“Anafartalar Kahramanı Mirliva Mustafa Kemal Paşa saat 1’e doğru Haydarpaşa’ya geldi” ‘Yenigün, 14 Kasım 1918, s. 1.’

30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmış, Birinci Dünya Savaşı bitmişti. Osmanlı Savaş Bakanlığı, komutanları İstanbul’a çağırmıştı. İstanbul’a çağrılan komutanlardan biri de Yıldırım Orduları Komutanı Mustafa Kemal Paşa’ydı.

Tarih: 13 Kasım 1918.

Yer: İstanbul.

Mustafa Kemal Paşa’nın Adana’dan bindiği tren 13 Kasım 1918 Çarşamba günü saat 12.45 civarlarında Haydarpaşa Garı’nda durduğu sırada 61 parçalık İtilaf donanması da İstanbul’u işgal etmek için Boğaz’a girmiş bulunuyordu. Aralarında Yunan Averof zırhlısının da bulunduğu donanma ağır ağır İstanbul’a doğru ilerlerken Mustafa Kemal Paşa da yanında yaveri Cevat Abbas’la birlikte Haydarpaşa Garı’nın merdivenlerinde görüldü.

Garip bir tesadüftür: İşgalciler ve onları beş yıl sonra bu topraklardan söküp atacak olan kurtarıcı aynı gün aynı saatlerde İstanbul’a geldi. İstanbul, işgalcilerini ve kurtarıcısını aynı gün aynı saatlerde karşıladı.

İtilaf donanması Boğaz’dan geçerken deniz trafiği durdurulmuştu. İşgalciler İstanbul Boğazı’nda resmigeçit yapıyordu. İşgal töreni sırasında bir Osmanlı heyeti amiral gemisine giderek işgalcilere “Osmanlı hükümeti adına hoş geldiniz!” dedi.

Geldikleri gibi giderler

Çok değil daha üç yıl önce bu donanmayı Çanakkale’de durduran ordunun en başarılı komutanlarından Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa, şimdi o donanmanın elini kolunu sallayarak İstanbul Boğazı’na girişini içi yanarak seyretmek zorunda kalıyordu. O birkaç saatlik beklemede Çanakkale’yi düşündüğü muhakkaktı. Kafasının içi karmakarışıktı. Bir ara ağzından “Hata ettim! İstanbul’a gelmemeliydim. Bir an önce Anadolu’ya dönmenin çaresine bakmalı” sözleri döküldü.

Mustafa Kemal Paşa öğleden sonra eski küçük Kartal istimbotuyla İngiliz ve Fransız bayraklarının dalgalandığı “çelik ormanının arasından” karşıya geçti.

O sırada İstanbul ufuklarına doğru bakarken dudaklarından “Geldikleri gibi giderler” sözü döküldü. O sırada Mustafa Kemal Paşa’nın yanı başında bulunan yaveri Cevat Abbas (Gürer) o anı, sonradan şöyle anlatacaktı:

“İstanbul’a geldiğimiz günü hiç unutmam. Şehrin çok hazin bir hali vardı. İstanbul, düşman donanmalarının limana girmeleri felaketinin yasını tutuyor, bu büyük yasa Atatürk de ortak oluyordu. Atatürk ile ben askeri ulaşımın bir köhne motoru (Kartal) ile deniz ortasına yaslanan bir çelik ormanının içinden geçiyorduk. Atatürk’ün zarif dudaklarından ‘Geldikleri gibi giderler’ cümlesini işittiğim zaman, mütarekenin doğurduğu derin ve elemli ümitsizliği derhal unutmuştum. Cevabımda aceleci davrandım. ‘Size nasip olacak, siz bunları kovacaksınız paşam’ dedim. Gülümsedi. Aziz başının içinde şekillenmeye başlayan vatan kurtarma planlarını bir an için yeniden geçiriyor gibi daldı, sonra ‘Bakalım’ dedi.”

