Artan kriz nedeniyle yurttaşın, yağ, salça, bakliyat, mama, çocuk bezi yardımına ihtiyacı arttı

Türkiye’de her 10 evden ikisinde aileler yoksulluk sınırı altında yaşıyor ve temel ihtiyaçlarını karşılayamıyor.

Temel İhtiyaç Derneği (TİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Hande Tibuk, ekonomik krizin her kesimi olumsuz etkilediğini sivil toplum kuruluşlarına verilen desteklerin de düştüğünü vurguladı. Tibuk, Türkiye’de her yıl 7.7 milyon ton yiyeceğin çöpe atıldığını, ihtiyaç sahipleri için özellikle turizm ve restoran sektöründe sıcak yemeklerin çöpe gitmesinin önüne geçmek için uğraşacaklarını ifade etti. Tibuk ile krizle birlikte artan muhtaçlık düzeyini ve gıda bankacılığını konuştuk.

- Pandemi ve şu anda yaşanan ekonomik kriz ile TİDER’e başvuranların sayısı arttı mı?

TİDER olarak 2019 sonlarından bu yana bireysel başvuru almıyoruz. Maltepe’deki operasyon merkezimizden tüm tedarik ve planlama süreçlerini yönettiğimiz gıda bankacılığı ağını oluşturduk. Başvurular gıda bankalarına yapılıyor. Gıda bankalarından aldığımız bilgilere göre pandemi dönemi itibarıyla başvuran sayısında yüzde 30 civarında bir artış görünüyor.

- TİDER’e gelenler daha çok hangi ihtiyaçları dile getiriyor?

Her ne kadar bireysel başvuru almasak da tabii ki bize ulaşan ihtiyaç sahipleri oluyor, onları yaşadıkları il ve ilçeye göre ilgili başvuru noktalarına yönlendiriyoruz. Bu başvurularda zaman zaman maddi destek isteniyor ki çalışma modeli olarak hiçbir zaman maddi destek yapmıyoruz. Ürün konusunda ise her zaman öncelik temel gıda maddeleri (yağ, salça, bakliyat gibi) oluyor, bebekli ailelerde tabii ki mama ve bez en çok destek istenen ürünler. 

- Her gün temel gıda ürünlerine yeni zamlar geliyor. Zamlarla ihtiyaç sahipleri artıyor mu?

Pandeminin başlangıcından bu yana gıda bankalarına başvuru sayılarında artış var, şartlar sebebiyle düzenli işi ve geliri olan insanlardan da ihtiyaç sahibi durumuna düşenler oldu. Gıda bankacılığının temelinde israftan ürün kurtararak ihtiyaç sahiplerine bedelsiz ulaştırmak yatıyor. Ancak zaman zaman gelen bağışlarla almakta zorlandığımız başta yağ ve salçayı, ek olarak temel gıda ve temizlik ürünlerini toptan olarak satın alıyoruz. Ürün fiyatlarında ki artış sebebiyle geçen yıl ile karşılaştırıldığında aynı tutar ile daha az adette ürün satın alıyoruz. 

- Destek Market’ten kaç kişi faydalanıyor?

Maltepe Destek Market TİDER Gıda Bankacılığı Ağı’nda yer alan 66 gıda bankasından biri. Maltepe Kaymakamlığı’na bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın belirlediği ihtiyaç sahipleri yararlanabiliyor. Başvurular toplanıyor, inceleme sonrası belirlenen ihtiyaç sahipleri kendilerine tanımlanan puan ya da kart sistemi ile ücretsiz bir şekilde gıda bankalarından alışverişlerini yaparak ihtiyaçlarını karşılıyor.

7.7 MİLYON TON YİYECEK ÇÖPE 

- Türkiye’de şu anda israf ve yoksulluğun boyutu nedir? 

2021 Birleşmiş Milletler Gıda İsrafı Raporu’na göre, Türkiye’de her yıl 7.7 milyon ton yiyecek çöpe atılıyor. Maalesef Türkiye dünyada en fazla gıdanın israf edildiği ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye’de her yıl kişi başına 93 kilogram yiyecek çöpe atılıyor.

- Türkiye’de israfın en aza indirilmesi için hangi adımlar atılmalı?

Bir yılda ülke ihtiyacının dört katı gıda ve hijyen maddesi üretiliyor. İsrafı önleyerek yoksulluğun azaltılması mümkün. Kamu kurum kuruluşlarıyla birlikte çalışıyor, tüm Türkiye’de yerel yönetimler, üreticiler, perakendecilerle buluşup Gıda Bankacılığı sistemini anlatıyoruz.

İHTİYAÇ SAHİBİ 900 BİNİ AŞTI

- Kaç tane gıda bankasına ulaştınız? Bu alandaki hedefleriniz neler?

Dünyanın en büyük gıda bankacılığı ağı olan Global Food Banking Network’ün Türkiye’deki ilk ve tek üyesi olarak ülkemizde gıda bankacılığının yaygınlaşması ve uluslararası standartlarda uygulanması için çalışıyoruz. Gıda bankacılığı israfla mücadelenin karşısındaki en güçlü çözüm yolu. Bu nedenle, Türkiye’nin her ilinde, her ilçede bir gıda bankası olmasını istiyoruz. 

TİDER Gıda Bankacılığı Ağı’nda yer alan Türkiye’nin yedi bölgesinden 35 şehirdeki 66 gıda bankası üzerinden 900 binden fazla ihtiyaç sahibine ulaşıyoruz.

- Ekonomik kriz dönemlerinde bağışçılık yardımseverlik artıyor mu, Türk halkı yılda ortalama ne kadar bağış yapıyor?

Ekonomik kriz hemen hemen her kesimi olumsuz etkiliyor, harcamalarında daha dikkatli olmalarına hatta bazı kalemlerden vazgeçmelerine sebep oluyor; bu kalemlerden biri bazen sivil toplum kuruluşlarına verilen destek olabiliyor. Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı tarafından yapılan “Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik 2021” raporuna göre, Türkiye’de geçen yıl kişi başı ortalama yıllık yardım ve bağış miktarı 983 TL oldu. Kişilerin kendilerini bağış yapmaya teşvik edecek neden olarak öne çıkan ilk beş madde şu şekilde: Daha çok parasının olması, sivil toplum kuruluşlarının daha şeffaf olması, bağışının nasıl harcandığından emin olması, daha kolay bağış yapma yöntemlerinin olması, kuruluşlar ve faaliyetleri hakkında daha çok bilgi sahibi olması.

- TİDER’in yeni dönem hedefleri neler olacak?

Maalesef israf üretimden market raflarına, denizden tarlaya kadar her alanda var. Biz bu zamana kadar çoğunlukla üretim ve perakende alanındaki israfla mücadele etmek üzere çalışmalara yoğunlaştık. Yeni dönmede özellikle tarım alanındaki israfla ve HORECA alanında israfla mücadele çalışmalarına başlayarak sıcak yemek kurtarma operasyonlarına yoğunlaşmayı hedefliyoruz.