Mustafa Kemal Atatürk’ün önerdiği kitaplardan biridir: Beyaz Zambaklar Ülkesinde. Rus papaz Grigory Petrov’un yazdığı kitap, Finlandiya’nın uluslaşmasını, Aydınlanmasını ve kalkınmasını anlatır. Finlandiya, eğitim konusunda yalnızca Türkiye değil, birçok ülkenin örnek olarak incelediği bir ülke. Fin Aydınlanmasının önemli unsurları var. Yazar Petrov, bunları sıralarken Fin aydınlanmacı Snellman’ın “toplumun tamamını Aydınlanma hareketine katmanın ne kadar önemli olduğu” görüşüne vurgu yapar.

Fin Aydınlanma ve kalkınmasının ülkemizi güncel boyutuyla ilgilendiren konusu ise yapılaşma. Ağır bir deprem sürecinden geçiyoruz. Ürettiğimiz konutlar üzerimize çöktü, resmi rakamlara göre can kaybı 45 binin üzerine çıktı. Türkiye’nin insan kaybı bir yana, ciddi düzeyde ekonomik kaybı oluşmuş durumda. Her şeyden önce deprem bölgesindeki konutların yıkılmasıyla oluşan ekonomik kaybın yeni harcamalarla katlanması bekleniyor. İnşaat maliyetleri inanılmaz şekilde yükselmiş durumda. Tüm ülkeyi saran tedirginlik herkesi binasının depreme dayanıklılığını sorgulamaya yöneltti. Ancak ölçümleri doğru yapan eğitimli insan bulma sorunu yaşanıyor. Bu sorunu çözerseniz karşınıza bir maliyet çıkıyor: En az 20 bin TL. Konutların güçlendirilmesi en az 250 bin, yıkılıp deprem isterlerine uygun yapılması en az 1 milyon TL’den başlıyor.

Uzun süreli ekonomik krizle örselenmiş, halen pahalılık nedeniyle et tüketiminin yüzde 30 düzeyine düştüğü bir ortamda depreme dayanıklı yapılar hangi kaynakla üretilecek?

Depreme müdahale konusunda yetersizlikleri eleştirenlere tehdit savuranlar, oluşan inşaat rantına ellerini ovuşturanları hiç görmüyorlar. Ciddi bir kayıp var. Bu kayıp halkın vergilerinden karşılanacak ama birileri felaketin sonuçlarından da kâr sağlayacak...

Fin Aydınlanmasının başlarında Fin halkı doğru düzgün konutlarda yaşamaz. Yazar Petrov’un nitelendirmesiyle taş kovuklarında, üzeri sert soğuklarla donan toprak altındaki “barınaklarda” yaşarlar. Bu durumun da düzeltilmesi gerekmektedir. Ama bu insanların keyfine, vurguncuların insafına bırakılamaz. Bizzat devlet, yapım gücü olmayanlara ücretsiz inşaat malzemesi verir hatta konut inşa eder. Seferberlik başlatılır, inşaat girdilerindeki bütün vergiler kaldırılır. İnsanlar yaşanabilir barınaklara kavuşur, sorun üretmeyen modern yapılaşma sağlanır.

Dünyadan örnekler ortada. Deprem bizden ranta değil bilime önem vermemizi istiyor.