Sadece 3 yılda 5 Merkez Bankası başkanı, 4 ekonomi bakanı, 2 Varlık Fonu genel müdürü, 3 Borsa İstanbul genel müdürü, 4 Merkez Bankası başkan yardımcısı, 3 TÜİK başkanı değiştirdik. Sonuç: TL eridi, dolar 23 lirayı aştı. Ekonomik batak artık kritik eşiği de aştı...

Yılgın muhalifler kervanındayım ve bir süre daha böyle olacağım. Ah vah edebiyatı yapmayı ise son derece anlamsız buluyorum. Gözümü dışarıya çevirdim. Bakalım dünyada neler oluyor? Ülkeler kendi ekonomik güçlerini artırmak için neler yapıyor?

Biliyorsunuz yapay zekâ, çipler ve yarı iletkenler artık ekonomilerin itici gücü... Özellikle cep telefonundan otomotive bilgisayardan akıllı tekstile hemen hemen her sektör ve her alanda çiplerin olması bu konuda küresel bir soğuk savaş bile yaratmış durumda. “Çip dörtlüsü” olarak bilinen çip üreticisi ülkeler Tayvan, Güney Kore, Çin ve ABD. Hem pandemi döneminde tedarik sorunları yaşanması hem de Çin’in bu alandaki hâkimiyetinin artması üzerine ABD harekete geçmişti. Biden yönetimi, bir yandan ezeli rakibi Çin’in gelişmiş yarı iletkenleri inşa etmek için ihtiyaç duyduğu Batılı araçlara ve vasıflı işçilere erişimini keserek teknoloji konusundaki ticaret savaşını tırmandırmıştı bir yandan da geçen ağustos ayında Çip ve Bilim Yasası’nı yürürlüğe sokmuştu. Amaç ABD’de yerli yarı iletken üretimini artırmak. Bunun için, şirketlerin yatırım yapmaları için büyük teşvikler veriliyor. Ve çip teknolojisi konusunda dünya lideri olan Tayvan’ı yanına çekmeye çalışıyor. Şimdiden Tayvanlı TSMC Arizona’da 40 milyar dolarlık ikinci bir fabrika inşasına başladı. Samsung, Teksas yakınlarında 17 milyar dolarlık fabrika kuracağını açıkladı. Intel, Ohio eyaletinde 20 milyar dolar tutarında iki yeni tesisin yapımına başladı...

Bu fabrikaları çalıştırmak ve yapacakları çipleri tasarlamak için gereken kalifiye işgücünü bulmak için de harekete geçildi. Bu alanda 50 bin yeni mühendis ihtiyacı ortaya çıkacağı öngörülüyor.

ABD 1990’larda dünya yonga üretiminde yüzde 37 ile pazar lideri iken bugün ancak yüzde 12’sini üretiyor. Uzmanlar, bu on yıllar boyunca yarı iletken ve donanım eğitiminin durduğunu söylüyor. Ancak CHIPS Yasası’nın başarılı olması için her fabrikanın, iki yıllık önlisans derecelerinden doktora derecelerine kadar değişen eğitimlerle her türden yüzlerce yetenekli mühendise ve teknisyene ihtiyacı olacak.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki mühendislik okulları şimdi bu yeteneği üretmek için yarışıyor. Üniversiteler ve kolejler, yarı iletkenle ilgili müfredatlarını yeniliyor.

Küresel rekabetin öte tarafındaki Çin de boş durmuyor tabii. Yerli alternatifler geliştirmek üzere devlet finansmanı akıyor. Düzinelerce Çinli çip şirketi, bu yıl halka arz yoluyla para toplama planlarını tamamlıyor. Bunlar arasında Çin’in en büyük ikinci çip üreticisi Hua Hong Semiconductor ve Huawei tarafından desteklenen bir çip aracı üreticisi yer alıyor. Ülkenin güneyindeki Guangzhou şehri, yarı iletken ve diğer teknoloji projeleri için bu yıl 21 milyar dolardan fazla tahsis etti.

Konu önemli. Sadece ABD ve Çin değil bütün ülkeler artık çip üretimi gibi stratejik ürünlerde kendi yerli güçlerini artırmanın peşinde.

Türkiye seçimlerden 1 ay önce büyük bir müjde ile ilk çip üretim tesisi için imzaların atıldığını ve 12 ay içinde ilk defa 65 nanometre çiplerin üretileceğini açıklamıştı. Tıpkı yerli ve milli Turkovac aşısı gibi bu da havada... Artık çip teknolojisi 8 nanometreye kadar çıkmışken bu üretip eğer gerçekleşiyor olsa bile işe yaramayacak. Zamanında (Erbakan döneminde) TESTAŞ adıyla bir çip fabrikası kurulmuştu. Eğer engellenmeyip devam ettirilebilseydi Güney Koreli Samsung veya Tayvanlı UMC veya TSMC gibi dünyanın dev firmalarından biri olabilirdi. Türkiye’de neden güzel hamleler hep yarıda kalıyor, devasa bir bataklığın içinde debeleniyor ve iyiyi de aşağıya çekiyoruz. Bir sonraki yazıda TARLA örneği ile...