Ünlü bir köftecinin ürünlerinde domuz eti bulunduğunun aylar önce raporlarla belirlendiği ortaya çıkınca toplum ayağa kalktı. Öfkelenenler kadar şaşıranlar da oldu. 

Bunun üzerine 2021’de yazdığım bir yazıyı hatırladım. 6 Ağustos 2021’de Hopa’da, Gürcistan sınırına yakın bir yerde korkunç bir olay olmuş, bir TIR garajına çekilen Gürcü plakalı bir aracın dorsesinde terk edilmiş, aralarında gebe atların da olduğu 38 at bulunmuştu.

İki at ölmüştü; biri kan kusuyordu. Üç atın durumu ağırdı, bazıları baygın halde yatıyordu. Biri gebeydi ve dorsede doğum yaptı. O anne Kırgızistan’a ulaşsa karnındaki tayla birlikte bir düğünde davetlilere ikram edilmek için kesilecekti! 

28 Ağustos 2021 akşamı ise aralarında tayların da olduğu 33 atla dolu bir TIR, yine Hopa’da ele geçirilmişti. Kars’tan yüklenen atlar önce Ayaş’a getirilmiş, şoför Düzce’de bırakıp gidince aracın sahibine hayvanları Hopa’ya kadar götürmesi gerektiği söylenmiş, Hopa’da işin şekli değişince kendisi olayı ihbar etmişti.

Anlaşılıyordu ki Türkiye, at yemenin yaygın olduğu Kırgızistan, Gürcistan gibi ülkelere sürekli canlı hayvan ihraç ediyordu. Bu korkunç olayları anlattığım yazımda atları ve domuzları “kasaplık hayvan” olarak tanımlayanın AKP hükümeti olduğunu da yazmıştım.

GIDA KODEKSİNDE NELER OLUYOR?

2006’da, o dönemdeki adıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, etlerle ilgili iki tebliğ yayımladı ve “domuz, yabandomuzu, at ve tavşanı” diğer kasaplık hayvanlar olarak belirledi. Gıda Kodeksi AB’ye uyduruldu ve at, kasaplık hayvan oldu.

2011’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği’nin 4. maddesinde, “Evcil tırnaklı hayvan: Sığırı, mandayı, bizonu, koyunu, keçiyi, tek tırnaklı hayvanı, deveyi ve domuzu ifade eder” dendi.

2012 tarihli Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği ile ise evcil tırnaklı hayvan etinin kullanım alanları şöyle sıralandı: Emülsifiye et ürünü, jambon, kurutulmuş jambon. 

Son köfteci olayı toplumda infial yaratınca Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü sosyal medya hesabından açıklama yapıp “domuz etinin kasaplık etler sınıfına alındığını” yalanlayıp bahsettiğim tebliğlerin yürürlükte olmadığını, yürürlükte olan tebliğde ise domuza ilişkin bir tanım olmadığını bildirdi. 

‘EVCİL TIRNAKLI HAYVAN’ İFADESİYLE YARATILAN BELİRSİZLİK

Öncelikle bu durum, 2011 ve 2012’de domuzu da içeren tebliğlerin uygulamaya konulduğu gerçeğini değiştirmiyor. 

Şu anda yürürlükte olan tebliğde açıkça “domuz” adı geçmiyor ancak “evcil tırnaklı hayvan” ifadesi yer alıyor. O zaman Tarım ve Orman Bakanlığı, 2011’de yaptığı evcil tırnaklı hayvan tanımını şimdi ret mi ediyor? 

Şu anda yaptıkları, genel bir isim kullanarak tek ve çift tırnaklı ayrımını belirsizleştirmektir. Biz net olarak yazalım:

Tek tırnaklı hayvan denilse, at, eşek, domuz ve zebra başta olmak üzere bu hayvanların melezleri olan katır, bardo ve zebroid anlaşılacak. Çift tırnaklı hayvan denilse, sığır, koyun, keçi, manda, deve, geyik gibi hayvanlar anlaşılacak. 

Belli ki daha önceki tebliğler dikkatimizi çekince, “evcil tırnaklı hayvan” denerek at, eşek gibi hayvanları da gıda kodeksine sokmanın yolu bulunmuş. Bu arada birileri de köfteci gibi domuzu da dahil ediyor anlaşılan. Bunu önlemek için bakanlığın tebliğde yer verdiği “evcil tırnaklı hayvan” ifadesini netleştirmesi gerekiyor.

Bu konuda şunu da eklemezsem olmaz. Sadece belli türlerin değil, hayvan yemenin tamamen sonlanması gerek. O güne kadar masum hayvanlar “ürün” olarak damgalanıp sınırlardaki kamyon dorselerinde, denizlerdeki devasa gemilerde kilometrelerce yolculuk yapıp işkence çekecek, insanlar bu zulmü değil, alıp sattığının niteliğini konuşacak.