Yazar: Doç.Dr. Faruk GÜÇLÜ

            E.Öğr.Üyesi

Konaklama vergisi, tarihsel gelişim süreci içinde değişik adlarla uygulanmıştır. Türkiye’de ilk olarak 2004 yılında gündeme gelmiştir. Konaklama Vergisi, 2008 yılında İl Özel İdareleri ve Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı’nın içinde yer alarak Meclis Alt Komisyonu’nda görüşülmüştür. Ancak turizm sektöründen gelen tepkiler üzerine komisyondan geçmeyerek yasalaşmamıştır. Muammer Güler’in İstanbul Valiliği sırasında kente girişi önlemek amacıyla Kent Vergisi önerilmiş ancak bu öneri de benimsenmemiştir.

Aradan on beş yıl geçtikten sonra yeniden gündeme gelen 6802 sayılı kanunun 2. maddesi 2. bölümüne ekleme yapılan Konaklama Vergisi, TBMM Bütçe ve Plan Komisyonu’nda kabul edilmiştir. yüzde 2 oranında alınması planlanan konaklama vergisi otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart hotel, misafirhane ve kamping gibi konaklama tesisleri ile dağ ve yayla evi gibi kırsal turizm tesislerinde verilen geceleme hizmetleri Konaklama Vergisi’ne tabi olacaktır. Cumhurbaşkanına oranı yüzde 1’e indirme ve üç kat artırma yetkisi verilmektedir. Vergiyi tesis sahiplerinin ödemesi öngörülmüşken daha sonra hizmetten yararlananların ödemesi şeklinde yasalaşmıştır. 

Gelişmiş bazı ülkelerde  uygulanan Konaklama Vergisi, bazı ülkelerde Şehir Vergisi, Ziyaretçi Vergisi, Otel Vergisi veya Turizm Vergisi olarak da bilinmektedir. AB üyesi ülkelerde Konaklama Vergisi uygulamasının yasal dayanağı KDV uygulamasında da değişikliklerin (282/2011) yer aldığı 2006/112/EC sayılı Konsey Direktifi’dir. AB ülkelerinde Konaklama Vergisinden elde edilen gelirler tamamen yerel yönetimlere yani belediyelere bırakılmaktadır. ABD’de benzer şekilde KDV yerine uygulanan Satış Vergisinin konusuna giren konaklamalar Otel Vergisine tabi tutulmaktadır.(Burçin Bozdoğanoğlu, Maliye Dergisi, Sy 164, 2013).

Osmanlı döneminde değişik adlarla Konaklama Vergisi alındığı görülmektedir. Bir çeşit ayak bastı parası olan Selamet Akçesi ya da Kademiye Vergisi buna en güzel örnektir. Defterdar Fındık Mehmet Efendi tarafından uygulamaya konulan dinlenme yerlerinden toplanan İstirahat Vergisi de bu kapsamda uygulanmış bir vergi türüdür. Geçit Vergisi, Gülek Geçidi Vergisi, Haliç Vergisi, Osmanlı döneminde uygulanan benzer vergiler arasındadır.

Uygun değil

Ülkemizde özellikle de turistik yörelerde konaklama hizmet sunulan tesislere hizmeti belediyeler ve yerel yönetimler sunmaktadır. Ancak verginin yerel yönetimlerce değil merkezi yönetimce toplanmasının öngörülmesi yerinde bir uygulama değildir.

Ülkemizde Konaklama Vergisi adıyla uygulamaya konulacak olan vergi, Fransa’da Turizm Vergisi, Belçika’da Şehir Vergisi, Almanya’da Kültür Vergisi ve Yatak Vergisi, Hollanda’da Turist Konaklama Vergisi, İtalya’da Konaklama Vergisi, İngiltere’de Konaklama ve Yatak Vergisi, Slovakya’da Şehir Vergisi, Kasaba Vergisi, Slovenya’da Turist Vergisi, Hırvatistan’da Konaklama Vergisi, Bulgaristan’da Şehir Vergisi ve Konaklama Vergisi, ABD’de Otel Doluluk Vergisi ve Otel Oda Vergisi, Japonya ve Hong Kong’da Konaklama Vergisi olarak uygulanmakta, vergileri yerel yönetimler toplamaktadır. Halen TBMM’de olan yasa teklifinde Konaklama Vergisini toplama yetkisi merkezi hükümete verilmektedir. 

Konaklama Vergisi, genelde gelişmiş, yoğun turist akımına uğrayan ülkelerde ve Venedik gibi fazla turist gelmesini istemeyen şehirlerde değişik adlarla yerel yönetimlerce uygulanmaktadır. 

Yetki yerelde olmalı

Ülkemizde vergi sisteminin adil olmadığı, toplanan vergilerin toplumun yararına uygun şekilde kullanılmadığı, halkın ödediği vergilerin nereye harcandığı konusunda bilgilendirilmediği bilinmektedir.

Vergilerin artırılması ya da Konaklama Vergisi gibi yeni vergiler konulması belki ekonomik zorluklardan kaynaklanmış olabilir. Ancak aşırı vergi yükünün de kayıt dışılığı teşvik edeceği unutulmamalıdır.   

Konaklama Vergisinin toplanma yetkisinin merkezi yönetime değil, yerel yönetimlere verilmesi gereklidir. Dünyadaki uygulamalar bu yöndedir.