Sahte 50 ve 100 dolar nasıl anlaşılır? Doların sahte olup olmadığını anlama yöntemleri neler?

Piyasada sahte 50 ve 100 dolar banknotların dolaşımda olduğu iddiası yurttaşlarda paniğe neden oldu. Bu sahte paraların, yazılım güncellemesi yapılmamış para sayma makineleri ve ATM'ler tarafından dahi ayırt edilemediği iddia ediliyor.. Peki, Sahte dolar nasıl anlaşılır? Doların sahte olup olmadığını anlama yöntemleri neler?

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Kaçakçılık, Narkotik ve Ekonomik Suçlar Soruşturma Bürosu, İstanbul'da, yurt dışında basılan sahte 50 ve 100 dolarlık banknotların piyasaya sürüldüğü ve bu nedenle Kapalıçarşı'daki bazı döviz bürolarının dolar alımını durdurduğu yönündeki iddialar üzerine harekete geçti.

SAHTE DOLAR NASIL ANLAŞILIR?

1. Kağıt Kalitesi ve Dokusu:

Özel Kağıt: Gerçek dolarlar pamuk ve keten karışımı özel bir kağıttan yapılır; normal kağıttan farklıdır.

Dokunma Hissi: Parayı elinizle hissedin; gerçek banknotlar hafif pürüzlü bir dokuya sahiptir.

2. Kabartmalı Yazılar ve Portre:

• Kabartma Detaylar: Banknot üzerindeki yazılar ve portre hafif kabartmalı olmalıdır.

• Portre Kalitesi: Portre detaylı ve net olmalıdır; bulanık veya soluk görüntüler sahte olabilir.

3. Su Yolu (Watermark):

• Işığa Tutun: Banknotu ışığa tuttuğunuzda sağ tarafında banknotun değeri veya portre su izi olarak görünmelidir.

• Netlik: Su izi net ve detaylı olmalıdır; bulanık su izleri sahte olabilir.

4. Güvenlik Şeridi:

• İnce Şerit: Banknotun içine gömülü dikey bir şerit bulunur ve ışığa tutulduğunda görülür.

• UV Işığı ile Kontrol: Güvenlik şeridi UV ışığında belirli renklerde parlamalıdır (örneğin, 20 dolarlık banknot yeşil renkte parlar).

5. Renk Değiştiren Mürekkep:

• Eğme Testi: Banknotu eğdiğinizde sağ alt köşedeki rakamın rengi yeşilden siyaha veya bakırdan yeşile değişmelidir.

• 100 Dolarlık Banknotlar: Bu banknotlarda renk değiştiren “Liberty Bell” (Özgürlük Çanı) sembolü bulunur.

6. Mikro Yazılar:

• Büyüteçle Bakın: Banknot üzerinde çok küçük yazılar bulunur (örneğin, “USA”, “USA 100”) ve bunlar net olmalıdır.

• Sahte Banknotlarda: Mikro yazılar ya yoktur ya da bulanıktır.

7. 3D Güvenlik Şeridi (100 Dolarlık Banknotlar):

• Mavi Şerit: Banknotu hareket ettirdiğinizde şerit üzerindeki “100” rakamları hareket ediyormuş gibi görünür.

• Sahte Banknotlarda: Bu şerit basılı olabilir veya hiç bulunmayabilir.

8. Seri Numaraları ve Hazine Mührü:

• Renk ve Hizalama: Seri numaraları ve hazine mührü aynı renkte ve hizalı olmalıdır.

• Farklılıklar: Renk tonlarında farklılık veya hizalama hataları sahte olabileceğini gösterir.

9. Gizli Görüntüler:

• Işığa Karşı Eğme: Belirli açılardan bakıldığında banknot üzerinde gizli rakamlar veya semboller görülebilir.

• Kalite: Bu görüntüler net ve belirgin olmalıdır.

10. Baskı Kalitesi ve Ayrıntılar:

• İnce Çizgiler: Banknot üzerindeki çizimler ve desenler net olmalıdır.

• Bulanık Baskılar: Detayların bulanık veya dağınık olması sahte olduğuna işaret edebilir.

11. Boyut ve Kesim:

• Standart Ölçüler: Gerçek dolar banknotları standart boyutlardadır.

