Gezegen için geri dönüşüm zamanı

Yarın 18 Mart. Öncelikle ülkemizin her bir vatandaşı gibi ve tabii Çanakkaleli olmanın da verdiği doğuştan gururla 18 Mart’ın kıymetini kalpten anlayıp Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü’nü her yıl olduğu gibi bu yıl da saygıyla anıyorum.

Bu özel ve biricik günümüze ek olarak 18 Mart’ın sevdiğim başka bir özel anlamı da var. Tek evimiz olan dünya için değişimi teşvik eden “Küresel Geri Dönüşüm Günü” 2018 yılından beri her 18 Mart’ta çevresel farkındalık yaratmak amacıyla kutlanıyor.

Küresel Geri Dönüşüm Vakfı tarafından birincil kaynaklarımızı koruma ve gezegenimizin geleceğini güvence altına almada geri dönüşümün öneminin tanınmasına ve kutlanmasına yardımcı olmak için başlatılan gün, hem küresel liderleri uluslararası çözümler üretmeye çağırıyor hem de bireylere israf yerine kaynakları düşünüp hareket etmelerini hatırlatıyor. Döngüsel ekonominin ayrılmaz parçası olan geri dönüşüm “7. kaynak” olarak da tanımlanıyor. Diğer altı kaynak ise su, hava, petrol, doğalgaz, kömür ve mineraller.

Geri dönüşümün gezegen ölçüsündeki etkileri *

- Geri dönüştürülebilir gereçler her yıl 700 milyon tonun üzerinde CO2 emisyonu tasarrufu sağlar.

- Havacılık endüstrisi tarafından yıllık olarak üretilen tüm CO2 emisyonlarını dengeler.

- Dünya çapında yaklaşık 1.6 milyon kişi geri dönüştürülebilir malzemelerin işlenmesinde istihdam ediliyor.

- Her yıl ortalama 20 milyon dolar yatırım yapılan geri dönüşüm sektörünün küresel GSYİH'ye yıllık katkısının önümüzdeki 10 yıl içinde 400 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor.

- Geri dönüştürülmüş malzemeler dünyanın hammadde gereksiniminin yüzde 40'ını karşılıyor.

Hangi madde ne kadar dönüşüyor?

Umut veren haberlerin yanında geri dönüşüm sektörüne birçok olumsuz eleştiri de geliyor. Plastik, cam, alüminyum, elektronik atıklar ve gıda derken birçok madde geri dönüşüm için uygun. Peki evsel atıklardan endüstriyel atıklara hangi madde hangi şartlarda geri dönüşüyor ve gezegenimizin için nasıl bir artı değer oluşturuyor? Bu bağlamda hem kendi çevremden hem de Cumhuriyet gazetesinin sevgili okurlarından birçok soru alıyorum. Dünya Ekonomik Forumu ve EcoWatch iş birliği ile hazırlanan bir makaleden aldığım bilgiler şöyle:

PLASTİK GERİ DÖNÜŞÜMÜ

Cam ve metalden farklı olarak plastik, kalitesi hızlı bir şekilde düşmeden tekrar tekrar geri dönüştürülemez. Dünya çapında yılda yaklaşık 400 milyon ton plastik atık üretiliyor. Üretilen tüm plastiğin yaklaşık yüzde 36'sı ambalaj üretiminde kullanılıyor ve bunun yüzde 85'i çöplüklere atılıyor. Okyanuslarda 75 ile 199 milyon ton arasında plastik atık bulunuyor. Tam da bu nedenle plastik farkındalığı hem insan hem de gezegen sağlığı için daha da yaygın olmalı ve plastik kullanımı sınırlayan yasalar acilen yürürlüğe girmeli.

KÂĞIT GERİ DÖNÜŞÜMÜ

Kâğıt, en sık geri dönüştürülen gereçlerden ve geri dönüşüm için toplanan malzemelerin ağırlıkça yarısını oluşturuyor. 2021’de 50 milyon tondan fazla kâğıt geri dönüştürülmek üzere geri kazanıldı ve yüzde 68'lik bir geri dönüşüm oranına ulaşıldı. Geri dönüştürülen her bin ton kâğıt 13 ağacın yaşamına devam etmesini sağlıyor. Tabii geri dönüşüm oranı yüksek diye kâğıt kullanıma büyük bir hızda devam etmeye gerek yok. İşyerlerinden eğitim kurumlarına kadar birçok sektörde bu konuda her yaştan bireyin farkındalık ve davranış değişikliği geliştirmesine destek olmak için çalışmalar yürütmek gerekli.

ALÜMİNYUM GERİ DÖNÜŞÜMÜ

Alüminyumun sonsuz sayıda geri dönüştürülebilmesine rağmen her yıl 7 milyon ton alüminyum hâlâ geri dönüştürülmemektedir.

Cam, kum ve kireçtaşı gibi yaygın malzemelerden yapılmıştır ve geri dönüşümü en ucuz ve en verimli gereçlerdendir. Geri dönüştürülmüş gereçlerden cam ürünleri yapmak, işlenmemiş hammaddelerden daha ucuzdur.

E-ATIK

Elektronik atık veya e-atık, küresel olarak en hızlı büyüyen atık endüstrisi. 2019’da küresel ölçekte 53.6 milyon metrik ton e-atık üretildi. Bu ağırlık yaklaşık olarak 4 bin 500 Eyfel Kulesine ve 350 yolcu gemisine eşit. Ne yazık ki e-atıkların büyük bir kısmı uygun şekilde bertaraf edilemiyor.

GIDA ATIĞI

828 milyon insanın açlıktan doğrudan etkilendiği ve 2.3 milyar insanın ciddi ve orta derece gıda güvensizliği yaşadığı bir dünyada Gıda ve Tarım Örgütü’nün verilerine göre küresel ölçekte 1.3 milyon gıda çöpe atılıyor ve ne yazık ki atılan gıdaların en az yüzde 40’ı yenilebilecek durumda.

* Veriler Uluslararası Geri Dönüşüm Bürosu tarafından yürütülen bir araştırmadan alınmıştır.