Uzaya gönderilen Voyager Altın Plak'ta neler var?

Voyager 1 ve 2, yüz milyonlarca kilometre mesafe ve 47 yılı aşkın bir süreden sonra hala yıldızlararası uzayda uçuyor. Son zamanlarda yaşanan cihaz sorunları bu tarihi görevin yaklaşan sonuna işaret etse de araçların her biri, insanlığın simgelerini kozmik sonsuzluğa taşıyor. Bu simgeler, Dünya üzerindeki yaşamın görüntülerinin, seslerinin ve tasvirlerinin işlendiği Altın Plak’lar. Dünya dışı zekanın bu zaman kapsüllerini keşfetmesi elbette muhtemel olmayabilir ama sıradışı bir şey olursa, uzaylılar bu çalınabilir plaklarda ne bulabilir? Ayrıca gezegenimize dair hangi özet bilgilerin seçileceğine kim karar verdi?

PROJEYE DAHİL EDİLECEKLER ÖZENLE SEÇİLDİ

Voyager Altın Plak projesi, o zamanlar Cornell Üniversitesinde çalışan meşhur astrofizikçi ve astrobiyolog Carl Sagan‘ın başında olduğu resmi bir NASA komitesinden çıkmıştı. Rolling Stone dergisinin editörü Timothy Ferris ve Sagan’ın eşi, yazar ve sanatçı Linda Salzman’ın da yer aldığı bu ekip, yaklaşık bir yıl boyunca projeye dahil edilebilecek geniş çapta bir medyayı değerlendirmişti.

Popular Science Türkçe'nin aktardığı haberde Altın Plak projesinin yaratıcı yönetmeni ve Sagan’ın uzun süre beraber çalıştığı sanatçı Jon Lomberg, “Kariyerimin en önemli sanat işiydi” diyor. “Büyük ihtimalle beni bu işle hatırlarlar.”

Ekip üyeleri plak için 115 (ve bir tane de ayarlamada kullanılan) görüntüde, kimyasal bileşim şeması ve kambur balina, rüzgar, kuş sesleri gibi doğa kayıtları ile rüzgar, okyanus sörfü ve fırtına gibi seslerden oluşan 12 dakikalık bir koleksiyonda karar kılmış. İnsanlara ait ses seçimlerinde ise 55 modern ve antik dilde yapılan selamlamanın yanısıra o zamanki Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kurt Waldheim’in seslendirdiği bir mesaj yer alıyor. Ayrıca her plakta çocukların gülüşü, ayak sesleri, beyin dalgası taramaları, Mors kodu ve zamanın ABD Başkanı Jimmy Carter’ın bir mesajını içeriyor.

Müziğe gelindiğinde ise Voyager komitesi, dünya çapındaki kültürleri temsil eden şarkıların yer aldığı 90 dakikalık bir kayıt oluşturmaya çalışmış. Seçilenler arasında Mozart, Bach, Beethoven ve Stravinski’nin klasik Batı besteleri, Çinli müzisyen Guan Pinghu, Hintli klasik şantöz Kersarbai Kerkar ve Azerbeycan halk müzikleri var.

Fakat daha modern müziğin de konulması kararı bir miktar muhafeletle karşılanmış. Komite üyesi ve halkbilimci Alan Lomax, başlangıçta Chuck Berry’nin “Johnny B. Goode” şarsının dahil edilmesine karşı çıkarak rock n’ roll’un burada yer edinmek için fazla “ergen” olduğunu iddia etmiş. Sagan söylenenlere göre Lomax’ın itirazını “Gezegende bir sürü ergen genç var” sözleriyle çürütmüş.

Fakat eleştiriler burada da son bulmamış. Voyager’ın selefleri Pioneer 10 ve 11’de erkek ve kadın insanların anatomik yönden doğru tasvirlerini taşıyan plaklar bulunsa da NASA, namus kumkumalarını yeniden incitmeme kararı almış; bunlar ister Dünyalılar olsun, ister uzaylılar. Sagan’ın komitesi esasında çıplak bir erkek ve kadının fotoğrafını yerleştirmeyi ümit etse de; genital bölgesi olmayan iki vücut silüetinde uzlaşmaya mecbur kalmışlar. Bununla beraber insanların anatomik özellikleri, omurgalı evriminin bir şemasında gösteriliyor.