Yenigün Gazetesi’nin mesajı

14 Kasım 1918 sabahı İstanbul tarihinin en kara gününe uyandı. O gün gazeteler kapkara puntolarla çıktı. O gün en anlamlı birinci sayfa Yunus Nadi Bey’in Yenigün Gazetesi’nin birini sayfasıydı. Yenigün Gazetesi, “İtilaf Donanması Limanımızda” manşetiyle çıktı. Manşetin hemen altında karakalemle çizilmiş olarak işgal kuvvetlerinin dokuz zırhlısına yer verilmişti. Haber yazısında ise yaşanan hayal kırıklığı şöyle ifade edilmişti: “Dün büyük bir İtilaf filosu mızıkaları ve bayraklarıyla limanımıza geldi. Bu geliş ne kadar sessiz ve gürültüsüz olursa olsun, sulh zamanlarında limandan limana ecnebi sahillerini dolaşan dostane bir ziyaret değil, belki de uzun ve kanlı bir sergüzeştin hazin akıbetini gösteren galibane bir geçit resmidir. Bu geçit resmini, İstanbul’un bir kısım gayri müslim halkı neşe ve gurur dalgaları içinde karşılamış olmasına rağmen, Çanakkale’de verilen şehitlerin hatırasıyla titreyen öteki kısım dünkü manzara karşısında açıkça müteessir ve dilhundur.”

Gazete, İtilaf donanmasının İstanbul’a gelişini “uzun ve kanlı bir maceranın hazin akıbetinin göstergesi” olarak adlandırıp İstanbul’un işgaline karşı Çanakkale Zaferi’ne gönderme yapıyordu.

Anafartalar kahramanı

14 Kasım 1918 tarihli Yenigün Gazetesi, Çanakkale Zaferi’ne asıl göndermeyi Mustafa Kemal Paşa ile yapıyordu.

Gazete, manşetinde İstanbul’un işgalinden söz ederken manşetin hemen altına, haberin sol alt köşesine ise Mustafa Kemal Paşa’nın bir fotoğrafını koyarak “Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal’in de İstanbul’a geldiğini” belirtmişti.

Gazete, Mustafa Kemal Paşa fotoğrafının hemen altında “Anafartalar Kahramanı sabık (eski) Yedinci Ordu Kumandanı Mirliva Mustafa Kemal Paşa’nın” saat bire doğru Haydarpaşa’ya geldiğini belirterek “Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa’nın mühim bir vazifeye tayin edileceğini” yazıyordu. (Yenigün, 14 Teşrinisani 1918)

Yenigün Gazetesi, İstanbul’un fiilen işgal edilmesi üzerine ertesi gün işgale karşı direnişe vurgu yaparcasına Çanakkale Muharebelerini anımsatıyor ve Çanakkale’de düşmana karşı direnişin sembolü haline gelmiş olan Mustafa Kemal Paşa’nın “Anafartalar Kahramanlığını” öne çıkarıyordu.

14 Kasım 1918 tarihli sayısında işgal karanlığına ve o karanlığa son verecek aydınlığa (Mustafa Kemal Paşa’ya) aynı anda yer veren Yunus Nadi Bey’in Yenigün Gazetesi bence Türk basın tarihinin en anlamlı birinci sayfasına imza attı.

Yenigün’den Cumhuriyet’e

Yenigün Gazetesi 2 Eylül 1918 tarihinde İstanbul’da Yunus Nadi Bey tarafından yayımlanmaya başlanmıştı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un resmi işgalinden sonra Yenigün Gazetesi Milli Mücadele’yi desteklediği için İngilizler tarafından kapatıldı. Bunun üzerine Milli Mücadele’ye katılmak için Anadolu’ya geçen Yunus Nadi Bey, gazetesini de Anadolu’ya taşıyarak 10 Ağustos 1920’den itibaren Ankara’da “Anadolu’da Yenigün” adıyla çıkardı. Anadolu’da Yenigün, Milli Mücadele’nin en gür seslerinden biri oldu. Yunus Nadi Bey, 7 Mayıs 1924’te Cumhuriyet Gazetesi’ni kurdu. 11 Mayıs 1924’te Yenigün Gazetesi yayın hayatına son verdi.

Yenigün Kurtuluş Savaşı’nın, Cumhuriyet ise Türkiye Cumhuriyeti’nin sözü, sesi oldu. Yunus Nadi, Yenigün Gazetesi’yle Türk Bağımsızlık Savaşına, Cumhuriyet Gazetesi’yle Türk Aydınlanma Savaşına büyük katkı sağladı.

Yenigün Gazetesi’nin 14 Kasım 1918 tarihli birinci sayfası, İstanbul’un işgaline karşı Mustafa Kemal’in “Anafartalar Kahramanlığının” vurgulandığı ilk yayındır. Yenigün Gazetesi’nin 14 Kasım 1918 tarihli birinci sayfası, Mustafa Kemal Atatürk’ün bu toprakların bitmeyen umudu olduğunun en ikonik kanıtlarından biridir.