Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: ‘Soykırım için özür dileyin’

Ukrayna’daki Sovyet döneminden de sürekli Sovyet işgali diye bahsediyorlar hatta Sovyetler Birliği’nin bugünkü Batı Ukrayna’yı Polonya’dan alıp Sovyet Ukraynası’na bağlamasını bile Sovyet işgali olarak değerlendiriyorlardı. Sorucevap kısmında onlara şunu sordum: “Son zamanlarda, devlet destekli çevrilen filmlerde de Sovyetler’in bugünkü Batı Ukrayna topraklarını Polonya’dan alması, Sovyet işgali olarak adlandırılıyor. Batı Ukrayna’da Sovyetler’den önce, Polonyalılar vardı. Sovyetler’in orada yaptığını sürekli işgal olarak adlandırınca, onlardan önceki yönetimi de meşru saymış olmaz mısınız? Zaten Polonya milliyetçileri de orayı kendi toprakları sayıyor. Yarın bir de Polonya milliyetçileriyle uğraşmayasınız. “Bu sorum üzerine, akademisyen kıpkırmızı oldu. Fakat sakinliğini koruyarak böyle bir şeyin olamayacağı yanıtını verdi. Yanımda oturan başka bir akademisyen kulağıma “Sizi tebrik ederim” diye fısıldadı, uzun zamandır hep kendi aralarında konuştuklarından, hiç böyle bir sorunun gelebileceğini tahmin etmemişler.

TARİHSEL GEÇMİŞ

Kastettiğim dönem, Sovyetler Birliği’nin 1939’da bugünkü Batı Ukrayna topraklarını Polonya’dan alarak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağladığı dönemdi. Bunu Sovyet yönetimi Moskova’nın çıkarlarını düşünerek yapmış olsa da sonuçta bugün o toprakların Ukrayna’da olması bu sayededir. 1941’de Almanlar SSCB’ye saldırınca bu topraklar bu sefer de Nazi işgalinde kaldı. O dönemde buralarda bir grup Batı Ukrayna milliyetçisi, Nazilerden bağımsız şekilde Sovyet kuvvetlerine ve Polonya milliyetçilerine karşı çatışmaya girişti. Batı Ukrayna’da çok sayıda Polonyalı sivil öldürüldü (Volin Katliamı). Polonyalılar da buna çok sayıda Ukraynalıyı katlederek cevap verdi.

ANMA GÜNÜ

İşte geçenlerde Polonya yönetimi, Ukrayna’ya, bu olayları Polonyalılara karşı işlenmiş soykırım olarak kabul etmesi ve özür dilemesi çağrısında bulundu (tam da Ukrayna’nın Rusya’yla savaşta olduğu bir sırada). Polonya’da milliyetçi çevrelerin girişimiyle beş yıl önce bu olayların soykırım olduğuna ilişkin bir yasa kabul edilmiş ve 11 Temmuz, “soykırımı anma günü” olarak belirlenmişti.

Polonya, Ukrayna’daki Batı yanlılarına destek olageldi ve Rusya karşısında Ukrayna’ya destek sundu. Fakat bunun da “kardeşçe” duygularla yapılmadığını geçen haftalarda Polonya’nın Ukrayna’dan tahıl ithalini yasaklaması, ardından da bu özür talebi, çok net gösterdi.

Ukrayna da tıpkı Türkiye gibi geçiş yolları üzerinde yer alan ve bu nedenle hem doğudan hem de batıdan tehdit edilen bir ülke. Buradaki yönetimlerin de tıpkı bizim gibi düşmanın düşmanının babalarının oğlu olmadığını görmesinde fayda var.

denizberktay@yahoo.com