapitalizmi dayatılıyor.
Bunlara direnenlere, gerekirse, polis ve hapishane sorgularında üçüncü şok uygulanıyor. (Yok, aklınıza bir şeyler gelmesin, Ergenekon’dan söz etmiyoruz.)
Kalkandelen yazısını bitirirken “Artık dünyada çok sayıda insanın, neoliberal politikaların öncülüğünde uygulanan bu şok ‘terapi’ yönteminin farkında olduğunu” belirttikten sonra, “halkların sonunda felaket kapitalizmine karşı gelmeyi öğrendiklerini” vurguluyordu.
İşte size, bu yaşanan şoktan, ekonomik krizden, bir fırsat yaratmanın felsefi ve siyasal “olabilirlik” şeması; tabii dayatmacı yöntemler hariç.
***
Peki sistemin kendi “şok terapisini” yok eden bu yeni “şokundan” sonra ortaya çıkan fırsatlar nerede?
Yeni düzenin reçetesi nedir?
Onu da ünlü düşünür Samir Amin açıklıyor.
“The World We Wish To See” adlı yeni kitabının iki numaralı ekindeki Bamako Çağrısı adlı metinde “fırsatın” yani “Yeni Dünya”nın temel ilkeleri yer alıyor:
1) İnsanlar ve halklar arasında rekabet yerine dayanışma.
2) Herkese, sınıf ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tam demokrat ve katılımcı vatandaşlık hakları.
3) Bütün alanlardaki farklılıkların yaratıcı bir biçimde geliştirilmesine olanak sağlayan, evrensel bir uygarlık.
4) Tam demokratik bir toplumsallaştırma. (Toplumsal değerlerin ve kuralların demokratik yöntemlerle ve demokrasi için öğretilmesi ve kullanılması.)
5) Doğanın, yerküre kaynaklarının, tarım alanlarının pazarlanacak mallar (meta) olarak değil, insanlığın ortak zenginliği, milletlerin ve halkların siyasal gücü olarak görülmesi.
6) Kültürel ürünlerin, bilimsel bilginin, eğitimin ve sağlığın pazarlanacak mallar (meta) olarak görülmemesi.
7) Sınırsız demokrasi, sosyal gelişme, milletlerin ve halkların özerklikleri ile yakından bağdaştırılabilecek politikaların geliştirilmesi.
8) Antiemperyalist bir temel üzerinde inşa edilecek bir enternasyonalizm çerçevesinde Kuzey ve Güney yarımküre halklarının dayanışması.
***
Bamako Çağrısı’nda, bu ilkelerin gerçekleştirilmesi için alınması gerekli önlemlere ilişkin öneriler de var.
Onlara da gelecek yazılarda değineceğim.
Bu arada, Samir Amin’in yeni kitabını armağan ederek konunun üzerine eğilmemi sağlayan Dickinson College’in değerli İktisat Profesörü Sinan Koont’a çok teşekkür ederim.
Böyle bilim insanları Türkiye’de de Amerika’da da var.
Şimdi soru şu:
Bunları dünyada ve Türkiye’de kim uygulayacak?
Tabii bu noktada işin içine politikacılar giriyor.
Bugünlerde çarşafla uğraşan büyüklerimize saygıyla duyurulur!
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Cumhuriyet Vakfı Başkanı Alev Coşkun konuşma
- Özgür Özel'den 'atama' çıkışı
- Özgür Özel kutlama programında
- CHP'li vekilden Soma için flaş çağrı...
- Mine Esen'den anlamlı konuşma...
- Serra Menekay yazdı, Aysim Dolgun Ildız besteledi
- İşte Cumhuriyet'in tarihi
- Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri eylem yaptı
- Cumhuriyet 100 yaşında! İyi ki Cumhuriyet var
- Şişli'de Hıdırellez coşkuyla kutlandı
En Çok Okunan Haberler
- 'Bunu ilk kez söylüyorum…'
- Musk'tan 14 yaşındaki gence milyonluk dava!
- Türkiye'ye dönüyorlar!
- Kalyoncular onayı aldı
- Güven sorunlarını atlatamayan 5 burç
- İki tekstil devi konkordato talep etti!
- Bakanlıktan açıklama
- Ayşe Ateş’in ifadesi ortaya çıktı!
- Yıl sonu enflasyon tahmini yükseldi
- Kuvvetli sağanak geliyor, sıcaklıklar düşüyor!