• Düzgün Kenarlar: Kenarlar düzgün kesilmiş olmalıdır; pürüzlü kenarlar sahte olabilir.

12. Ultraviyole (UV) Kontrolü:

• Özel Işıkla Test: UV ışığı altında banknot üzerinde parlama veya özel semboller görülmelidir.

• Sahte Banknotlarda: UV ışığında beklenen tepkiler görülmez.

13. Manyetik Mürekkep ve Metalik Şeritler:

• Dedektör Kalemleri: Manyetik mürekkep dedektörleri veya özel kalemlerle test edebilirsiniz.

• Reaksiyonlar: Gerçek banknotlar bu testlerde belirli tepkiler verir.

14. Ses Testi:

• Parayı Şaklatma: Gerçek banknotlar kendine özgü bir ses çıkarır; sahte olanlar daha farklı bir ses verebilir.

15. Koku Testi:

• Özgün Koku: Gerçek para kendine has bir kokuya sahiptir; sahte paralarda bu koku olmayabilir.

16. Ayrıntılı İnceleme:

• Büyüteç veya Mikroskop Kullanımı: Şüpheli banknotları daha detaylı incelemek için optik araçlar kullanabilirsiniz.

17. Karşılaştırma:

• Doğruluğunu Bildiğiniz Bir Banknotla Kıyaslayın: Şüpheli parayı, gerçek olduğundan emin olduğunuz bir banknotla yan yana getirerek farklılıkları tespit edebilirsiniz.

DOLARIN SAHTE OLMADIĞINI ANLAMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

1967 yıl içinde yapılan ilk önemli tasarım değişikliğinde ABD kağıt parası, sahteciliğe karşı yeni bir dizi önlem içerecek şekilde yeniden tasarlandı. 1996’da 100 dolarlık banknotlarla tedavüle sunulmaya başlandı, bunu 1997’de 50 dolarlık banknotlar, 1998’de 20 dolarlık banknotlar, 2000 yılında da 10 ve 5 dolarlık banknotlar izledi.

2004 yılında 50, 2006 yılında 10 ve en sonda 2008 yılında 5 ABD dolarların tasarımında değişikliğe gidildi

2011 yılı Şubat ayı itibariyle güvenlik özellikleri artırılmış yeni tasarım 100 ABD Dolarları da piyasaya sürülmeye başlandı.

Yeni ABD Dolarları yürürlüğe girdiğinde eskisi ile değişmesi gerekmemekte olup, ABD Dolarlarının tedavüle girdiği tarihten bağımsız olarak kanunen geçerli sayılmakta.

Yeni 100 ABD Doları banknotlarda 3D güvenlik özellikleri kullanılmaya başlanılmış olup, zaman içerisinde diğer kupürlerde de bu güvenlik özellikleri kullanıldı.

Emniyet şeridi: ABD Dolarlarında 1996 öncesinde emniyet şeridi bulunmamaktadır. 1996 yılından sonra tedavüle sürülen banknotlarda emniyet şeridi kullanılmıştır.

ABD Doları banknotları ışığa tuttuğumuzda enine dik olarak yerleştirilmiş şekilde üzerinde 100 ve 50 ABD Doları banknotlarda rakamla kupür değeri ve “USA” ibaresi yer almaktadır. 20, 10, 5 ve 2 ABD Doları banknotlarda ise kupür değerleri yazı olarak yazılmış olup, yanında “USA” ibaresi bulunmaktadır

Filigran: ABD Doları banknotlar ışığa tutulduğunda ön yüzü sağ tarafında bulunan boşlukta para kağıdının üretimi sırasında kağıdın inceltilmesi yöntemi ile basılmış banknot üzerinde bulunan resmin filigran olarak bir kopyası yer almaktadır Intaglio Baskı Tekniği ile Yapılan Kabartma baskı: ABD Banknotlarında ön ve arka yüzde bazı bölümlerinde intaglio baskı tekniği ile kabartma baskı yapılmıştır. Banknotlar üzerinde bulunan portreler, bazı yazılar ve seri numaraları intaglio baskı tekniği kullanılarak basılmıştır. Banknot üzerinde bu bölgelerde parmaklarımızı dolaştırdığımızda kabartma baskı ile basılmış yerler hissedilmelidir.

