Sevgili,

Çocukluğum ve ilk gençliğimde Kadıköy’de oturdum, Kadıköy’ü özledim.

İlkokuldan başlayarak yatılı okuduğumdan, Kadıköy’e ancak hafta sonları ve tatillerde giderdim, onun haricinde okulda yaşardım.

Ama o yıllarda “Nerede oturuyorsun” sorusuyla karşılaştığımda tereddütsüz yapıştırırdım:

- Kadıköy’de!

Oysa farkında değildim ki, Boğaz yalısında bir feriye sarayının binasında oturmaktaydım aslında.

Evet ama kalbim Kadıköy’de atardı!

Hem sen hiç, hapishanede velev ki yirmi yıla mahkûm olmuş birine “Nerede oturuyorsun” diye sorduğunda, içinde bulunduğu cezaevinin adresini söyleyeceğini düşünebiliyor musun?

O tabii ki, oraya düşmeden önce son oturduğu (isterse on yıl öncesi olsun) yerin adresini söyleyecektir.

Benim de çocukluğum ve ilk gençliğim, kâh içinde oturarak, kâh onu özleyip kavuşmayı hayal ederek Kadıköy’de geçti.

Uzun yıllar oluyor, Kadıköy’den ayrılalı.

***

Kadıköy’den ayrılırken, arkama bakmadım, bütün bir ömre bedel dönemin anılarının mekânını fazla bir şey hissetmeden terk ettim.

İnsan gençken anılarını hoyratça, umursamadan terk eder.

Nasıl olsa Kadıköy oradaydı, istediğimde döner, her şeyi yine yerli yerinde bulurdum.

Ne yanılgı!..

Değişim yıllarında bıraktığım Kadıköy benden de daha hızlı değişiyordu.

Ayrıldığım Kadıköy’e geri dönmem mümkün değildi artık.

Zaten bir daha o Kadıköy’e dönemedim, yalnızca içinden geçtim, orası artık İstanbul’un kozmopolit semtlerinden biri olmaktan da çıkmıştı.

Oysa 1964 yılında delikanlıyken, Aix en Provence’da tanıştığım, yakın dost olduğum, babadan Kadıköylü Ermeni sığınmacı çocuğu Albert Avakyan ile karşılaştığımda, kozmopolit Kadıköy Albert’in atalarının izlerini henüz taşıyordu.

***

Yıllar boyu dünyanın dört bir yanında bir zamanların kozmopolit Kadıköylü hemşerilerimle karşılaştım.

Biri 1988’de San Fransisco’da karşılaşıp kucaklaştığım Beyaz Fırın’ın eski sahibiydi.

Ama eski bir Kadıköylü ile en unutulmaz, en dokunaklı karşılaşmam, 1966 baharında Paris’te Batignolle semtinde bir sinemada oldu.

Mine ile “Grevciler” filmini izliyorduk, arkamızdaki sıradan yaşlı (belki de benim bugünkü yaşımın çok altındaydı) hanım öne doğru eğildi ve aksanlı bir dille sordu:

- Türksünüz?..

Filmden sonra sinemadan birlikte çıktık, hemen oracıkta bir kahvede oturduk. Hanım Kadıköylü idi, çocukluğu orada geçmişti, tehcirden çok sonra, ekonomik nedenlerle göç etmişlerdi. Bir süre sohbet ettik. Ayrılırken gözyaşları içinde “Kadıköy’e benden selam götürün!” demesi Mine’yi de beni de çok duygulandırmıştı.

***

Benim çocukluğumun kozmopolit Kadıköy’ünde Kadıköylülük bambaşka bir şeydi; kültürlerin kucaklaştığı, hoşgörünün her şeye rağmen egemen olduğu, ayrı dilden ve dinden insanların Kadıköylülük ortak paydasında birleştikleri bir semtti.

Paris’te de olsa, San Fransisco’da da, iki Kadıköylü karşılaşınca, kendilerini yakınlaştıran bir ortak payda buluyorlardı.

Çünkü Kadıköy bir semt olmanın ötesinde, bir birlikte yaşama kültürüydü.

Geçenlerde, bir Kasımpaşalının Strasbourg’da bu benim Kadıköylü hemşerilerimden birinin kızıyla \tkarşılaşmasına tanık olduk.

Bizim Kasımpaşalı, bizim Kadıköylüye biraz Fransız kaldı.

Sonradan, bunu Kasımpaşalının Kadıköylünün kökenini bilmemesine bağlayarak mazur gördüler.

Doğrusu ben onun Fransız kalmasının daha derin nedenleri olduğunu düşünüyorum.

Her neyse, bu yazıyı yakında Türkiye’ye geleceğini öğrendiğim, Kadıköy kökenli Fransız bayan Marland Militello’ya, buraya geldiğinde kendisine Fransız kalmayacak bir sürü Kadıköylü hemşeri bulabileceğini anlatmak için yazdım.