Avrupa’da, son 500 yılın en kurak yazından sonra, çok zor geçmesi beklenen kış, Avrupa Birliği’nin son finansal kriz sırasında gözler önüne serilen eşitiz “merkez-çevre” (Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika ile Güney ve Doğu Avrupa ülkeleri) çelişkisini yeniden keskinleştirecek gibi görünüyor. 

Avrupa Birliği ülkeleri, ekonomik ve siyasi istikrarlarını, Ukrayna savaşının güvenlik etkisi bir yana, çok yönlü baskıların altında korumaya çalışıyorlar. Yazın kuraklık, aşırı sıcaklar tarımda verimi yüzde 60’a varan düzeylere, su rezervuarlarında, Ren Nehri gibi ekonomik açıdan kritik su yollarında su seviyesini kritik düzeylere düşürdü. Orman yangınları Güney Avrupa’da ekonomik açıdan son derece önemli turizmi de birçok bölgede olumsuz yönde etkiledi.

Gıda ve enerji fiyatlarındaki artışlar, etkileri yoksul kesimlerde daha derinden hissedildiğinden, gündeme bir “geçim sıkıntısı krizi” getirdi. Enerji fiyatlarında hızlı artışlar turizm bölgelerinde soğutucu çalıştırma maliyetlerini dayanılmaz düzeylere yükseltti. Devletlerin getirdiği, örneğin İspanya’da klima cihazının ayarını 27 derecenin altına indirme yasağı gibi kısıtlamalar da sektörü olumsuz yönde etkiliyor.  

Fiyat artışlarına ek, doğalgaz tedarikinin giderek zorlaşması, hatta durma noktasına gelme olasılığı, ekonomi yorumcularını Avrupa çapında bir resesyonun kaçınılmaz olduğuna ikna etmiş görünüyor. Enerji fiyatlarındaki artışlara, ek kullanımına getirilecek kesintilere, yüksek enflasyon ortamında bunalmakta olan halkların (reel ücretler hızla düşüyor) vereceği tepkileri de şimdiden kestirmek çok zor. 

Diğer taraftan enerji krizi, ondan kaynaklanan sorunlar, Avrupa Birliği’nin üyelerinde farklı yaşanıyor. Örneğin, kışın enerji krizi, üye ülkeler arasında, enerji tedarikinde Rusya’ya bağımlılık oranına göre farklı şiddette yaşanacak. Ek olarak AB çapında Almanya’nın liderliğinde getirilmeye çalışılan yüzde 15 tüketim kısıtlaması, Rusya gazına Almanya kadar bağımlı olmayan İspanya ve İtalya gibi ülkelerde uygulanabilecek gibi görünmüyor. Dahası bu kısıtlama önerisi, uzun süre Rusya gazına bağımlı kalmayı sürdürerek, kimi yorumculara göre “ucuz enerjiyle üretim yapan” Almanya’ya yönelik tepkileri artırdı, “merkez-çevre” çelişkisini, “liderlik” (hegemonya) sorununu yeniden gündeme getirdi.

Enerji krizi, enflasyon ve durgunluk ortamında, başta İtalya olmak üzere İspanya, Yunanistan gibi ülkelerin, kimi Baltık ülkelerinin bir borç krizine düşme olasılığı “merkez-çevre” çelişkisini derinleştiriyor. Bu ortamda Avrupa Merkez Bankası borçlu ülkelere yardım etmeye çalışırken aynı anda faizleri de yükseltmeye başlaması, çelişkili bir durum yaratıyor. Örneğin İtalya ve Yunanistan’da borçların sürdürülebilirliğini tehlikeye atıyor.

Ekonomik yapıları dolayısıyla, enerji ve gıda fiyatlarındaki artışlarından etkilenme biçimleri birbirinden farklı ülkelerin, aynı faiz oranları, para politikaları ve enerji tüketimini kısıtlama basıncı altında yaşamaya çalışması, aralarındaki farkları büyüterek birliği tehlikeye atma riskini artırıyor.

Son olarak, halen yaşanmakta olan geçim sıkıntısı krizinin, kışın günlük yaşamı, mutfağı ve “oturma odasının” ısınma düzeyini etkileyecek kısıtlamaların toplumsal sonuçlarını da düşünmek gerekiyor. Halkın hükümetlerinden krize karşı önlem, destek, güvence talebi, enerji ve gıda piyasalarında korumacılığı, AB’nin temel taşı neoliberal modelin ve de AB’nin dışına çıkma eğilimini güçlendiriyor. Enerji şirketleri müstehcen kârlar yapar, müdürlerine hissedarlarına dağıtırken, IMF enerji fiyatlarının halka yansıtılmasını önerirken, halkın tepkileri, Avrupa Birliği’ne karşı duyguları, sol hareketin zayıf olduğu durumlarda, bu milliyetçilikten beslenen faşist hareketleri de güçlendirecektir.