Küçük bir balıkçı kasabasından Çin tarzı sosyalizmin pilot şehrine: Shenzhen

• Çin’in taklitten çıkıp teknolojide büyüme stratejisinin merkezi Shenzhen yeme içme, alışveriş gibi imkânlarıyla turizme de hazır. Kentte üç bin restoran mevcut. 
  

Çin’in tarihi başkenti Pekin’deki turumuzu tamamlayarak Çin Hava Yolları’nın iç hat uçuşu ile dört saatte Shenzhen’e geliyoruz.

Shenzhen ülkenin yeni yüzü. “Çin tarzı sosyalizmin” bir nevi “pilot” şehri. 

Küçük bir balıkçı kasabasıyken 30 yıl önce ülkenin ilk özel ekonomik bölgelerinden biri olarak ilan edilmiş. Bugün 16 milyon nüfuslu bir teknoloji kenti.

Uçak alçalırken hemen aşağıda birbirine eklemlenen kilometrelerce uzunlukta köprüler, yollar yüksek binalar göze çarpıyor.

Denizin ortasında ise küçük bir kasaba büyüklüğünde lojistik limanı var. Shenzhen bugün ülkenin en büyük ihracat merkezi. 

YENİ HONG KONG

Kenti uzmanından dinlemek üzere geniş ve tertemiz caddelerin içinden geçerek lüks Shangri-La Oteli’ne geliyoruz. Shenzhen Belediyesi Dış İlişkiler Ofisi Başkanı Can Saixian’ın konuğuyuz. Yemekte sunulan tüm yemekler Çin mutfağının en ünlü örneklerinden oluşuyor. Şef bu yemekleri füzyon mutfağına uyarlamış. 

“Shenzhen, Çin’e özgü sosyalizmin inşasının pilot bölgesidir, Çin Komünist Partisi ve halkın kurduğu yepyeni bir örnek modeldir” diyor Shenzhen Belediyesi Dış İlişkiler Ofisi Başkanı Cao Saixian. Hong Kong’la bağlantılı üç limanı olan Shenzhen, bir finansal merkez olmasının yanı sıra yeme içme, alışveriş gibi turistik imkânlar da sunuyor. Kentte üç bin restoranı mevcut. Hatta bir Türk restoranı da var.

SIFIR KARBONA YAKIN

Saixian’ın verdiği bilgiye göre Shenzhen insan ve doğanın uyum içinde bir arada yaşayabileceğini gösteren bir prototip kent gibi tasarlanmış! 

Evet insan eliyle kurgulanmış, yaratılmış bir teknoloji kenti Shenzhen. Her yerde yeşil dönüşüm için karbon ayak izinin azaltılmasına yönelik adımları görebiliyorsunuz.

Teknolojik gelişimin merkezi bu kentte bin 200’den fazla park yapılmış, her yerde ağaçlar var, otoyollar ve köprüleri rengarenk begonviller kuşatıyor. Kentte karbon emisyonu da ciddi biçimde kontrol ediliyor. Aynı zamanda güneş ve rüzgâr enerjisinin en yoğun kullanıldığı şehir Shenzhen. 

Shenzhen şu anda Huawei, Tencent, Vanke ve Ping An Insurance gibi sekiz Fortune 500 firmasına ev sahipliği yapıyor.

“Bir ülke iki sistem” modeli ile yönetilen ve 25 yıl önce Çin’e devredilen Hong Kong sınırdaş olan ve teknoloji ağırlıklı şirketlerin yer aldığı Shenzhen’e eski yıllardakinin tersine her gün 200 bine yakın kişi çalışmaya geliyor.

Temmuz 1997’de Britanya’dan Çin egemenliğine geçen Hong Kong, Shenzhen’den kuş uçuşu bir mesafede. Kente otobüs, tren ve vapurla ulaşılabiliyor. Çin vatandaşları Hong Kong’a geçiş için özel bir kart çıkartıyor. 

Eskiden Shenzhen’de yaşayanlar iyi vakit geçirmek, eğlenmek için Hong Kong’a gidiyormuş, şimdi ise durum tam tersine dönmüş. Genç nüfusun yoğun olduğu Shenzhen, yeme içme alışveriş ve eğlence açısından daha ucuz daha çeşitli seçeneklere sahip.

HAYALLERİN GERÇEKLEŞTİĞİ YER!

