AKP iktisatçıları bile şaşırttı

Bugüne kadar yaptığı önerilerle iktisat literatürüne “faiz lobisi”, “faizi indirirsen enflasyon da iner” gibi kavramları kazandıran AKP, ekonomi alanında yeni teoriler üretmeye devam ediyor. Hükümete yakın çevrelerin başlattığı “Merkez Bankası’nın (TCMB) mevzuatını değiştirelim, öncelikleri arasına büyüme hedefini de ekleyelim” tartışmaları iktisatçılar arasında hem şaşkınlık hem de şüpheyle karşılandı. Konu hakkında görüşlerini aldığımız ekonomistler, bunun iktisat literatürüne aykırı olduğunu belirterek hükümete büyüme ve istihdam için maliye politikalarını önerdi.

İngiliz Standard Bank Gelişen Piyasalar Analisti Tim Ash, TCMB’nin halihazırda tek hedefi olan enflasyon hedefini iki yıldır tutturamazken, buna yenilerini eklemesinin bankanın başarısızlığını artıracağını söyledi. Ash, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) hedefinin enflasyon ve istihdam olduğunu, bunun yanı sıra İngiltere Merkez Bankası’nın hedef listesini genişlettiğini belirtirken ancak bu ülkelerin Türkiye gibi yüksek enflasyonla mücadele etmediğini söyledi. Ash, “Merkez Bankası’nın problemi şu anda tek bir hedefte bile başarılı olamaması. O da enflasyon. Bence diğerleri bu açıdan TCMB’den farklı çünkü enflasyonun yükselişini kesmekte başarılı oldular. Hatta deflasyonla karşı karşıyalar. Belki de bu yüzden hedeflerini başka şeyler için genişletebilirler. Bu yüzden TCMB’nin şu anki hedefi enflasyonu doğru noktaya indirebilmek olmalı” dedi. Ash, TCMB’nin enflasyonun yanı sıra kuru da gözettiğine dikkat çekti.

İsviçreli UBS’nin Gelişmekte Olan Piyasa Stratejileri Direktörü Geoffrey Dennis de Merkez Bankası’nın büyüme hedefine odaklanmasının bankanın uluslararası yatırımcılar nezdinde zaten zedelenen bağımsızlık görünümüne gölge düşüreceğini vurguladı.

Dennis şunları söyledi:

- Önerilen değişikliğin otomatik olarak kötü sonuçlar doğuracağını düşünmüyorum. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Merkez Bankası’nın faizi yükseltme kararını eleştirerek ocak ayından bu yana yaptığı ‘indirim’ baskısı, bu önerilere şüpheyle bakmayı gerektiriyor.

- Fed büyüme ve enflasyonu ortak hedef olarak alıyor. Avrupa Merkez Bankası ise sadece enflasyon hedefine sahip olmasına rağmen şu anda bununla ilgili ciddi problemler yaşıyor, deflasyonla boğuşuyor.

- İktisatçılar şunu bilmeli; istihdam, enflasyon, büyüme gibi makroekonomik hedeflerin hepsini tek bir politika aracıyla başaramazsınız. Sadece para politikasıyla bu mümkün değil. Bu hedeflerin başarılabilmesi için para politikasının maliye politikasıyla desteklenmesi lazım. İktisat literatüründe bu apaçık ortada. Bu arada hedefleri tutturmak değil o hedeflere yaklaşabilmek de önemli.

- Türkiye’deki bu öneriler ‘şüpheli’ olarak tarif edilebilir. Hükümet TCMB’nin enflasyon hedefini tutturabilmek için para politikasını sıkılaştırmasını istemiyor. Ayrıca büyüme konusunda endişeleri var. Tüm bu tartışmalar piyasalar tarafından negatif algılanacaktır.

Büyümenin faturası Başçı'ya mı çıkacak?

Hem enflasyon, hem büyüme hem de işsizlik hedeflerinin şaştığı Türkiye’de Merkez Bankası için yapılan yeni öneri bankaya baskının arttığı şeklinde yorumlanırken kulislerde büyümedeki başarısızlığın Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’ya yüklenmek istendiği konuşuluyor. Başçı, Erdoğan’la ocak ayından bu yana faiz konusunda ters düşmüş, bu tarihten itibaren Erdoğan bankaya ‘faizi indir’ baskısını artırmıştı. Ancak bu Erdoğan’ın Başçı ile ilgili tek problemi değil. Reuters’in kaynaklara dayandırdığı haberine göre Erdoğan, bir seyahati sırasında “Dönünce Bank Asya’nın anahtarlarını masamda istiyorum” dedi ancak döndüğünde Bank Asya’nın Merkez Bankası’ndaki karşılıklarını serbest bırakıp batışını engellediği için Erdem Başçı’ya çok kızdı.

Yiğit Bulut ne demişti?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Ekonomiden Sorumlu Başdanışmanı Yiğit Bulut, seçimlerden önce yaptığı açıklamalarda “TCMB’nin mevzuatı değişir mi, bazıları ‘asla değişemez, değişmesi mümkün değil’ diyor. Sanki anayasanın değişmeyecek maddelerinden bahsediyorlar. TCMB’ye yeni hedefler eklenmesi gerekiyorsa TCMB mevzuatında Başbakan uygun gördüğü takdirde değişiklik yapma durumu çıkabilir” demişti. Aynı öneri geçen günlerde Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’tan geldi. Sabah yazarı Albayrak, zaman kaybetmeden TCMB’nin mevzuatının değişmesi için adım atılması gerektiğini söyledi.