Şam isim verdi

Suriye’de 3 yıldır devam eden iç savaşı sona erdirmesi umuduyla Montrö’de başlayan ve Cenevre’de devam etmesi beklenen konferans, Türkiye ile Suriye temsilcileri arasında söz düellolarıyla başladı. Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, konuşmasında Erdoğan hükümetini doğrudan hedef aldı ve “teröristlere ev sahipliği yapmakla” ve “silah vermekle” suçladı.

İsviçre’nin Montrö kentinde Cenevre -2’nin ilk ayağı olarak düzenlenen ve Suriye’deki iç savaşa çözüm arayan konferans, dikkat çeken görüntülere ve konuşmalara sahne oldu. Daha önce 48 defa yüz yüze görüşen Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, birbirlerinin yüzüne dahi bakmadı, el sıkışmadı. Sıra konuşmalara geldiğinde Muallim, “Bize demokrasi dersi verenlerin maskesi düştü” dedikten sonra, “Eğer komşumuz, ihtiyacımız olduğunda yanımızda olsaydı, size anlattıklarım, Suriye’de olanlar aslında hiç yaşanmazdı. Ama Suriye’nin komşuları ya bizi sırtımızdan bıçakladı ya da zayıf ve sessiz kaldılar. Suriye’yi yok etmek için uzun yıllardır yapılan planları uygulama emri aldılar. Erdoğan hükümeti olmasa bunların hiçbiri yaşanmazdı. Bu hükümet, kendi topraklarında teröristleri barındırıyor. Onlara, Suriye’ye karşı kullanacakları silah, eğitim veriyor. Ama besledikleri bu teröristlerin bugün kendilerini hedef aldıklarını görüyorlar” ifadeleri ile Türkiye’yi doğrudan hedef aldı.

‘Erdoğan’ın teröristlere ev sahipliği ile başladı’

Muallim konuşması boyunca Türkiye’yi teröristlere destek vermekle suçladı. Muallim, “Suriye’yi sarmalayan yokluk ve sefalet Erdoğan hükümetinin kararıyla oldu. Ayrıca Suriye’deki bu acı ve yıkım, Erdoğan hükümetinin, Suriye’ye girmeden önce teröristleri davet etmesi ve ev sahipliği yapması kararıyla başladı. Açık ve net ki, sihir bir anda sihirbaza dönüştü, şimdi sihirbaz gösterdiğini yaşamaya başlıyor. Terörizmin dini yoktur ve sadece kendisine bağlıdır. Erdoğan hükümeti umarsızca komşularla sıfır sorun politikasından sıfır dış politikaya sıçradı ve bu da kendisini uluslararası diplomaside sıfır kredibilitede bıraktı” dedi.

‘Esad asla bırakmayacak’

Muallim, ülkesinde 83 ülkeden terörist bulunduğunu belirtirken, iki taraf arasında görüşmelerin sürmesi için Batı ve Arap dünyasına da “Tercihinizi yapın” diye seslendi. Suriye Enformasyon Bakanı Omran el Zoubi Rus da “Esad asla görevi bırakmayacak” diyerek meydan okudu.

Davutoğlu: Yüzsüzlere yanıt vermem

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ise bu sözler üzerine konuşma metnini değiştirdi. Önce Muallim’i doğrudan muhatap almayacağını “Kendi halkına karşı bu kadar iğrenç suçlardan sonra yüzsüzlere yanıt verme gereği duymuyorum. Tarih onları kötü bir şekilde yargılayacak” sözleriyle belirtti, ardından da kampta doğan Nur isimli kız çocuğunu anımsatarak, “Evet bu kızlar bizim ev sahipliği yaptığımız 700 bin terörist arasında ve bizim ülkemizde 8 bin 500 terörist çocuk doğdu” dedi.

Kerry ve Lavrov farklı kulvarda

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ise “Beşşar Esad bu geçiş hükümetinin parçası olmayacaktır. Kendi halkına karşı bu gaddarca karşılığa öncülük eden adamın hüküm sürme meşruiyetini yeniden elde etmesinin tahayyülü mümkün değildir. Tek adam ve onu destekleyenler bir ulusu ve bir bölgeyi daha fazla rehin tutamaz. Bir ülkeye liderlik etme hakkı ne işkenceyle, ne varel bombasıyla, ne de füzelerle elde edilebilir; bu hak ancak halkın iradesiyle alınabilir ve bu iradenin şu anda nasıl ortaya çıkacağını hayal etmek güç” dedi. Rusya Dışişleri Sergey Lavrov ise “Suriye’de terörizmle mücadele edilmesi gerek. Konferansa katılan herkesi, Suriye hükümeti ve muhalefetin terörizmle mücadelede ortak hareket etmeleri yönünde yardıma çağırıyoruz” diye konuştu. Lavrov, Suriye’nin laik bir ülke olacağını da vurguladı.

