Hatırlarsınız, 2021 yılında Marmaris ve Manavgat’ta çıkan orman yangınları günlerce sürdü. Bizzat hem gözlemledim hem de söndürme çalışmalarında yer aldım. 

Türkiye’de yetersiz sayıda yangın söndürme uçağı olması ve var olanların da hangarlarda bekletilmesi kamuoyu tarafından çok eleştirildi, haklıydılar. Bu durum dönemin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye soruldu. Bakan cevabında “El atından 20 uçakları olduğunu söylüyorlar. Hani nerede? Apronda 6 uçak gözüküyor. 3’ünün motoru yok. Vizontele’de bir sahne var ya ‘Baba motor yok’ diyor. Aynen öyle... THK siyasetin oyuncağı haline dönmüş durumdadır. Ana muhalefet partisi ile birlikte hareket ediyor” dedi. 

Bakana göre bu uçaklar o dönemde kullanılamaz haldeydi. Ancak yapılan bakımlardan sonra yangın söndürme filosuna katıldılar ve birçok yangına da müdahale ettiler. 

Yani aslında bir iş bilmezlik vardı. 

Ama ilginç bir şey oldu. 

Sayıştay’ın Orman Genel Müdürlüğü raporlarını okurken gördüm. 

Orman Genel Müdürlüğü tarafından orman yangınları ile havadan mücadele faaliyetlerinde kullanılmak üzere Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na para aktarılmış. Ancak aktarılan tutar alacak kayıtlarında izlenmemiş. 

Yani orman yangınları için nihayet yabancı ülkelerden helikopter kiralama işini bitirme kararı alınmış. Şahane gelişme değil mi? 

Bakın devam edelim raporu okumaya: 

“Orman Genel Müdürlüğü orman yangınları ile havadan mücadele faaliyetlerinde kullanılmak üzere Helikopter ve Uçak Alımı Projesi kapsamında, Savunma Sanayi Başkanlığı nezdindeki Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na Bütçe Kanunu ile vize edilen tutarı aktarmakta, bu fonda biriken para başkanlık tarafından helikopter ve uçak alımı için kullanılmaktadır.” 

Sırf yangınlarda kullanılsın diye hazırlanan fona 28 Aralık 2023 tarihinde (projenin USD olarak yürütülmesi nedeniyle) 274 milyon 500 bin TL’si döviz cinsinden olmak üzere 300 milyon TL para aktarılmıştır. 

Ne kadar aktarılmış? 300 milyon Türk Lirası. Yani o günkü kur ile (ortalaması 24.10) 12 milyon 500 bin dolar. 

Tarihi biraz geriye sararak devam edelim... 

Aynı şekilde 2022 yılında yatırım programında vize edilen 400 milyon TL, 9 Aralık 2022 tarihinde Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na aktarılmış. Bu tutar Sayıştay’a göre “630-Gider Hesaplarında” izlenmiş. 

Yani 2022 yılında ne kadar aktarılmış? 400 milyon Türk Lirası. Aktarılan tutar o günkü ortalama kur ile (16.55) 24 milyon 169 bin dolar. 

Bitmedi. 

“Helikopter Alımı Projesi” kapsamında 2012 yılından itibaren 2018 yılına kadar bu fon hesabına 824 milyon TL (o günkü kurla yaklaşık olarak 311 milyon dolar) para aktarılmış. 

2012-2018 yılları arasında toplam 311 milyon dolar daha yatırılmış bu hesaba. Toplam ne kadar yatırılmış oldu? 

347 milyon 669 bin dolar. 

Şahane değil mi? Ancak sorun şu... Bu gönderilen tutarlar 2022 yılındaki hariç mali tablolarda izlenmemiş ve bir muhasebe kaydına da rastlanılmamış. Sayıştay denetçisi bunu kurum yetkililerine sormuş. Kurum gönderdiği cevap yazısında, bulguda yer alan hususlara katıldığını ve bu hususların yerine getirilmesi için çalışma başlattığını belirtmiş. 

Şimdi asıl mesele şu: 347 milyon 669 bin dolar ile helikopter alındı mı alınmadı mı? 

Alındı ise Orman Genel Müdürlüğü envanterine işlendi mi? 

Biraz açık kaynak araştırmasında (www.tolgaozbek.com sitesinin özel haberine göre), ihale düzenlenmiş ve ABD merkezli Air Tractor şirketinin tasarımı olan AT802 tipi uçaklar seçilmiş. Geçen yıl orman yangın söndürme uçak filosu için AT802’lerden kiralama gerçekleştirilmişti. Fiyatı yaklaşık 4 milyon dolar olan uçaklardan toplam 20 adet alınmasına karar verilmiş. 

Yani bu habere göre 80 milyon dolar AT802 tipi uçaklar için ödemişiz. Ancak Tarım ve Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey 2023 tarihli açıklamada TUSAŞ tarafından üretilen helikopterlere vurgu yaparak şunları söylüyor: 

“TUSAŞ tarafından yerli olarak üretilen 3 adet T70 yangına su atar helikopteri bu sezon orman yangınları ile mücadelede kullanacağız. Satın aldığımız hem amfibik ve hem karadan su alabilen özellikte 3 ton kapasiteli 20 adet Air Tractor model uçağın ilk 4 adedi bu yıl yangın sezonunda kendi pilotlarımızla görev yapacak, kalan kısmı 3 yıl içinde filomuza katılacaktır. Envanterimizdeki uçak ve helikopter sayıları her yıl kademeli olarak artırmaya devam edeceğiz ve filomuzun büyük kısmı da yerli ve milli olacaktır.” 

Yani alınan uçaklardan sadece 4 adedi gelmiş. 

Peki, helikopterler nerede? 3 adet T70 su atar helikopterimiz var gözüküyor. 

TUSAŞ’ın sayfasına baktım. Helikopter için şöyle bir açıklama var: 

“Program kapsamında, TUSAŞ ana yükleniciliğinde ve Sikorsky, Aselsan, TEI, Alp Havacılık firmalarının alt yükleniciliğinde, Sikorsky Aircraft firmasının S70i helikopterinden yola çıkılarak geliştirilecek olan 109 adet T70 Genel Maksat Helikopteri, Türkiye’de lisans altında üretim modeliyle, 6 farklı kullanıcıya teslim edilecektir. (Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü)” 

Uzun lafın kısası ortada yaklaşık 350 milyon dolarlık bir para var ve bu paranın tam olarak nereye nasıl harcandığını Sayıştay tespit edememiş. 

Daha da kötüsü harcanıp harcanmadığı da belli değil. TL’ye çevirsek vatandaşın milyarlarca lirası kimin elinde nereye verilmiş belli değil. 

Bu arada ne olmuş? 

Ormanlarımız yanmış o yanan alanlarda insanlarımız, hayvanlarımız can vermiş, yanan alanların bazılarına otel vb. şekillerde çökenler olmuş. Hesap veren açıklayan var mı, yok.