Fakat engellerin hepsi adap konularıyla ilgili değilmiş; en az bir tanesi resmi bürokrasiden kaynaklanıyor olabilir. Bazı komite üyelerine göre The Beatles’ın “Here Comes the Sun” şarkısı, plak şirketi EMI ile yaşanan telif hakkı sorunları sebebiyle plaklara aktarılamamış. Fakat Rolling Stone editörü Timothy Ferris, 2017 yılında şarkının hiç ciddi olarak düşünülmediğini iddia etti.

Ferris 2017’de The New Yorker‘da şöyle yazıyor: “O şarkı Beatles’in en güçlü çalışması değildi ve kısa vadede güzel gelse bile şarkının ismindeki nükte, bir milyar yıl boyunca komik olmaz gibi duruyordu.”

Yine de The Beatles grubu, plakları en az iki başka şekilde etkilemişti. Ferris’e göre projeyi düzenleyenler, John Lennon’un önerisiyle ses mühendisi (ünlü yapımcı Jimmy Iovine) çalıştırmışlardı. Lennon gibi Ferris de her plağın sonundaki boş alanlara ufak, kişisel mesajlar işlemişti: “Müzik yapanlara; tüm dünyalarda, tüm zamanlarda.” Fakat Altın Plaklar’da plan hiçbir zaman uzaya gönderecek sağlam altın plaklar üretmek olmamıştı.

“Onlar aslında alüminyum bir kutudaki bakırlar” diyor Lomberg ve plakları yapanların, uzayda olası bir kimyasal aşınmayı önlemek için her plağı ve kasasını “çok ince bir altın katmanıyla” anotladıklarını ekliyor.

Günün birinde uzak bir gelecekte keşfedilirlerse, plaktaki ses kayıtlarını dinlemek isteyen dünyadışı zekaların onları (tahminen derme çatma bir plakçalarda) 16 ? rpm’de çalması gerekiyor. Görüntü arşivine bakmaları için de görüntüleri kaydedilen sinyallerden nasıl oluşturacaklarını detaylı şekilde anlatan açıklayıcı talimatlar var. Fakat Voyager görevinde bulunan pek çok kişi için bu araçlar, taşıdıkları bilgiyi götürdükleri mesafeden çok daha fazlasını temsil ediyor.

Uçuş mühendisi Sun Matsumoto, “Benim için neredeyse büyüyüp ayrılan fakat her zaman kalbimde olan bir çocuk gibi” diyor Popular Science‘a. “Voyage’ın bizi artık arayamayacağı zamanlardan sonra çok daha uzun bir süre yolculuğuna devam edeceğini, yıllar yıllar boyunca, biz gittikten çok uzun süre sonra bile artık hangi varlık olursa dinlemek isteyenlere barışçıl mesajlar taşıdığını bilmek büyük bir huzur veriyor.”

“Bana göre Voyager Altın Plak, insanlığın ve dünya barışı için can atmanın güzel bir örneği” diye ekliyor itiş mühendisi Todd Barber. “Bu sadece ABD’deki bir müzik ve görüntü koleksiyonu değil, Dünya gezegenini evrende temsil etme yönünde tutkulu bir girişim.”

Voyager araştırma araçları nihayetinde ne zaman kapanırsa kapansın, Altın Plak’lar uzayın daha derinlerine giderek hayal edilebilir bir gelecek boyunca yollarına devam edecek. Dünya’da ise Lomberg, bıraktıkları mirasın “Uzay Çağı’mız hatırlandığı müddetçe anılarda yaşamaya mukadder olduğunu” söylüyor ve her zaman “Bunun önemli bir parçası olmaktan çok gurur duyacağını” ekliyor.