Serebral palsi: Çocuklarda ilk 3 yaşa dikkat

Serebral palsi (SP), erken fetal dönem ile beş yaş arasında meydana gelen beyin felci sonucu oluşan ve insan vücudundaki kasların hareketlerini, tonusunu veya vücudun duruşunu etkileyen bir grup fiziksel engel durumuna verilen isim olarak biliniyor. 

Çoğunlukla doğumdan önce olmak üzere olgunlaşmamış beynin gelişmesi sırasında meydana gelen hasardan kaynaklanıyor. Bu sebeple serebral palsi’nin belirti ve semptomları bebeklikte veya okul öncesi yıllarda ortaya çıkıyor.

Son olarak, Doç. Dr. Yasemin Topçu, 6 Ekim Dünya Serebral Palsi Günü kapsamında hastalıkla ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

Topçu, serebral palsi’nin kelime anlamıyla beyin hasarına bağlı olarak gelişen hareket ve postür (duruş) bozukluğu olduğunu belirterek “Aslında serebral palsi bir hastalık adı değil, klinik bir durumun genel tabiridir. Serebral palsi ilerleyici bir hastalık ya da bir kas hastalığı değildir. Tamamen gelişen beynin hasarı sonucu oluşan vücuttaki etkilerdir, postür ve hareket bozukluğudur. Serebral palsi özellikle gebelik süreci, doğum ve doğum sonrası özellikle ilk yıllarda oluşan beyin hasarı sonucu ortaya çıkan bir klinik durumdur. Ön planda genetik bir tarafı yok ama altında genetik zemini olup da gebelik sürecinde de bir problem olursa yine ortaya çıkabilir” diye konuştu.

YAŞA BAĞLI OLARAK BELİRTİLERİ DEĞİŞEBİLİYOR

Dünya genelindeki verilere göre her bin doğumdan 2 ila 3 hastada serebral palsi’nin ortaya çıkabileceğine değinen Doç. Dr. Topçu, şöyle devam etti:

“Genel olarak serebral palsi’nin belirtileri ortaya çıktığı yaşa bağlı olarak değişiyor. Gelişimsel süreçte özellikle ilk 3 yaşta farklı bir bulguyla ortaya çıkabilir. Örneğin; erken aylarda, ilk 3 ayda baş tutmada gecikmeyle ya da desteksiz oturmanın gecikmesiyle ortaya çıkabilir ya da özellikle ailelerin fark ettiği her iki elin baş parmağının açılmaması şikâyetiyle de ortaya çıkabilir. Ayrıca çocuğun yürümeye başladığı dönemde parmak ucuyla yürümesi de serebral palsinin ilk belirtisi olabilir. Özellikle ilk 3 yaşta herhangi bir dönemde bu hastalar bize başvurabilir. Serebral palsiye neden olan beyin hasarını geri döndürmek çok zor fakat erken tedaviyle hastalığın vücutta ortaya çıkardığı etkileri azaltmak mümkün. Bu da genel olarak fiziki egzersiz ve bireysel rehabilitasyonla mümkün oluyor. Bu uzun süreçli bir takiptir ve ortaya çıkan semptoma yönelik tedavi uygulanmalıdır. Serebral palsi olgularının takibinin çocuk nöroloji, pediatri, fizik tedavi, ortopedi, çocuk gelişim uzmanının öncelikle içinde yer aldığı bir ekip çalışması olduğunu unutmamak gerekir.”

BU DURUMLARDA BELİRTİ OLMASA DAHİ TAKİP ŞART

Doç. Dr. Yasemin Topçu, çocukta ya da annenin gebeliği, doğum veya doğum sonrası dönemde bir risk faktörü varsa dikkat edilmesi gerektiğini ifade ederek, şu bilgileri verdi:

“Örneğin; annenin hipertansiyonu, zor doğum eylemi, prematüre doğum ya da erken dönemde çocuğun herhangi bir travmaya maruz kalması, menenjit gibi bir enfeksiyon geçirmesi gibi bir risk unsuru varsa bu aileleri o dönemde çocukta bir bulgu bulunmasa bile düzenli takip edilmesi gerektiği konusunda uyarıyoruz. Çünkü bu tür durumlar erken dönemde beyinde hasar yaratma olasılığı olan durumlar. Böyle bir risk olması halinde ailelerin çocuk hastalıkları ve nöroloji polikliniklerinde düzenli takibini öneriyoruz. Çocuk gelişim takibi kapsamında çocuğun motor gelişiminin, konuşma basamaklarının, sosyal ve iletişimsel yönden normal gidip gitmediğini takip ediyoruz."

"Bu sırada da çocukta fiziksel bir muayene bulgusu ortaya çıkıyor mu çıkmıyor mu onun takibi gerekiyor. Aslında en önem nokta böyle bir risk faktörü olan çocukların ailelerine olasılıklar hakkında bilgi vermektir. Takipte bu çocuklarda herhangi bir anormal muayene bulgusu saptarsak ya da risk faktörü varsa beyin MR görüntüleme yapılmasını öneriyoruz. Beyin MR görüntüleme sonucuna göre ileriye yönelik tedavi planı uyguluyoruz. Ama tedavi planı uygulamaları genellikle egzersiz ve fiziki rehabilitasyon üzerinden yürüyor. Fizik tedavinin yeterli gelmediği durumlarda farklı ilaç tedavileri ve operasyon seçeneklerini dikkate alıyoruz. Kısaca, her hastanın takibi ve tedavisi, hastanın klinik durumuna göre değişkenlik gösterir.  Ancak eşlik eden bir epilepsi, mental problem, ciddi duruş bozukluğu ya da gözle ilgili bir problem varsa mutlaka çeşitli bölümlerden destek alarak ortak bir çalışma yapıyoruz.”

ŞU AN İÇİN MUCİZEVİ BİR TEDAVİ YÖNTEMİ YOK

Doç. Dr. Yasemin Topçu, sosyal medyada dolaşan serebral palsi’ye karşı kök hücre tedavisini ise şöyle değerlendirdi:

“Günümüzde serebral palsi’ye karşı mucizevi bir tedavi yöntemi yok. Serebral palsi’nin de kendi içinde ağırlık dereceleri ve farklı tipleri var. Sadece yurt dışında özellikle Amerika başta olmak üzere bazı ülkelerde serebral palsi’nin bazı tiplerine yönelik kök hücre ile ilgili bilimsel çalışmalar var. Daha hafif etkilenmiş ve daha iyi kliniği olan hasta gruplarına yapılan deneysel kök hücre uygulamaları olmasına rağmen bu çalışmaların etkinliği kanıtlanmış değildir. Yani günümüzde yapılan kök hücre uygulamaları deneysel çalışma kapsamında sürdürülüyor ve günümüzde serebral palsi’ye yönelik yapılan kök hücre uygulamalarının kanıtlanmış bir etkisi yok. Belki 10 yıl sonra bu çalışmaların sonuçları görülebilir, ancak şu an için böyle bir durum yok.”