Optik Değişken Bant: 

100 ABD Dolarının ön yüzünde portrenin yanında dikine olarak bulunan mavi banda odaklanarak banknotu öne ve arkaya doğru eğerek hareket ettirdikçe bant üzerinde bulunan çanların 100 rakamına dönüştüğü görülmektedir. Banknot öne ve arkaya eğildiğinde çanlar ve 100 rakamı bir yandan diğerine hareket ederken banknot sağlı sollu hareket ettirildiğinde çanlar ve 100 rakamının aşağı ve yukarı doğru hareket ettiği görülmektedir. Söz konusu bant para kağıdına sonradan baskı yapılmamış, geliştirilmiş mikro teknoloji kullanılarak kağıt üzerine dokunmuştur.

Renk Değiştiren Mürekkep

50 USD : 1997 yılında tedavüle sürülen 50 ABD Doları banknotların ön yüzünde bulunan “50” rakamına dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında siyah renkte görüntü vermektedir. 2004 yılındaki baskıda ise “50” sayısı banknot yukarıya ve aşağıya doğru eğildiğinde bakır renginden yeşile dönüşmektedir.

100 USD : 1996 ve 1999 yıllarında tedavüle sürülen 100 ABD Doları banknotların ön yüzünde bulunan “100” sayısı, dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında siyah renkte görüntü vermektedir. 2011 yılındaki baskıda ise “100” sayısı banknot yukarıya ve aşağıya doğru eğildiğinde bakır renginden yeşile dönüşmektedir.

UV Özellikleri: Tüm basım ABD Doları banknotlar ultraviyole ışığı emen pamuk-keten esaslı kağıda basılmış olup, içinde kırmızı ve mavi kılcal lifler yer almaktadır. Bunun yanında para serileri emniyet şeridi ve UV ışık altında parlama göstermektedir.

1996 yılında tedavüle sürülen 50 ABD Doları banknotların ön yüzünde bulunan portrenin etrafındaki 3 sıradan oluşan çerçeve çizgilerin son sırasında "THE UNITED STATES OF AMERICA" ibaresi mikro yazılıdır. 1997 yılı baskısında, banknotun ön yüzünde bulunan portredeki şahsın gömleğinin sol yakası üzerinde "UNITED STATES OF AMERICA" ibaresi aşağıya doğru ve banknotun sol ve sağ kenar sularında “FIFTY” ibaresi tekrarlanarak mikro yazılıdır. 2004 yılı baskısında ise banknotun ön yüzünde bulunan ABD Merkez Bankası mührünün sağında ve sol üstündeki iki adet yıldızda tekrarlanarak yazılı “USA 50”, “USA FIFTY” ibareleri ile portedeki şahsın gömleğinin sol yakası üzerinde “THE UNITED STATES OF AMERICA” ibareleri mikro yazılıdı.

Mikro yazı

100 USD : 1996 yılında tedavüle sürülen 100 ABD Doları banknotların ön yüzünde bulunan portrenin etrafındaki çerçevenin dışında bir çizgi halinde "THE UNITED STATES OF AMERICA" ibaresi tekrarlanarak mikro yazılıdır. 1996 yılında tedavüle sürülen ve Franklin portreli 100 ABD Doları ile 1999 yılında piyasaya sürülen 100 ABD Dolarında portredeki şahsın ceketinin yaka kenarında, aşağıya doğru "UNITED STATES OF AMERICA" ibaresi ile sol alt köşede bulunan “100” sayısı içinde “USA 100” ibaresi tekrarlanarak mikrom yazılıdır.

2011 yılı baskısında ise, banknotun ön yüzünde bulunan portrenin ceket yakasında “THE UNITED  STATES OF AMERICA”, ön yüzün sağ tarafında bulunan portre filigranını içeren boş alanın etrafında “USA 100” ve ön yüzünde bulunan altın renkli tüy kalem boyunca “ONE HUNDRED USA” ibaresi mikro yazı olarak yer almaktadır. Ayrıca banknotta yer alan şeritlerde küçük 100 rakamı mikro yazı şeklinde yazılmıştır.