Greenpeace’in raporuna göre kömür, Zonguldak için sürdürülebilir değil

Bilim insanları iklim kriziyle mücadelede kömürden bir an önce vazgeçilmesi gerektiğini vurguluyor ancak Türkiye kömürlü termik santrallara yatırımı durdurmuyor. Bu süreçte en çok “Kömüre dayalı enerjiden nasıl çıkılacak? Yerine ne konulacak” sorularının cevapları merak ediliyor. Türkiye’de kömür denilince de akla ilk gelen şehir Zonguldak. Greenpeace bu sürece ışık tutan ve öneriler sunan “Zonguldak’ta Kömür Endüstrisinin Şehrin Ekonomik ve Toplumsal Yapısı Üzerindeki Etkileri” adlı bir rapor hazırladı. Kömüre yatırımın ithal kömür oranını ve buna bağlı olarak dışa bağımlılığı artırdığına dikkat çekilen raporda, gelişen dünyada kömürün oyun dışına çıkarıldığı anımsatılıyor ve Türkiye’nin enerji üretimini daha düşük karbonlu hale getirmeye yönelik planlama yapması gerektiğine değiniliyor.

Günümüzde iklim kriziyle mücadelenin ülkelerin ekonomi politikalarını şekillendirdiği belirtilen raporda, iklim krizinin ülkeler arası siyasi ve ticari ilişkileri de etkilediği anlatıldı. Raporda “Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı teknolojilerin hızlı gelişmesiyle birlikte piyasa koşulları altında kömürün rekabetçiliğini kaybettiği görülürken, Paris Anlaşması’nın 1. 50 santigrat derece hedefi ile uyumlu, yüzyıl ortası itibarıyla karbon-nötr olma hedeflerinin dünya ekonomisinin önemli bir bölümünü kapsar hale gelmesi de itici bir güç olmuştur” denildi. Mevcut santralları besleyen taş- kömürü yataklarındaki rezervlerin oldukça sınırlı ve jeolojik yapı nedeniyle çıkarılması da oldukça maliyetli olduğu vurgulanan raporda “Talebi karşılamak üzere taş- kömürü arzının yüzde 97’si ithal edilmektedir” denildi. 

GELECEK VAAT ETMİYOR

Raporda Zonguldak’ta kömür sektörünün bölge insanı için artık bir gelecek vaat etmediği ifade edilerek “Zonguldak’taki toplam elektrik üretiminde yüzde 95 olan kömür payı, ilin elektrik tüketiminin ise 7 katından fazla bir seviyededir. Bu üretim yapısı Zonguldak’ın dahil olduğu Batı Karadeniz bölgesini Türkiye’nin kişi başına en yüksek sera gazı yoğunluğuna sahip 4 bölgesinden biri haline getirmektedir” ifadeleri kullanıldı. 

SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ REVAÇTA

Şehre ilişkin önerilerin de yer aldığı raporda özetle şu sözler kaydedildi:

“Zonguldak gibi bir liman kenti için katma değerli sektörlerin desteklenerek ihracata yönlendirilmesi, daha yaşanabilir bir ortam ve gerekli altyapının sağlanmasıyla yüksek becerili işgücünü çekecek yüksek teknolojili yatırımların desteklenmesi bölge için olası alternatifler arasındadır. Bunun yanında öne çıkan organik tarım, ekoturizm ve diğer turizm alternatifleri bölgede yapılacak diğer yatırımların özellikle çevre ve sağlık etkileri açısından birbirleri ile çelişmeyen yapıda olması gerektiğine işaret etmektedir. Bu açıdan, bölgenin mevcut gelecek tahayyülünde önemli bir yeri olan Filyos Vadisi projesi yeniden gözden geçirilmelidir.”

Avrupa Birliği ülkelerinin “Üçüncü Sanayi Devrimi” adı altında sürdürülebilir enerji üretimine ağırlık vermeye başladığı belirtilen raporda, “Kömür tüketiminde ısrar etmek, Türkiye gibi geç sanayileşen bir ülkenin bir sanayi devrimini daha geç kalması anlamına gelecektir” denildi. 

EN BÜYÜK MÜŞTERİ TÜRKİYE

İngiltere’de West Cumbria Madencilik (WCM) adlı şirket, Whitehaven, Cumbria’da planlanan kömür madeni için Türkiye’yi büyük bir müşteri olarak işaret ediyor. 

The Times’da yer alan habere göre, West Cumbria Madencilik Şirketi, söz konusu madenden çıkarılması planlanan kömürün yüzde 85’inin ihraç edileceğini açıkladı. Kömürün ana pazarının “kuzey, batı, güney Avrupa ve Türkiye’deki entegre çelik fabrikalarından” oluştuğu işaret edildi. Durumu değerlendiren Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nden Dr. Ümit Şahin, “İngiltere’nin Türkiye’ye kömür ihraç edeceği gerçekten doğruysa, bu şoke edici bir haber. Daha önce İngiltere’den böyle bir girişime tanık olmadık. İngiltere’nin kendi emisyonlarını yüzde 78 oranında azaltmayı ve kömürü aşamalı olarak kaldırmayı hedeflerken, kömür tüketimini önemli ölçüde azaltması gereken Türkiye’nin arzulanan enerji geçişini tehlikeye atacağını kabul etmek zor. İngiltere’nin COP26 başkanlığını elinde tuttuğu ve iklim gündemine liderlik ettiği bir dönemde, bu çok tutarsız bir hareket olacaktır” dedi. 

‘MANTIKLI DEĞİL’

Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği Kurucu Direktörü Bengisu Özenç de “Kömür talebinin küresel olarak düştüğü ve 2019 seviyelerine geri dönmesinin beklenmediği bir dönemde, Türkiye’nin kömür ithal etmesi ekonomik olarak da mantıklı değil. Yerli kömürün kullanılması bile ekonomik bir zorluk haline gelirken hem küresel hem de Türkiye’de yapılan birçok bilimsel çalışma, ithal kömür kullanımının yatırımcılar için kârlı olmadığını gösteriyor” diye konuştu.