Shenzhen nüfus ortalaması genç bir şehir. Çünkü teknoloji şirketleri ağırlıklı. Belediye Dış İlişkiler Ofisi Başkanı Cao Saixian sohbetimizde kentten “hayallerin gerçekleştiği yer” diye söz ediyor. Ne demek diye soruyoruz. ABD’nin Silikon Vadisi’ni hatırlatan bir yorum yapıyor: “Burada yaşayan herkes girişimci olabilir. Hayallerini gerçekleştirebilir.” 

Çin’deki gençler de sosyal medya tutkunu. Ancak Çin’de Batı’da kullanılan tüm sosyal medya platformları yerine yerlileri var. Çok işlevli sosyal medya platformu WeChat, Haziran 2023 sonu itibarıyla 1 milyar 300 milyon aylık aktif kullanıcıya sahip. Neredeyse Çin nüfusu kadar!

Çin’in gelişmelerini gösterebilmek için seçtiği şirketlerden Tencent yetenekli gençlerin hayalleri için desteklenen bir şirket. Araştırmalar kullanıcıların dörtte birinin uygulamada günlük olarak dört saatten fazla zaman geçirdiğini gösteriyor. Tencent’in merkezinde genç çalışanlar da Saixian söylediği gibi “hayallerini” gerçekleştirebildiklerini söylüyor. Tencent Holdings’in ChatGPT benzeri bir sohbet robotu geliştirdiği de biliniyor. Bölgede açılan Guangming Bilim Kenti’nde 24 bilim teknoloji inovasyon kuruluşunun kurulması planlanıyor.

Çin tarzı modernleşme çok önemli bir değişim sağlıyor bu gerçek. Ancak 1.4 milyar nüfusu olan bir ülkede teknolojinin, dijitalleşmenin hızla yayılması gelecek yıllarda sorun yaratmayacak mı? Sosyalizmi bu yolla başarılı kılmak ne derece mümkün?

Bu soruyu karşılaştığımız tüm yetkililere soruyoruz. Yanıt ise tüm dünyada yaşanan bir gerçeği ortaya koyuyor:

“Kitlesel işler hizmet sektöründe olacak. Kargo taşımacılığı, evlere yemek ve diğer servisler. Bir başka hedef de turizm sektörünün canlanması...”

OTOMOBİLLERİN YARISI ELEKTRİKLİ

BYD kısaltmasıyla bildiğimiz (Build Your Dream yani Türkçesiyle Düşlerini İnşa Et) dev bir otomotiv şirketi. Otomobil severlerin yakından bildiği ve Türkiye’ye gelmesini beklediği Çin’in en büyük otomotiv şirketi BYD’yi de ziyaret ediyoruz. Çinli milyarder Wang Chuanfu’nun 1995’te kurduğu şirkete, ABD’li yatırımcı Warren Buffett da yüzde 14 oranındaki hisseyle ortak. 

Çin’in bu yılki otomobil satışları yaklaşık 27 milyon. Bu araçların yarısı ise artık elektrikli. 

Elektrikli araç üreticisi BYD ise bu yıl 3.7 milyon elektrikli araç satmayı hedefliyor. Tesla’nın hedefi ise 2 milyon. Bir başka ifadeyle BYD rakipleriyle arayı açıyor. Çünkü konforlu araçları rakiplerine göre daha ucuz fiyatla satabiliyor. Bunu gerçekleştirebilmesinin en önemli nedeni de dünyanın ikinci en büyük elektrikli araç aküsü üreticisi olması. Elektrikli hızlı trenler de geliştirilen araçlar arasında. Yeri gelmişken belirtelim 

BYD Avrupa’da üretim için fabrika yatırımı yapmayı planlıyor, Fransa başta olmak üzere bazı ülkelerle görüşmeler yapıyor. Türkiye TOGG’dan sonra bu fabrikayı ister mi bilemeyiz ama “Türkiye listede neden olmasın?” diye düşünmeden edemiyoruz.

MODA HAFTALARININ ARANAN ÜLKESİ OLDU

Bir zamanların en basit tekstil ürünlerinin üreticisi ve ihracatçısı olan Çin, artık moda ve tasarımda da başa oynuyor. Çin moda haftaları da artık sektörün takvimlerinde yer alıyor. Çin’de dikkatimizi çeken tarihi motifler tasarımların da ilham kaynağı halinde. Moda tasarım haftalarında da sergilenen giysilerde bu izler var.

YARIN: TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİNİN GELECEĞİ