Türkiye tarihinin en şaibeli seçimleri 16 Nisan 2017’de yapılan halk oylamasıdır. Çünkü seçimin anayasaya, yasalara ve demokratik teamüllere göre dürüst bir şekilde yönetilmesinden sorumlu olan Yüksek Seçim Kurulu (YSK), sandıkların kapanmasına dakikalar kala aldığı skandal kararla tam 2.5 milyon mühürsüz oyu geçerli saydı. Bu koşulda bile YSK’nin resmi sonuçlarına göre değişikliklere 24 milyon 325 bin 633 “Evet”, 23 milyon 203 bin 316 “Hayır” oyu verilmişti. Yani sadece yüzde birlik farkla “Atı alan Üsküdar’ı geçmişti.” 2017 referandum sonuçlarına muhalefet sözcüleri kem küm etmekten başka bir şey yapamadılar çünkü ellerindeki yetersiz sandık verileri, başkasına imkân vermiyordu.

Bilindiği gibi o referandumla yürürlükteki anayasanın 18 maddesi değiştirilerek demokrasi bir illüzyona dönüştürüldü. Parlamenter sistem kaldırılarak yerine “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” denilen otokratik yapı kuruldu. Meclis’in güçlendirileceği (!) algısını yaymak için milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarıldı. Oysa özünde demokratik sistem içinde Meclis’in hükmü kalmadı. Başbakanlık makamı yok edildi. Hâkimler Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısı kökten değiştirilerek yargı bundan böyle tümden yürütmeye tabi kılındı. 

104 İLÇE

Bu topraklarda 200 yıldır devam eden demokrasi mücadelesinde 2017 referandumu çok önemli bir kırılma noktası, tam bir geriye gidiştir. Referandumla ülkemizdeki demokrasi ve demokratik kurullar, seçilmiş siyasiler eliyle tank ve tüfek kullanmadan ortadan kaldırıldı. 

O tarihten sonra muhalefet partilerinin sahadaki “gücüne” rağmen bu operasyonun nasıl yapıldığını anlamak için kaynakları araştırdım, uzmanları dinledim. Sosyal Demokrasi Derneği’nin (SDD) geçen hafta Ankara’da düzenlediği bir çalıştayda veri madenciliği ve analizi şirketi Polimetre’nin kurucusu Mehmet Günal Ölçer’in yaptığı detaylı sunumdan, referandumdan “Evet” çıkarmak için yapılan operasyonunun püf noktasını anladım. Sayın Ölçer ve ekibi, 2015 Genel Seçim sonuçlarıyla 2017 referandumu sonuçlarını sandık sandık birlikte analiz etmiş. Sayın Ölçer, hesaplamalarda “Herhangi bir ilçede 2017 referandumundaki ‘evet’ oranı, 25. Dönem milletvekili seçimindeki AKP ve MHP’nin toplam oy oranından aşırı biçimde yüksekse o yerde referandum sonucunun normal olmadığı” sonucuna varmış.*

Bu analize göre seçmenin yüzde 89’unun yaşadığı 64 il ve 754 ilçede sonuçlar normal. Ama ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da öyle bir 104 ilçe var ki YSK buralarda “normalden fazla evet” oyu ilan etmiş. Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Kars, Mardin, Muş, Rize, Şanlıurfa, Siirt, Şırnak, Van ve Tunceli’ye bağlı bu ilçeler o sırada ya AKP’li belediye başkanları ya da kayyumlar tarafından yönetiliyormuş.

ORTAK SEÇİM GÜVENLİĞİ 

104 ilçenin 4.659 mahallesinde bulunan sandıklarda muhalefetin gözlemcisi ya hiç yokmuş veya yetersizmiş. Anlaşılan, bu sandıklardaki muhalefet oyları büyük oranda “evet”e dönüştürülmüş. Örneğin Şanlıurfa ili Akçakale ilçesi Bulutlu Mahallesi’nde 2015 genel seçimlerinde CHP 474, HDP 14 oy almışken referandumda bu mahalleden sadece 36 Hayır oyu çıkmış. 2015 genel seçimlerinde aynı mahallede AKP 406, MHP 42 oy almışken referandumda bu mahalleden tam 1065 Evet oyu çıkmış, yüzde 240 artmış!

Polimetre’nin analizi 104 ilçede normalden fazla evet oyunun 2 milyondan yüksek olduğunu kanıtlıyor. Oysa YSK’ye göre 1 milyon 122 bin 317 oy farkıyla EVET kazandı. Buralarda muhalefet önlem alabilseydi en az 433 bin farkla HAYIR sonucu çıkacaktı.

Bugün yaşadığımız sorunların temel sebebi 2017 referandumuyla gayri meşru şekilde inşa edilmiş olan “otoriter gecekondu rejim”dir. Bu rejim değişmeden Türkiye düzlüğe çıkamaz. Ama demokrasiye ulaşmak için öfkelenmek veya kızmaktan fazlasını yapmalıyız. Hem sakin ve sabırlı hem de cesur olabilmeliyiz. Bu rejimden kurtulmak için demokrasi güçlerini birlikte çalışmaya zorlamalıyız. Bu 104 ilçe dahil ulusal çapta seçim güvenliği yapısı kurulması için muhalefete destek olmalıyız. Yoksa demokrasi ve özgürlük hepimiz için sadece bir rüya olacak!

* Raporun ayrıntıları için: https://www.polimetre.com/_files/ugd/bac5df_dcb8b1f616de43b2a13e6f6c291f5f86.pdf