Önce tartışmayı anımsayalım:

1) HDP İstanbul Milletvekili Oya Ersoy, Meclis’te Öğretmenlik Meslek Kanunu görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmada iktidara yönelik olarak şunları söyledi:

“Size neden gerici diyoruz biliyor musunuz?

Çünkü sizler 500 yıl geride kalmış Osmanlı’yı, 1500 yıl geride kalmış din esaslı toplum düzenini yeniden hortlatmaya çalışıyorsunuz.

Biz kadınlar özgür olabileceğimizi öğrendik ve ne 500 yıl ne de 1500 yıl öncesine gitmeye niyetimiz yok. Götüremezsiniz.”

2) HDP İstanbul Milletvekili Hüda Kaya, Oya Ersoy’un sözlerinin HDP’nin tabanını incittiğini belirtip Twitter üzerinden şunları söyledi:

“İlericilik ve gericilik ithamlarıyla Saray rejimini gericilik üzerinden vurmaya çalışma çabaları hem beyhudedir hem de sapla samanı karıştırmaktır.

Coğrafyamızın tarihinde inançlara AKP kadar düşmanlık etmiş, yozlaştırmış, milyonlarca insanı inançlardan uzaklaştırmış ve inanç değerlerini istismar etmiş başka bir iktidar yoktur.

Diğer yandan 150 yıl geriye gitmekle ‘ilerici’ olunuyorsa pekala bin beş yüz yıl geriden de ilham alınarak daha ‘ilerici’ olunabilir.”

3) Buna karşılık Sol Parti konuya şu yorumu getirdi:

“Gericilik*: İnsanlığın yüzyıllar içinde kazandığı haklarını, toplumların eşitlik ve özgürlük birikimlerini yok sayan, bağnaz düşünceler bütünü.

Bir başka deyişle aydınlanma karşıtlığı, dini kurallara dayalı bir toplum özlemi gericiliktir.”

***

Değerli okurlarım, her türlü siyasal ve ideolojik içeriği bir yana bıraksak bile “ileri” ve “geri” kavramları, bir aritmetik ölçüye, bir tarihsel sürece, bir insan evrimi çizgisine göre düşünülmek zorundadır:

Şimdi gelelim insanlığın birbiriyle iç içe geçmiş olan, birbirlerinin sebep ve sonuçları olan üretim biçimi, siyasal rejim, siyasal düşünce ve ideolojik evrim çizgisine:

1. Aşama. Üretim biçimi: Toplayıcı+avcı. Toplum yapısı, rejim: Göçebe, aile, aşiret. İdeoloji/İnanç: Paganizm.

2. Aşama. Üretim biçimi: Tarım. Toplum yapısı, rejim: Yerleşik monarşi. İdeoloji/İnanç: Tektanrılı dinler, mezhepler, tarikatlar.

3. Aşama. Üretim biçimi: Tarım+sanayi. Toplum yapısı, rejim: Ulus devlet, demokrasi denemeleri, seçimle değişen yöneticiler. İdeoloji/İnanç: Tektanrılı dinler, mezhepler, yükselen milliyetçilik, temel hak ve özgürlüklerin tomurcukları.

4. Aşama. Üretim biçimi: Tarım+sanayi+bilişim (robotik+yapay zeka). Toplum yapısı, rejim: Eşitlikçi, katılımcı demokrasi. İdeoloji/İnanç: Tek tanrılı dinler, mezhepler+milliyetçilik ve bütün kimlikler için eşit temel hak ve özgürlükleri güvenceye alan, yükselen eşitlikçi Laik, Demokratik, Hukuk Devleti.

***

Sevgili okurlarım, bu evrim sürecine göre:

İster Hıristiyan olsun, ister Müslüman, “monarşik din devletleri”, 4. aşamasına ulaşmış olan insanlığın 2. aşamasında, “geride” kalmış olan bir devlet biçimi ve toplum yapısıdır.

Onu özlemek de “gericiliktir”.

Olaya kadın hakları başta olmak kaydıyla, insan hakları açısından da bakacak olursak:

Bütün dinsel, mezhepsel, etnik, milli, cinsel kimlikleri eşit kabul eden insanlığın ulaştığı aşama bakımından da bu dini veya etnik kimliklerin herhangi birini ölçüt alarak onların içindeki tek bir kategorinin ötekilere üstünlüğünü savunmak da geride kalmaktır ve “gericilik”tir.

Tarihsel açıdan “gericilik” kavramı doğrudan doğruya “geride kalmış”, “eski” “devlet biçimleri” ve “üretim yapıları” ile ilişkilidir.

Dindarlık ya da dinsizlikle ilgisi yoktur.

Bu durumda “sapla samanı birbirine karıştıran” Oya Ersoy ya da Sol Parti değil, iktidar mensupları ve bizzat Hüda Kaya’dır.