Muallim ile Ban’ın dakika kavgası

Toplantıda Muallim’in sözünü uzatması üzerine BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun devreye girdi ve sözünü tamamlamasını istedi. Ancak Muallim buna itiraz etti, sözünü sürdüreceğini söyledi. Ban’ın “Daha sonra konuşacaksınız” sözlerine Muallim, “Siz New York’ta yaşıyorsunuz, ben Suriye’de. Burada Suriye’yi konuşmak üzere bulunuyoruz. Gerekirse 40 dakika konuşacağım. Sizden yapıcı ortamı bozmamanızı istiyorum” diye karşılık verdi.

‘Nazi kamplarına benziyor’

Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) adıyla Suriye muhalefetine başkanlık eden Ahmet Jarba ise konuşmasında, yayımlanan fotoğrafları göstererek “11 bin tutuklunun resimlerine bakarsanız ne dediğimi anlarsınız. Nazi kamplarında yapılanlara benziyor. Hizbullah ve İran devrim muhafızları Suriye’de savaşıyor. Esad’ın görevden alınması ve yargılanması gerek. Sadece tam yetkili yeni bir hükümet değil, Esad’ın gitmesi de gerekir. Esad insanlığa karşı suç işliyor” dedi.

39 ülke katılıyor

Konferansa Türkiye’nin yanı sıra ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin, Almanya, Katar, Suudi Arabistan, Brezilya, Kanada, Norveç, Hindistan, Japonya, Endonezya, Güney Afrika, İsveç, İsviçre, Vatikan, Yunanistan, Belçika, Danimarka, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, İspanya, Güney Kore, Avustralya, Meksika, Mısır, Cezayir, Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Fas katılıyor.

Konferansın katılımcıları arasında Arap Birliği, Avrupa Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı da bulunuyor. Montrö’deki konferansa 24 Ocak’tan itibaren Cenevre’de devam edilecek. Bu görüşmelere ülkeler katılmayacak ancak bazı ülkelerin diplomatları da Cenevre’de olacak. BM’nin arabuluculuğunda gerçekleşecek görüşmeler boyunca Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Ömer Önhon da İsviçre’den ayrılmayacak.

‘Geçiş’te uzlaşma yok

Konferansın asıl amacı Cenevre - 1’de alınan kararlar ışığında gerçekleşmesiydi. BM de taraflara yaptığı çağrıda Cenevre - 1’e gönderme yapmıştı. Ancak ne Rusya ve Çin, ne de Muallim başkanlığındaki Suriye rejimi Cenevre - 1’i tanıdığını ve geçiş yönetimini görüşmek için geldiklerini kabul etmedi, terörizm konusu için masada olduklarını vurguladı. Buna karşın muhalefete destek veren ülkeler sürekli olarak Cenevre - 1’e atıfta bulundu.

‘Gerekirse bir ay’

Üst düzey bir ABD’li yetkili de yeni bir sonuç bildirgesi çıkarmayı amaçlamadıklarını belirterek “Cenevre - 1’in metni geçerlidir. Çıkabilecek en iyi sonuç geçiş hükümetinin kurulması. Şu anda zaten büyük bir umut yok ama Cenevre’nin son bulmaması, gerekirse bir ay sürmesi için çabalayacağız” dedi.

Protesto ve kavga bitmedi

Konferansın yapıldığı Montrö Sarayı adlı otelin önünde Esad yanlılarının gösterileri gün boyunca devam etti. Konferans salonunda ise Suriyeli gazeteciler, başta Muallim olmak üzere bazı konuşmacıları alkışlarla desteklerken, bazılarını da yüksek sesle eleştirdi. Muhalif ve rejim yanlısı Suriyeli gazeteciler arasında sık sık tartışma çıktı. Suriye’deki işkence ve vahşet fotoğraflarını içeren CD’ler de basına dağıtıldı.

Suriye'den fotoğraflara ilk açıklama