Nevruz Bayramı ne zaman, hangi gün kutlanacak? İşte Nevruz ritüelleri

Nevruz Bayramı ilkbaharın müjdecisi olsa da küresel ısınma nedeniyle mevsimlerin dengesi değişti. Bu yıl soğuk havada karşılanacak Nevruz Bayramı'nda yurttaşlar, gelenek olarak ateş üzerinden üç kez atlayarak hastalıklardan ve kötülüklerden arınacak.

2022 NEVRUZ BAYRAMI NE ZAMAN?

Bahar bayramı olan Nevruz, 21 Mart 2022 Pazartesi günü kutlanacak. Bu tarihte aynı zamanda gün eşitliği (bahar ekinoksu) yaşanacak ve bugünden sonra gündüzler, gecelerden uzun olacak. Öte yandan Nevruz kutlamalarının 21-22-23 Mart günleri olmak üzere üç güne yayıldığını belirtelim.

2010 yılından beri 21 Mart günü, Birleşmiş Milletler tarafından resmi olarak 'Uluslararası Nevruz Günü' olarak kutlanıyor.

NEVRUZ BAYRAMI'NDA NE YAPILIR?

Orta Asya'dan Balkanlar'a uzanan geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz Bayramı ritüellerinin en çok bilineni, meydanda ateş yakmak ve üzerinden atlamak. Ateşin temizleyici olduğuna inanılan kültürlerde, üç kere ateşten atlayan kişinin hastalıklardan ve kötülüklerden arınarak kendisini iyileştirdiğine inanılıyor.

Ortak birkaç ritüel olsa da bazı ülkeler, kendi kültürlerine göre farklı yöntemlerle Nevruz'u kutluyor.

Özellikle Azerbaycan ve Türkmenistan'da Nevruz öncesinde bazı hazırlıklar yapılıyor. Evler temizleniyor, yiyecekler hazırlanıyor, mezarlıklar ziyaret ediliyor ve son olarak kutlama yapılıyor.

Doğumu ve üretkenliği sembolize eden yumurta boyama ve tokuşturma ise Azerbaycan'ın en bilinen Nevruz ritüellerinden. Yumurta tokuşturmakla birlikte bir dayanışma içinde olmak ve de kavga etmemek anlamına geliyor.

Nevruz süresince halk, ziyaretler yapıyor ve iyi dileklerini birbirine ifade ediyor. Birlikte müzik dinleme, müzik yapma ve oynama ise birlik olmak için yapılan şeylerden sadece birkaçı.

Türkmenistan'da düzenlenen Nevruz törenlerinde at binme ve atlı spor gösterileri, Nevruz törenlerinin en dikkat çeken bölümlerinden oluyor. At üstünde adeta dans eden gençlerin yanı sıra safkan 'Ahal Teke' atlarının maharetleri sergileniyor. Geleneksel çadırların kurulduğu Nevruz Yaylası'nda tarihsel tarım yöntemlerinden el sanatlarına kadar pek çok unsur sergileniyor. Halk oyunları ise gösterilerin vazgeçilmezi.

Afganistan'da 21 Mart günü herkes en güzel kıyafetlerini giyiyor ve Nevruz kutlamalarının merkezi Mezar-ı Şerif'e geliyor. On binlerce kişinin katıldığı törenler düzenleniyor.

Kazakistan'da 'Navrız Meyrami' ismiyle bilinen Nevruz, ülke genelinde kurulan çadırlarda geleneksel dans gösterileri, güreş ve çeşitli sanatsal etkinliklerle kutlanıyor.

Arnavutluk'ta ise Nevruz, 'Sultan Nevruz' adıyla kutlanıyor. 22 Mart'ta düzenlenen sanatsal etkinliklerin yanı sıra Nevruz nedeniyle kalabalık sofralarda yemekler yeniyor.

Kırgızistan'da Nevruz, rengarenk kostüm giymiş halkın sergilediği yöresel danslar eşliğinde kutlanıyor.

TÜRKİYE'DE NEVRUZ NASIL KUTLANIYOR?

Nevruz, yıllarca Türkiye'de bir gelenek olarak kutlanırken 1995 yılından itibaren bayram olarak kabul edilen bir gün haline geldi.

Nevruz'u geçmişten bu güne kadar kutlayanların başında Anadolu beylikleri, Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı geliyor. Selçuklu ve Osmanlı'da milli bayram olarak kutlanan Nevruz, 'Nevruziye' adlı şenliklerle ziyafet verilerek kutlanıyordu.

Özel olarak hazırlanan 'Nevruziye' adlı macun Osmanlı döneminden kalan bir kültür olarak bugün hâlâ Manisa'da 21 Mart'ta mesir macunu şenliklerinde ön planda.

Edirne'de 'Sultan Nevruz' adı verilen eğlencelerde, eski hasırlar yakılıp "Mart içeri, pire dışarı" diyerek üzerinden atlanıyor.

Kırklareli'nde ise Nevruz, 'Mart 9'u olarak kutlanıyor. Halk üzeri boyanmış yumurta, börek, lokma gibi yiyeceklerle kırlara giderek eğleniyor.

Mersin-Silifke bölgesindeki Toros Türkmenleri'nde 'Mart İpliği' adıyla bilinen Nevruz'da ağaçlara bez bağlanıp, yaylalara çıkılıyor. Tahtacı Türkmenleri'nde ise 'mart dokuzundan sonra dağlar misafir alır' inancıyla yaylalara çıkılarak, mezarlıklar ziyaret ediliyor.

Gaziantep ve çevresinde ise Nevruz'un efsanevi bir anlamı var. Rivayete göre, Sultan Nevruz güzel bir kızdır ve 21 Mart'ı 22 Mart'a bağlayan gece batıdan doğuya doğru göç eder, bir başka inanca göre ise kuş kılığında uçan bir derviştir.

Malatya'nın Arguvan ilçesinin bazı köylerinde halk Nevruz'u 'Kış Bitti Bayramı' olarak kutluyor.

Kars civarında bir evde toplanan genç kız ve erkekler, küçük bir çocuğu su almaya gönderiliyor. Çocuk hiç konuşmadan ve arkasına bakmadan bir kova su getiriyor. Kovanın içine orada bulunanlar tarafından renkli iplikler ve iğneler atılıyor. Birleşen iplik ve iğnelerin sahiplerinin birbiriyle evleneceğine inanılıyor.

Tunceli çevresinde Nevruz'da erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına gidiyor. Bu karaları kaynak suyuyla yıkayanların dileklerinin kabul olacağına inanılıyor.

Giresun'da ise Nevruz'da sabah erkenden kalkılarak çevredeki akarsulardan getirilen sular hayvanların üzerine serpiliyor.