Türkkaya Ataöv
Türkkaya Ataöv Son Yazısı / Tüm Yazıları

Suriye Kürtleri

09 Ekim 2013 Çarşamba

Suriye Kürtleri güney komşumuzdaki
azınlıklardan biridir.
Budunsal topluluklar Kürtler,
Türkler ve Çerkezler; din azınlıkları
Aleviler, Dürziler, Yunan Ortodoksları
ve Katolikleri, İsmaili
Şiiler, Ermeniler, Suriye Ortodoksları
ve Katolikleri, Maruni,
Asuri ve Yezidilerle Yahudilerdir.
Sonraki göçmenler 400 binin
biraz altında Filistinlilerdir.
En büyük azınlık iktidarda
olan Alevilerdir; ikincisi (nüfusun
yüzde 8’i) Kürtlerdir.
Osmanlı’nın çekilişiyle Fransız
manda yönetimi, emperyalizmin
genel kuramı gereği, azınlıklardan
yararlanmış, Alevilere
askeri okulları açmış, Beşşar’ın
babası (Hafız el Esad) kurmay
olarak orada yetişmiş, hava
generali rütbesiyle iktidarı almıştı.
“İştirakçı” (sosyalist) ve
Arap milliyetçisi olarak 1940’ta
kurulan (“Yeniden Doğuş” anlamında)
Baas Partisi’nin ileri geleniydi.
Suriye Baası’nın İslama
tavrı kendine özgüdür. Devlet
başkanı Müslüman olmak zorundadır,
ama devlet dininin
İslam olduğu anayasasında yer
almayan iki Arap ülkesinden
biridir; öteki Lübnan. Ancak,
anayasasında laiklik sözcüğü
geçmez.
Kürtler iki bölgededir:
Halep’in kuzeybatısında “Kürt
Dağı” ve Kuzey Cezire’de Türkiye
sınırı yakınında Carablus’tan
Kamışlı’ya değin topraklarda.
Kürtçe konuşurlarsa da, yerel
Arap kültürlüdürler. Fransız
sömürgecileri onları “Özel
Birlikler”e alıp ellerine silah
vermişti. “Hoybun” Kürt partisi
de o yıllarda oluştu. Hoybun’la
Ermeni Daşnak işbirliği, hatta
yazılı antlaşması bilinmelidir.
Bunda ve Şeyh Sait isyanında
Britanya haber alma örgütünün,
özellikle Hoybun toplantılarına
katılan Edmonds ve Modfold
adlı ajanların para ve silah yardımları
da belgelerdedir. Söz
konusu antlaşma “saldırı işbirliği
paktı”dır ve “Türk öğesine
karşı”dır (M. 3); ikisi de “Türkiye
ile savaş içinde olduklarını kabul
ederler” (M. 9).
Suriye’nin 1946’da bağımsızlığından
sonraki ilk üç askeri
darbesinde yarı Kürt kökenli
subaylar da bulunduğundan,
Kürtler ordudan uzaklaştırıldılar.
Arap milliyetçiliğinin en ateşli
olduğu 1958-76 yıllarında baskı
gördüler. Bir nedeni de Suriye
Komünist Partisi’yle yakınlıklarıydı.
1961 nüfusu sayımı 120
bin Kürt’ü “yabancı” olarak belirledi.
1962’de Türkiye sınırına
Arapları taşıyarak Kürtleri iç
bölgeye aldılar. Hafız el Esad
1971’de bu baskıyı hafifletti.
Suriye iktidarı 1990’larda
Türkiye ve Irak’taki Kürtlere
kendi amaçları doğrultusunda
arka çıkarken, birkaç Kürt de
meclise girdi. Bu değişim Kürtlerin
sivil ve budunsal haklar
aldığı anlamına gelmez. Yurttaşlıkları,
kimlikleri ve pasaportları
yoktu. Köylerinin Arap
adları vardı. Baskılar bugün
de sürüyor. Resmi dil yalnız
Arapçadır, ama yaygın üç dil
Arapça, Kirmançi Kürtçesi ve
Türkçedir. Beşşar el Esad’ın
iktidara geldiği 2000’li yıllardan
bu yana, Suriye ordusuyla Suriyeli
Kürtler arasında çatışmalar
oldu. Bir önemlisi 2004’te Kamışlı
başkaldırmasıdır.
Günümüzde Kürtler 13 siyasi
partiye bölünmüştür. PKK’nin
Suriye kolu olan Demokratik
Birlik Partisi (PYD) dışındakiler
Kürt Ulusal Kongresi’ni
(KNC) ve bu iki büyücek örgüt
de Irak’ın kuzeyinde Mesud
Barzani’nin çabalarıyla Yüksek
Kürt Kurulu’nu da oluşturdular.
PYD sözcüsü Salih
Muhammed Müslim PKK ile
bağlantıyı örgütsel değil, “ideolojik”
olarak nitelemiştir. Bu
iki birimden PYD İslamcılardan
uzaktır, öteki (KNC) Müslüman
Kardeşler’in ağır bastığı Suriye
muhalefetine yakındır. Din anlayışı
dışında, Arap-Kürt gerginliği
de vardır. Türkiye sınırına yakın
Resulayn’da çatışma olmuş,
kan dökülmüştür. Suriye muhalefeti
kimi Kürtleri ülkenin
kuzeydoğusunu ele geçirip iç
savaşa ihanet etmekle suçluyor.
İmralı’da Apo’nun 21 Mart
2013’te açıklanan mektubunda
Ortadoğu Kürtlerini öteki azınlıklarla
işbirliğine çağırdığı ve
İstanbul’da oluşturulan Suriye
geçici yönetimine bir Kürt
kökenlinin başkan seçilmesini
önerdiği anlaşılıyor.
Suriye’de muhalefeti desteklediğini
söyleyen AKP yönetimi
gerçekte Sünni muhalefeti
destekliyor, ama bu muhalefete
Suriye Kürtlerini genelde
dahil etmek istemiyor. Ancak,
Sünni El Kaide ile bağlantılı
olan El Nusra örgütünün kanlı
ve çağdışı eylemleri Türk ve
dünya kamuoyunu şaşırtmış
ve sarsmıştır.


Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

2013’ten Sonrası 23 Aralık 2013
Küba’ya Ambargo İnsanlık Dışı 20 Kasım 2013
Suriye Kürtleri 9 Ekim 2013

Günün Köşe Yazıları

Işık Kansu
Işık Kansu Çürüyüşten Dirilişe...
Olaylar Ve Görüşler
Atatürk’ün huzurunda Sadri Maksudi - Gülnur Üçok
Olaylar Ve Görüşler
Yerel Yönetimler ve vesayet denetimi - Ali Serindağ
Mustafa Balbay
Mustafa Balbay Şahsıma mektuplar (42) Rakibim sensin!
Şükran Soner
Şükran Soner Toplumsal tarih bilinci uyarılmadan haklar savaşımı kazanılamıyor
Mine G. Kırıkkanat
Mine G. Kırıkkanat Öpücük aman, tokat yaman
Murat Ağırel
Murat Ağırel ‘Kar leoparı’ neden cezaevinde
Oktay Ekşi
Oktay Ekşi Bekçi Murtaza kafası
Miyase İlknur
Miyase İlknur Erdoğan belayı satın aldı
Mehmet Ali Güller
Mehmet Ali Güller G20’nin dönüşümü
Öner Yağcı
Öner Yağcı Günümüzün Nazizmi
Eren Aysan
Eren Aysan Sevgi Soysal’ı düşünürken...

Video Haberler

En Çok Okunan Haberler