'Astana Beşlisi'nin ayak sesleri

Rusya’nın kolaylaştırıcılığında bir süredir gündemde olan Ankara-Şam normalleşmesinde yeni bir eşik geçiliyor. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov, Türkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakan yardımcılarının önümüzdeki hafta Moskova’da toplanacağını duyurdu.

Nitekim Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Ankara’da ağırladığı İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile görüşmesi sonrasında düzenlenen ortak basın toplantısında bu konuya değindi ve “Dışişleri bakanları için çalışmalar devam ediyor. Bunu dörtlü formatta yapmayı planlıyoruz. Ruslar, dışişleri bakanları toplantısına hazırlık amacıyla gelecek hafta teknik bir çalışma önerdiler” dedi.

Dışişleri bakan yardımcılarının görüşmesinin ardından “dörtlü dışişleri bakan” görüşmelerine geçilecek. Böylece 28 Aralık 2022’de Moskova’da üç ülkenin savunma bakanlarının görüşmesinin ardından, format dörde genişleyecek.

Tahran yönetimi, üç ülkenin savunma bakanlarının toplantısının ardından sürece dahil olmak istemiş, yapılan görüşmelerin ardından format genişlemesinde anlaşmaya varılmıştı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Ocak 2023’te “İran’ın Rusya-Türkiye-Suriye üçlü formatına dahil edilmesi konusunda anlaşmaya varıldığını” duyurmuştu.

ÇİN’İN ORTADOĞU ATAĞI

Ukrayna savaşının birinci yılında 12 maddelik bir barış planı sunan Çin, son zamanlarda Ortadoğu konusunda da diplomatik hamleler yapıyor.

Örneğin Çin Halk Cumhuriyeti yönetimi, bir süredir ABD’nin Suriye’deki varlığına itiraz ediyor. Çin yönetimi, ABD’nin Suriye’de petrol ve buğday hırsızlığı yaptığını miktarlarıyla birlikte ortaya koyarak işgal ettiği Suriye topraklarını terk etmesini istiyor.

Öte yandan Çin’in yeni Dışişleri Bakanı Çin Qang, “iki toplantı” sırasında dünya basınının sorularını yanıtlarken ülkesinin Ortadoğu politikasını da anlattı ve “Çin’in Ortadoğu ülkelerinin stratejik bağımsızlığa kavuşmasını desteklediğini” belirtti. Çin Qang’ın kullandığı “stratejik bağımsızlık” kavramı oldukça dikkat çekmişti.

Fakat asıl önemlisi, Çin’in Astana Platformu’na gözlemci üyeliğinin de bir süredir gündemde olmasıdır. Konu 23 Kasım 2022’deki Astana görüşmeleri sırasında gündeme gelmiş, Rusya’nın Astana görüşmelerindeki temsilcisi Aleksandr Lavrantyev, 19. Astana görüşmesinin sonunda düzenlediği basın toplantısında “İranlılar kabul etti. Türk tarafı konuyu inceliyor ve bir mola aldı” demişti.

Ankara’nın molasının ne kadar süreceği ve ne karar vereceği netleşmemiş olsa da diplomatik kaynaklar, günün sonunda Çin’in gözlemci üyeliğinin kesinleşeceğini düşünüyorlar.

Ve Çin’in de “gözlemci” olarak katıldığı Astana Platformu’nun, bölgesel işbirliğini derinleştirmek bakımından, çok önemli bir mekanizmaya dönüşeceğine dikkat çekiyorlar.