İş değiştirenler dikkat: Yüklü bir borcunuz çıkabilir! Peki vergi borcuyla karşılaşmamak için ne yapmalı?

Bir işverene bağlı olarak ücret karşılığı çalışanların vergileri normalde ücretleri ceplerine girmeden kesilerek vergi dairesine yatırılır. Bu işlemleri doğrudan işveren yaptığı için çalışanların ayrıca bir şey yapması gerekmez.

Ücret gelirleri kademeli olarak vergilendirilir. 2023 yılında ücretin 70 bin liraya kadar olan kısmına yüzde 15, 70.000-150.000 TL arasındaki kısmına yüzde 20, 150.000-550.000 arasındaki kısmına yüzde 27, 550.000-1.900.000 TL arasındaki kısmına yüzde 35, 1 milyon 900 bin lirayı aşan kısmına ise yüzde 40 oranında vergi uygulandı. Geçen yıl aynı işyerinde çalışan ve 1 milyon 900 bin lira ve altında brüt ücret elde edenlerin bu yıl beyanname vermesine gerek bulunmuyor.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın aktardığına göre, işyeri değiştirildiğinde önceki işyerinde ne kadar kazanç elde edildiğine bakılmıyor. Yeni işyerindeki işveren işçi o yıl ilk kez ücret alıyormuş gibi ilk vergi diliminden başlayarak hesaplanan vergiyi kesiyor. Maliye ise vergi açısından kişinin yıllık toplam kazancına bakıyor.

BEYANNAME SINIRI 150 BİN TL

Birden sonraki işveren veya işverenlerden elde edilen brüt kazanç 150 bin lirayı aşarsa ertesi yılın mart ayında beyanname doldurulması gerekiyor. Bu nedenle geçen yıl işyeri değiştirip birden sonraki işverenden elde ettikleri kazanç toplamı 150 bin lirayı aşanlar bu yıl mart ayının sonuna kadar beyanname doldurmak zorundadır.

Beyanname doldurmayanlar vergi ziyaı cezasıyla karşı karşıya kalırlar. Vergi borçlarında zamanaşımı süresi beş yıldır. Maliye, 2023 yılındaki kazanç için doğan vergi borcunu önümüzdeki beş yıl içinde tespit ettiğinde hem vergi ziyaı cezası uygular hem de vergi borcunu faiziyle tahsil eder.

VERGİ BORCU NEDEN DOĞUYOR?

Bir kişinin 2023 yılında ocak-nisan döneminde çalıştığı A işyerinde brüt 130 bin, mayıs-eylül arasında çalıştığı B işyerinde 195 bin, ekim – aralık döneminde çalıştığı işyerinden ise 120 bin lira ücret aldığını varsayalım. Bu işçi için her 3 işveren de ücretin 70 bin liraya kadarlık kısmı için yüzde 15 vergi kesti. B işvereni 70 – 150 bin lira arasındaki kısım için yüzde 20, onu aşan kısım için yüzde 27, A ve C işvereni ise 70 bin lirayı aşan kısım için yüzde 20 oranında vergi keserek kalan tutarı işçiye ödediler.

İşverenler brüt ücret üzerinden önce yüzde 15 oranında sigorta primi kesintisi yaptılar. Kalan tutar üzerinden de vergi hesapladılar. Buna göre, A işveren 18.500 TL, B işveren 30.550 TL, C işveren ise 16.900 TL vergi kesintisi yaptı ve bu vergiyi işçi adına vergi dairesine yatırdı. Üç işverenin işçiden keserek maliyeye yatırdığı toplam vergi tutarı 65.950 TL oldu.

Aynı işçi 130.000 + 195.000 + 120.000 = 445.000 TL olan ücreti üç ayrı işverenden değil de sadece bir işverenden almış olsaydı örneğimizdeki işçi için toplam 88.127,50 TL vergi kesintisi yapılacaktı.

Örneğimizdeki işçi bu yıl beyanname doldurduğunda ikisi arasındaki fark olan 22.177,50 TL vergi ödemek zorunda olacak.

Beyanname dolduranlar hesaplama sonucu ortaya çıkacak ilave vergiyi mart ve temmuz aylarında iki taksitte ödeyecekler.

VERGİ İADESİ HAKKI DA DOĞABİLİR

Ücretle çalışanlar normalde hiçbir harcamalarını gider olarak gösteremiyorlar. Ancak, kanun beyanname dolduranlara bazı harcamalarını kazançlarından indirme hakkı tanıyor. Toplam kazancın yüzde 10’una kadar olan eğitim ve sağlık harcamaları ile brüt gelirin yüzde 15’ini aşmamak şartıyla hayat ve şahıs sigorta primlerinin yarısını kazançtan indirebiliyorlar.

Buna göre, örneğimizdeki şahıs 2023 yılında kendisine, eşine ve çocuklarına ait 44.500 TL’ye kadar eğitim ve sağlık harcaması ile 66.750 TL’ye kadar sigorta harcamasını kazançlarından indirebilir. Bu durumda vergi yeniden hesaplanır. Harcamalar düşüldükten sonra vergiye tabi kazanç 267.000 TL’ye düşer. Bu kazanç için hesaplanan yeni vergi tutarı 58.090 TL’dir. Söz konusu kişi için üç işveren 2023 yılında toplam 65.950 TL vergi ödediğinden, örneğimizdeki şahıs bu yıl ilave vergi ödemek yerine 7.860 TL vergi iadesi alır.

Vergi iadesi hakkından yararlanabilmek için yıl içinde işyeri değiştirenlerin eğitim, sağlık ve sigorta harcamalarına ilişkin belgeleri saklamaları gerekir.